232

POSTANOWIENIE

z dnia 4 listopada 2003 r.

Sygn. akt Ts 52/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz - przewodniczący

Marek Mazurkiewicz - sprawozdawca

Mirosław Wyrzykowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Pawła Turbiarza,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 24 marca 2003 r. zakwestionowano zgodność art. 526 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z art. 42 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wprowadzenie przez zaskarżony przepis przymusu adwokackiego do sporządzenia i podpisania kasacji prowadzi, zdaniem skarżącego, do naruszenia wynikającego z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP prawa do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego, w tym prawa do obrony osobistej.

Na podstawie zakwestionowanego przepisu Prezes Sądu Okręgowego w Kielcach zarządzeniem z 7 października 2002 r. (sygn. akt IX Ka 1366/01), doręczonym skarżącemu 17 października 2002 r., odmówił przyjęcia kasacji złożonej przez skarżącego ze względu na fakt, iż nie została sporządzona i podpisana przez adwokata. Zarządzeniem z 25 listopada 2002 r. Prezes Sądu Okręgowego nie uwzględnił wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu. Zarządzenie to zostało doręczone skarżącemu w dniu 5 grudnia 2002 r. Na zarządzenie to nie wniesiono zażalenia.

Postanowieniem z 8 lipca 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Odwołując się do specyfiki kasacji w postępowaniu karnym, a także funkcji, jaką przymus adwokacki ma do spełnienia, Trybunał Konstytucyjny uznał, iż zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis wynikającego z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP prawa do obrony jest oczywiście bezzasadny. Podkreślono przy tym, iż prawo do obrony nie jest równoznaczne z prawem do obrony osobistej, a także wskazano na konieczność dokonywania oceny zasadności zarzutu naruszenia prawa do obrony przez zaskarżony przepis w kontekście innych uregulowań kodeksu postępowania karnego.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżącego wniósł zażalenie w dniu 16 lipca 2003 r., ograniczając się w nim do stwierdzenia, iż Trybunał Konstytucyjny wydając zaskarżone postanowienie dokonał rozstrzygnięcia merytorycznego, które winno być dokonane po przeprowadzeniu rozprawy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy podkreślić, iż treść zażalenia nie dostarcza żadnych argumentów podważających przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Skarżący nie ustosunkował się w ogóle do podstaw odmowy, ograniczając się do stwierdzenia, iż Trybunał na posiedzeniu niejawnym dokonał merytorycznego rozstrzygnięcia, które winno być przeprowadzone na rozprawie, co, w jego opinii, uzasadnia uwzględnienie zażalenia i przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania.

Dopuszczalność przyjęcia oczywistej bezzasadności przedstawionych w skardze zarzutów za podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, wynika bezpośrednio z przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), tj. z art. 36 w zw. z art. 49 ustawy. Na etapie wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest zatem nie tylko dozwolone, ale wręcz nakazane badanie, czy przedstawione w niej zarzuty nie wykazują cech oczywistej bezzasadności. Jest to o tyle istotne w przypadku tego środka prawnego, iż legitymowany do jego wniesienia jest wyłącznie podmiot, którego konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone. Oczywista bezzasadność wysuniętych w skardze zarzutów może natomiast w niektórych przypadkach uzasadniać tezę o faktycznym braku naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw lub wolności.

Zatem sam fakt przyjęcia za podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej oczywistej bezzasadności przedstawionych w niej zarzutów nie może stanowić przesłanki uzasadniającej uwzględnienie zażalenia na takie postanowienie. Jeżeli więc skarżący kwestionuje dokonane w tym zakresie ustalenia Trybunału Konstytucyjnego, winien przedstawić argumenty podważające przyjęte w zaskarżonym postanowieniu tezy wskazujące na oczywistą bezzasadność przedstawionych we wniesionej skardze zarzutów.

Jak wskazano na wstępie w treści zażalenia zakwestionowano samą tylko dopuszczalność merytorycznego badania zarzutów na etapie postępowania wstępnego, nie ustosunkowując się w ogóle do argumentacji Trybunału Konstytucyjnego przedstawionej w zaskarżonym postanowieniu. Aprobując rozstrzygnięcie zawarte w tym postanowieniu należy jeszcze raz podkreślić, iż wynikający z zaskarżonego art. 526 § 2 k.p.k. przymus adwokacki do wniesienia kasacji nie stanowi naruszenia prawa do obrony, o którym mowa w art. 42 ust. 2 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny w pełni podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu dotyczący treści konstytucyjnego prawa do obrony. Powtórzyć raz jeszcze należy, iż prawo to nie jest równoznaczne z prawem do obrony osobistej. Nie zawiera się w nim także uprawnienie do samodzielnego inicjowania poszczególnych stadiów procesu, w tym wnoszenia nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Trybunał Konstytucyjny wskazał już w zaskarżonym postanowieniu, iż uregulowany w zakwestionowanym przepisie przymus adwokacki nie ma na celu ograniczenia prawa do obrony, lecz przeciwnie jego wzmocnienie, poprzez zagwarantowanie wnoszonym skargom kasacyjnym odpowiedniego poziomu fachowego zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym. Urealnieniu wskazanych powyżej gwarancji służą inne przepisy Kodeksu postępowania karnego, regulujące chociażby instytucję adwokata z urzędu. Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy brak podstaw do traktowania faktu wprowadzenia obowiązku wnoszenia i sporządzenia kasacji przez adwokata (lub inne osoby enumeratywnie wymienione w zaskarżonym przepisie) jako naruszenia prawa do obrony.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 8 lipca 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.

3