Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2003-02-26 - Ts 54/02
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 54/02
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2003-02-26
Publikacja w Z.U.Z.U. 2003 / 1B / 37

37

POSTANOWIENIE

z dnia 26 lutego 2003 r.

Sygn. akt Ts 54/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - przewodnicząca

Ewa Łętowska - sprawozdawca

Marian Zdyb,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 26 sierpnia 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Karola Tarnowskiego,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

Skarżący, Karol Tarnowski, złożył zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 26 sierpnia 2002 r. sygn. Ts 54/02, mocą którego odmówiono nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej złożonej przez wnioskodawcę.

W skardze konstytucyjnej z dnia 16 kwietnia 2002 r. zarzucono, że art. 3933 § 1 pkt 3 w związku z art. 3935 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 45, 7 i 8 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz że art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13 ze zm.) narusza art. 21 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zdaniem skarżącego w oparciu o zaskarżone przepisy sąd drugiej instancji odrzucając kasację na podstawie art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. ma prawo badać skargę kasacyjną pod względem merytorycznej zawartości. Przez to staje się „sądem we własnej sprawie”, a to narusza prawo obywatela do obiektywnego i bezstronnego sądu. Odrzucenie kasacji przez ten sąd na tym etapie postępowania uniemożliwia też ustalenie czy w sprawie zachodzą przesłanki określone w art. 393 § 2 k.p.c. Naruszenie praw skarżącego spowodowane jest też, jego zdaniem, zastosowaniem przez sąd przepisów, które są niezgodne z Konstytucją, zamiast zastosowaniem bezpośrednio przepisów Konstytucji.

Z kolei zaskarżony przepis dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej pozbawia skarżącego ochrony prawa własności oraz nie przewiduje odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, co wynika z art. 21 Konstytucji. Skarżący podkreśla, iż zna treść postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2001 r. (sygn. SK 5/01) o umorzeniu postępowania w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu, jednak nie zgadza się z przytoczoną w nim argumentacją. Zdaniem skarżącego cytowany przepis ma nadal moc obowiązującą, o czym świadczy chociażby fakt wydania na jego podstawie orzeczeń wskazanych w skardze konstytucyjnej.

Do złożenia skargi doszło na następującym tle. Wyrokiem z 25 maja 2000 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie oddalił powództwo Karola Tarnowskiego o wydanie nieruchomości. Apelacja skarżącego od tego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie z 20 grudnia 2000 r. Sąd ten postanowieniem z 21 lutego 2001 r. odrzucił następnie kasację od wskazanego wyżej wyroku. Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 23 października 2001 r.

Postanowieniem z 26 sierpnia 2002 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał wskazał, iż prawo do kasacji ma charakter ustawowy, więc ustawodawca ma szeroki zakres swobody we wprowadzaniu ograniczeń tego prawa. Ponadto zarzut, w myśl którego sąd drugiej instancji odrzucając kasację staje się sędzią we własnej sprawie jest oczywiście bezzasadny ze względu na możliwość wniesienia zażalenia na postanowienia tego sądu. Trybunał Konstytucyjny uznał też, że wskazane przez skarżącego art. 7 i 8 Konstytucji nie mogą stanowić samodzielnej podstawy skargi konstytucyjnej, gdyż nie wyrażają konstytucyjnych praw podmiotowych skarżącego. Badając zarzuty skierowane przeciwko art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z 6 września 1944 r. Trybunał Konstytucyjny odwołał się do wydanego w pełnym składzie postanowienia z 28 listopada 2001 r. (sygn. akt SK 5/01, OTK ZU nr 8/2001), wskazując na konieczność umorzenia postępowania w tym zakresie.

W zażaleniu z 5 września 2002 r. skarżący wniósł o uchylenie postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Postanowieniu temu zarzucił skarżący naruszenie art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Zdaniem skarżącego Trybunał przyjął, iż w skardze zarzucono naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji przez ograniczenie prawa do kasacji, gdy tymczasem zarzut dotyczył naruszenia tego przepisu w zakresie rozpoznania sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Ponadto skarżący za błędny uznał pogląd, w myśl którego art. 7 Konstytucji nie może być przedmiotem skargi, gdyż jego zdaniem przedmiotem skargi może być również bezczynność organów państwa zobligowanych do działania. Zdaniem skarżącego również art. 8 Konstytucji może stanowić podstawę skargi, gdyż wyraża on prawo do oczekiwania, by sądy nie stosowały przepisów ustawy niezgodnych z Konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Sformułowane w skardze konstytucyjnej zarzuty odnośnie niekonstytucyjności art. 3933 § 1 pkt 3 w związku z art. 393 oraz 3935 k.p.c. są oczywiście bezzasadne. Główny zarzut zażalenia dotyczy tego, że działanie sądu oceniającego braki formalne kasacji w ramach instytucji przedsądu (art. 3933 § 1 pkt 3 w zw. z art. 393 i 3955 k.p.c.) przeradza się w merytoryczne rozpoznanie sprawy, z negatywnym skutkiem dla składającego kasację.

Z wywodem skargi i zażalenia można byłoby zgodzić się tylko w wypadku, gdyby sąd II instancji oceniając wstępnie kasację z punktu widzenia formalnego kwalifikował i oceniał merytorycznie jej treść. Zwłaszcza wówczas taka sytuacja mogłaby być rozpatrywana z punktu widzenia zarzutu występowania jako iudex in causa sua, gdyby występowała jedność sądu II instancji (merytoryczna) i sądu kasacyjnego. Tego jednak nie przewiduje ani zaskarżony przepis, ani na zaistnienie takiego zjawiska incydentalnie, w konkretnej sprawie nie wskazuje treść załączonych do skargi postanowień sądowych. Wedle zaskarżonego art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. sąd II instancji ocenia, czy in casu nie zachodzi czysto werbalne wskazanie podstaw kasacji, wobec powołania jej normatywnych podstaw a bez wskazania, jakie konkretne fragmenty rozstrzygnięcia zaskarżonego kasacją, jakie okoliczności stanu sprawy wypełniają treścią powołany zarzut. W sprawie dotyczącej skarżącego, w tym zakresie wyraźnie wskazano, że chodzi o przedstawienie argumentów, które jego zdaniem stoją na przeszkodzie wydaniu postanowienia o odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania stosownie do art. 3937 w związku z art. 393 k.p.c. Podobnie, jak przy podstawach kasacyjnych skarżący powinien wskazać w sposób wyraźny okoliczności uzasadniające przyjęcie kasacji do rozpoznania.

Nic w samym brzmieniu zaskarżonego w skardze art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c., ani w okolicznościach jego stosowania na tle sprawy skarżącego nie wskazuje na to, jakoby ten przepis miał taką treść, jaką mu przypisuje skarżący chcąc wykazać jego niekonstytucyjność. Zaskarżony przepis zobowiązuje sąd do wstępnej oceny dokumentu zawierającego kasację, nie uprawniając do merytorycznej oceny zawartych w niej zarzutów. Sąd II instancji nie jest więc jak twierdzi się w skardze „sędzią we własnej sprawie”, ponieważ przedmiotem jego oceny nie jest merytoryczna ocena wyroku objętego kasacją, ani trafność zarzutów tej ostatniej. Przedmiotem oceny jest natomiast obecność w treści kasacji fragmentu wskazującego na to, co w treści konkretnego wyroku objętego kasacją wypełnia treścią powołaną, normatywną podstawę zarzutów kasacyjnych. Oczywiście może się zdarzyć na tle konkretnej sprawy nieprawidłowe stosowanie instytucji przedsądu, i to w sytuacji, gdy dojdzie na tym etapie proceduralnym do wkroczenia w merytoryczne rozpoznanie sporu. Jednakowoż po pierwsze, w takiej sytuacji nie ma możliwości usunięcia nieprawidłowości poprzez odwołanie się do skargi konstytucyjnej. Ta, bowiem instytucja służy eliminowaniu niekonstytucyjności aktów wykorzystanych jako normatywna podstawa rozstrzygnięcia, a nie błędnego, niekonstytucyjnego zastosowania aktu zgodnego z Konstytucją. Po drugie zaś, w konkretnej sprawie bynajmniej nie wskazano, jakoby do takiego niekonstytucyjnego zastosowania konstytucyjnego przepisu w ogóle doszło. Zarzut skargi i zażalenia koncentrował się na wskazaniu, że art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. jest rozumiany i stosowany w postępowaniu kasacyjnym (na etapie przedsądu) tak, że sędzia dokonujący przedsądu w ramach stosowania zaskarżonego przepisu ocenia merytorycznie zasadność kasacji. Ten zarzut jednak nie ma pokrycia ani w brzmieniu zaskarżonego przepisu, ani w powszechnej praktyce jego stosowania.

W świetle powyższych ustaleń pozostałe zarzuty skarżącego dotyczące art. 3933 § 1 pkt 3 i 3935 k.p.c. są bezpodstawne. Skoro sąd II instancji nie bada merytorycznie okoliczności, o których mowa w art. 393 k.p.c., tym samym nie decyduje on o możliwości zaskarżenia wydanego przez siebie wyroku oraz nie narusza istoty postępowania odwoławczego. Natomiast formalnoprawne badanie środka odwoławczego przez sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie nie narusza prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, tym bardziej, że w myśl art. 39318 k.p.c. na postanowienie w tym względzie przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, oparcie skargi konstytucyjnej na art. 7 i 8 Konstytucji jest niedopuszczalne, nie dlatego, że przepisy te znajdują się poza rozdziałem drugim Konstytucji, lecz dlatego, że przepisy te nie wyrażają konstytucyjnych praw podmiotowych skarżącego (por. postanowienie z 17 kwietnia 2002 r., sygn. akt Ts 152/01, OTK ZU nr 28/2002, poz. 157).

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.

3

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: