68

POSTANOWIENIE

z dnia 6 stycznia 2004 r.

Sygn. akt Ts 131/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz - przewodniczący

Marek Safjan - sprawozdawca

Adam Jamróz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Krystyny Walczak,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 14 lipca 2003 r. pełnomocnik skarżącej zakwestionował zgodność art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636 ze zm.) z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. W uzasadnieniu skargi wskazane zostało, iż kwestionowany przepis prowadzi do dyskryminacji skarżącej przez to, że jej jako osobie prowadzącej działalność gospodarczą przysługuje zaniżony zasiłek chorobowy w porównaniu do sytuacji, w której takiej działalności by nie prowadziła i pobierała zasiłek korzystniejszy, obliczany w oparciu o wynagrodzenie uzyskiwane w poprzednim zakładzie pracy. Pomimo wezwania zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 2003 r. do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej, skarżąca nie wskazała podmiotowego prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym, których ochrony chciałaby dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej. Jako rozstrzygnięcie, z którego wydaniem łączy naruszenie praw lub wolności konstytucyjnych, wskazała pismo ZUS z 13 maja 2003 r. wyjaśniające zmianę wysokości wypłacanego zasiłku chorobowego za okres 27.01.2003 r. - 23.04.2003 r. (znak sprawy: Zz - 6000-W-115/2003). Stwierdzając ponadto, iż ustawa została zinterpretowana przez ZUS zgodnie z zamysłem jej twórców, uznała podjęcie jakichkolwiek kroków odwoławczych za bezcelowe.

Postanowieniem z 21 października 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając iż nie zostały spełnione dwie przesłanki skargi: nie wskazano podmiotowego prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym, których ochrony można by dochodzić w drodze skargi oraz nie wskazano rozstrzygnięcia, z którego wydaniem można by wiązać naruszenie konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie, w którym podnosi, iż z wywodów zawartych w skardze konstytucyjnej ewidentnie wynika, iż doszło do niedozwolonego ograniczenia prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę (art. 67 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP), a także do naruszenia równego dostępu do zabezpieczenia społecznego (art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 67 Konstytucji RP). Odnosząc się do drugiej z podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej pełnomocnik skarżącej stwierdził, iż do naruszenia przysługujących jej praw doszło na drodze ustawy, a nie decyzji, a ściślej mówiąc w momencie wymuszonego przejścia na zasiłek chorobowy dobrowolny. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wydał przy tym żadnej decyzji, albowiem przyznanie zasiłku chorobowego nie następuje mocą decyzji.

Rozpatrując wniesione zażalenie Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Konieczność określenia we wnoszonej skardze konstytucyjnej, które z konstytucyjnych praw lub wolności zostało naruszone i w jaki sposób, wynika bezpośrednio z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Wskazanie konkretnego prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym umożliwia dopiero weryfikację interesu prawnego skarżącego w domaganiu się od Trybunału Konstytucyjnego zbadania konstytucyjności określonej regulacji prawnej, której zastosowanie doprowadziło do naruszenia tych praw lub wolności.

Trybunał Konstytucyjny aprobuje stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym ani we wniesionej skardze konstytucyjnej, ani w piśmie nadesłanym w odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego nie wskazane zostało podmiotowe prawo lub wolność o charakterze konstytucyjnym, którego naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej. Podkreślenia przy tym równocześnie wymaga, niedopuszczalność samodzielnego określenia przez Trybunał Konstytucyjny naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej. Akceptacja stanowiska zaprezentowanego we wniesionym zażaleniu, prowadziłaby do przyznania temu organowi uprawnienia do rozstrzygania o tym, ochrony jakiego z praw lub wolności konstytucyjnych skarżąca chciałaby dochodzić w drodze skargi konstytucyjnej, a w konsekwencji do wyznaczania przez niego granic skargi, którymi następnie, zgodnie z art. 66 ustawy o TK, byłby związany.

Podkreślić ponadto należy, iż wskazanie naruszonego prawa lub wolności dopiero we wniesionym zażaleniu, jak miało to de facto miejsce w niniejszej sprawie, nie prowadzi do konwalidacji braków skargi konstytucyjnej, których wystąpienie stanowiło przesłankę odmowy przekazania jej do merytorycznego rozpoznania. W postępowaniu zażaleniowym Trybunał Konstytucyjny bada wyłącznie prawidłowość przyjętych w zaskarżonym postanowieniu przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Nie przysługują mu zaś kompetencje do ponownego rozpatrzenia, czy zostały spełnione wymogi skargi zawarte czy to w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, czy w przepisach ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, szczególnie w sytuacji, w której te ustalenia dokonywałyby się w oparciu o dodatkowe informacje nadesłane już po wydaniu postanowienia odmawiającego nadania dalszego biegu skardze. Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż wskazanie dopiero we wniesionym zażaleniu prawa podmiotowego w zakresie którego, zdaniem skarżącej, doszło do naruszenia zasady równości, nie uzasadnia przyjęcia tezy, iż zostały spełnione przesłanki skargi konstytucyjnej, a co za tym idzie, nie stanowi podstawy dla przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania.

Odnosząc się do drugiej z przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej podkreślić raz jeszcze należy, iż konstrukcja skargi konstytucyjnej przyjęta w prawie polskim wymaga zaistnienia konkretnego i indywidualnego naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych, do którego dochodzi poprzez wydanie orzeczenia władzy publicznej w oparciu o przepis, którego konstytucyjność się kwestionuje. Pod pojęciem orzeczenia Trybunał Konstytucyjny rozumie taki akt organu władzy publicznej, który w sposób władczy kształtuje sytuację prawną skarżącego (por. postanowienie TK z: 4 grudnia 2000 r., sygn. SK 10/99, OTK ZU nr 8/2000, poz. 300; 1 grudnia 1999 r., sygn. Ts 115/99, OTK ZU nr 4/2000 r., poz. 115). Trybunał Konstytucyjny podziela stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym pismo, którego treścią jest wyjaśnienie zasad przyznawania zasiłku chorobowego i określania jego wysokości w konkretnym przypadku, w żaden sposób nie może być potraktowane jako kształtujące bezpośrednio lub pośrednio sytuację prawną skarżącej, a w konsekwencji nie może być uznane za rozstrzygnięcie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Nie można przy tym zaakceptować twierdzenia pełnomocnika skarżącej o niemożności uzyskania od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzji w sprawie zasiłku chorobowego. Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr. 60, poz. 636 ze zm.) ubezpieczony może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku, jeżeli uważa, że zostały naruszone jego uprawnienia w tym zakresie. W paragrafie 3 tego przepisu wskazano natomiast, iż środki odwoławcze od decyzji ZUS określają odrębne przepisy, tj. art. 83 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.). Z pism procesowych nadesłanych w odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego wynika natomiast jednoznacznie, iż, wbrew temu co twierdzi pełnomocnik skarżącej we wniesionym zażaleniu, nie chciała ona „wymusić” od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydania jakiejkolwiek decyzji, od której można by się odwołać, tylko wystąpiła z prośbą o wyjaśnienie podstawy prawnej, w oparciu o którą została zmieniona kwota przysługującego jej świadczenia (pismo skarżącej z 27 marca 2003 r. skierowane do Dyrektora ZUS).

Ze względu na jednoznaczne brzmienie art. 79 ust. 1 Konstytucji Trybunał Konstytucyjny nie może zaakceptować poglądu przyjmującego spełnienie przesłanek skargi konstytucyjnej warunkujących jej merytoryczne rozpoznanie, również w sytuacji, w której skarżąca nie uzyskała żadnego rozstrzygnięcia. Biorąc powyższe pod uwagę przychylić się należy do stanowiska wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu uzasadniającego odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu brakiem rozstrzygnięcia, z którego wydaniem wiązać by można naruszenie konstytucyjnych praw lub wolności.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 21 października 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.

3