19

POSTANOWIENIE

z dnia 7 stycznia 2004 r.

Sygn. akt Ts 166/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - przewodnicząca

Ewa Łętowska - sprawozdawca

Jerzy Ciemniewski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), zażalenia z dnia 10 lipca 2003 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 lipca 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Andrzeja Dembowskiego,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Andrzeja Dembowskiego zakwestionowano zgodność z Konstytucją RP art. 4 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń spo*ecznych (Dz. U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.). Zaskarżonym przepisom skarżący zarzucił niezgodność z art. 32 ust. 1, art. 67 ust. 1 oraz art. 68 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji. Polegać ma ona zdaniem skarżącego na pozbawieniu możliwości potraktowania wspólnika, zatrudnionego we w*asnej spó*ce z ograniczoną odpowiedzialnością, za pracownika objętego świadczeniami z ubezpieczenia spo*ecznego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 stycznia 2003 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, przez wskazanie sposobu, w jaki przepisy zakwestionowane w skardze naruszy*y przys*ugujące skarżącemu konstytucyjne wolności lub prawa.

Odpowiadając na powyższe zarządzenie, pełnomocnik skarżącego ponowił zarzut naruszenia wymienionych w skardze unormowań konstytucyjnych. Stwierdzi*, że źród*em naruszenia praw skarżącego by*a przyjęta przez organy rentowe interpretacja art. 4 ust. 1 i 3 zaskarżonej ustawy, prowadząca do odmowy - w świetle tych przepisów - uznania ważności umowy o pracę zawartej ze wspólnikiem spó*ki z o.o.

Postanowieniem z 2 lipca 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu postanowienia Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przedmiotem skargi nie uczyniono przepisów, które w istocie determinowa*y treść rozstrzygnięcia o prawach skarżącego. Zdaniem Trybuna*u Konstytucyjnego, dokonana przez organy rentowe ocena ważności umowy o pracę zawartej przez skarżącego prowadzona by*a w świetle innych unormowań, aniżeli stanowiące przedmiot skargi konstytucyjnej, tzn. przede wszystkim art. 203 kodeksu handlowego. Należy wobec tego przyjąć, że to ten przepis stanowi* bezpośrednie źród*o normatywne rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącego. Podkreśli* w nim, że Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu wadliwego przyją*, iż w sprawie skarżącego nie mia*y zastosowania zaskarżone przepisy ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń spo*ecznych. Tymczasem, w sytuacji odmowy objęcia skarżącego ubezpieczeniem spo*ecznym zarówno na podstawie przepisów tej ustawy, jak i unormowań ustawy z 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu spo*ecznym osób prowadzących dzia*alność gospodarczą oraz ich rodzin, (Dz. U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250 ze zm.) skarżący zostaje pozbawiony konstytucyjnie gwarantowanego zabezpieczenia spo*ecznego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Jak to zosta*o podkreślone w zaskarżonym postanowieniu, dopuszczalnym - w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji - przedmiotem skargi konstytucyjnej są przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego wykazujące podwójną kwalifikację. Po pierwsze, stanowić winny one normatywną podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, z którego wydaniem wiąże skarżący zarzut naruszenia określonych konstytucyjnie wolności lub praw. Po drugie, konieczne jest stwierdzenie, iż źrod*a naruszenia praw skarżącego upatrywać należy w*aśnie w treści kwestionowanej regulacji. Inaczej mówiąc, to wykazanie niezgodności tych w*aśnie przepisów z unormowaniami konstytucyjnymi i następująca w efekcie tego ich derogacja s*użyć winna ochronie gwarantowanego konstytucyjnie statusu skarżącego. Dla dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną nie jest więc wystarczające uczynienie jej przedmiotem unormowań wykazujących jedynie pierwszy z opisanych wyżej przymiotów. Samo bowiem stwierdzenie, iż zaskarżony przepis stanowi* element konstruujący podstawę prawną orzeczenia nie zawsze oznacza, iż to właśnie z jego treści normatywnej wynika*y skutki odnośnie zakresu i sposobu korzystania przez skarżącego z konstytucyjnie określonych wolności lub praw.

Należy pamiętać, że skarga konstytucyjna stanowi jeden z podstawowych środków ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ochrona ta realizowana jest przez derogowanie unormowań naruszających takie wolności lub prawa. Skarga stanowi przy tym środek inicjowania przed Trybunałem Konstytucyjnym kontroli o charakterze konkretnym, a więc wykazanie przez skarżącego, że kwestionowana regulacja znalazła w jego sprawie zastosowanie jako podstawa prawna ostatecznego orzeczenia, stanowi warunek konieczny (choć niewystarczający) dopuszczalności korzystania ze skargi. Na ocenę zasadności skargi konstytucyjnej w zasadniczy sposób wpływa prawidłowe zrozumienie powyższej zależności. Pierwszorzędne znaczenie ma bowiem nie to, czy kwestionowany przepis rzeczywiście stanowił podstawę normatywną orzeczenia, z którego wydaniem wiąże skarżący zarzut naruszenia jego konstytucyjnych praw lub wolności. Wstępne potwierdzenie tej zależności warunkuje dopiero weryfikację zarzutów niekonstytucyjności stawianych zaskarżonemu unormowaniu. Decydującą okolicznością staje się wówczas stwierdzenie, czy z kwestionowanym przepisem istotnie można wiązać skutki w sferze konstytucyjnych praw i wolności skarżącego. Jeżeli więc, skarżący czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej unormowanie wykazujące wyłącznie pierwszą z omawianych wyżej kwalifikacji, to uznać należy, że formułowane wobec niej zastrzeżenia odnośnie zgodności z Konstytucją są oczywiście bezzasadne i nie pozwalają na ich merytoryczne rozważenie w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

W ocenie Trybuna*u Konstytucyjnego, z tego rodzaju sytuacją mamy do czynienia w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej. Aprobując ustalenie poczynione w zaskarżonym postanowieniu, należy ponownie podkreślić, że dla odmowy uznania przez organy rentowe skarżącego za pracownika decydujące znaczenie mia*o unormowanie art. 203 kodeksu handlowego. To właśnie przyjęta przez organy rentowe interpretacja tego przepisu przesądzi*a o efekcie dokonanej następnie oceny ważności umowy o pracę zawartej przez skarżącego. To zaś w konsekwencji doprowadzi*o do odmownej kwalifikacji skarżącego jako pracownika, a zarazem strony umowy o pracę. Tak więc normatywnej przyczyny negatywnych dla skarżącego rozstrzygnięć organów rentowych upatrywać należało nie w treści przepisów uczynionych przez niego przedmiotem skargi konstytucyjnej. Albowiem to nie interpretacja art. 4 ust. 1 i ust. 3 zaskarżonej ustawy zdecydowa*a o nieuznaniu skarżącego za „pracownika”. Zaskarżone przepisy stanowiły więc podstawę prawną orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. Z punktu widzenia ochrony jego konstytucyjnych wolności i praw przesądzające znaczenie mia* jednak w tej mierze powo*ywany już wyżej przepis innej ustawy, którego jednak nie zaskarżono wniesioną skargą konstytucyjną. Jak to już jednak wskazano w zaskarżonym postanowieniu, nie jest możliwe modyfikowanie przedmiotu skargi konstytucyjnej przez dzia*ający z w*asnej inicjatywy Trybuna* Konstytucyjny. Na przeszkodzie takim dzia*aniom stoi unormowanie art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w myśl którego Trybuna* orzekając jest związany granicami skargi konstytucyjnej. W konkluzji stwierdzić więc należy, iż sformułowany przez skarżącego zarzut niekonstytucyjności odnoszony do treści art. 4 ust. 1 i ust. 3 zaskarżonej ustawy musi być uznany za oczywiście bezzasadny.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3