Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2003-02-18 - Ts 105/02
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 105/02
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2003-02-18
Publikacja w Z.U.Z.U. 2003 / 2B / 100

100

POSTANOWIENIE

z dnia 18 lutego 2003 r.

Sygn. akt Ts 105/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień - przewodniczący

Marian Grzybowski - sprawozdawca

Mirosław Wyrzykowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 20 listopada 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ryszarda Freidenberga,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Ryszarda Freidenberga złożonej do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 7 sierpnia 2002 r. zarzucono, iż:

a) art. 392 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) oraz art. 1 pkt 22 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

b) art. 403 § 2 - Kodeksu postępowania cywilnego jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

c) art. 48 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznawanie skargi o wznowienie przez sędziego, który brał poprzednio udział w postępowaniu apelacyjnym dotyczącym orzeczenia objętego skargą o wznowienie, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż postanowieniem z 28 marca 2002 r. (sygn. akt I PKN 332/02) Sąd Najwyższy odrzucił kasację skarżącego od postanowienia Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z 23 lutego 2001 r. (sygn. akt XII Pz 17/01), którym to postanowieniem oddalono zażalenie skarżącego na postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z 20 grudnia 2000 r. (sygn. akt IV 2P 1156/00), odrzucające skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z 6 listopada 1997 r. (sygn. akt IV 2P 3310/96).

Skarżący wskazał, iż zakwestionowany art. 392 k.p.c. w brzmieniu nadanym mu przez art. 1 pkt 22 ustawy z 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wyłącza spod zakresu kasacji postanowienie sądu odrzucającego skargę o wznowienie. Zdaniem skarżącego, spowodowało to obniżenie standardu ochrony oraz ograniczenie w korzystaniu z przysługujących mu praw konstytucyjnych. Ograniczenie to nie znajduje wszakże usprawiedliwienia w świetle kryteriów określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Prowadzi nadto do naruszenia zasady równości poprzez zróżnicowanie sytuacji prawnej podmiotów znajdujących się w takiej samej sytuacji procesowej - tj. do zamknięcia drogi sądowej poprzez wydanie wyroku, odrzucenie pozwu, umorzenie postępowania oraz odrzucenie skargi o wznowienie postępowania. Wykluczenie możliwości korzystania z kasacji tylko w tym ostatnim przypadku jest nierównym traktowaniem w zakresie przysługujących środków ochrony prawnej, nieznajdującym żadnego racjonalnego uzasadnienia.

Odnośnie do art. 403 § 2 kodeksu postępowania cywilnego skarżący podniósł, iż jego stosowanie zamyka drogę sądową dochodzenia praw, bowiem ogranicza możliwość wznowienia postępowania wyłącznie do przypadków, gdy nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe istniały już przed wydaniem prawomocnego orzeczenia, którego ma dotyczyć wznowienie. Zakwestionowana regulacja prawna uniemożliwia skarżącemu ustalenie prawdy materialnej w sytuacji, gdy owe okoliczności lub środki dowodowe powstały później, a z których strona postępowania nie mogła skorzystać.

Skarżący zarzucił ponadto, iż art. 48 § 3 kodeksu postępowania cywilnego w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznawanie skargi o wznowienie postępowania przez sędziego, który brał poprzednio udział w postępowaniu apelacyjnym dotyczącym orzeczenia objętego skargą o wznowienie, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, narusza bowiem standard bezstronnego orzekania w sprawie. Taka sytuacja miała miejsce w sprawie skarżącego, gdy ten sam sędzia orzekał najpierw w postępowaniu apelacyjnym, a następnie rozpoznawał zażalenie na odrzucenie skargi o wznowienie postępowania w tej samej sprawie.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 20 listopada 2002 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stwierdzając, iż ograniczenie zakresu środka odwoławczego, jakim jest kasacja, nie prowadzi do ograniczenia przysługujących skarżącemu praw konstytucyjnych. Możliwość wystąpienia z kasacją do Sądu Najwyższego nie ma bowiem charakteru samoistnego prawa konstytucyjnego. Powołany przez skarżącego art. 31 ust. 3 Konstytucji RP odnosi się natomiast nie do jakichkolwiek praw lub wolności przysługujących jednostce, ale wyłącznie do tych, które określone zostały w Konstytucji. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wyłączenie spod zakresu kasacji postanowień sądu o odrzuceniu skargi o wznowienie nie prowadzi także do naruszenia przysługującego skarżącemu prawa do rozpoznania sprawy przez sąd w dwuinstancyjnym postępowaniu z zachowaniem zasad wynikających z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Regulacje konstytucyjne gwarantują bowiem wyłącznie pewne minimum środków ochronnych. W zakresie przekraczającym owo minimum ustawodawca uprawniony jest do takiej modyfikacji zakresu owych środków, która odpowiada aktualnym potrzebom.

Trybunał Konstytucyjny uznał także za nietrafny zarzut skarżącego, jakoby art. 392 k.p.c. prowadził do naruszenia zasady równości. Trybunał podkreślił, iż regulacja ta nie posługuje się żadnym kryterium podmiotowym. Ponadto skarżący nie odniósł tego zarzutu do żadnej wolności konstytucyjnej ani prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym, generalnie jedynie stwierdzając, iż jest to „regres w stosunku do poprzednio obowiązującego stanu prawnego ochrony praw konstytucyjnych”. Skarżący nie wskazał wszakże żadnego przysługującego mu prawa lub wolności konstytucyjnej, którego ochrona ta miałaby dotyczyć.

Odnosząc się do sformułowanych w skardze konstytucyjnej zarzutów dotyczących art. 403 § 2 oraz art. 48 § 3 kodeksu postępowania cywilnego Trybunał stwierdził, iż w tym zakresie skarga konstytucyjna jest spóźniona, albowiem wydane na podstawie zakwestionowanych przepisów postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 23 lutego 2001 r. miało charakter ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) i od daty jego doręczenia skarżącemu rozpoczął bieg trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej. W szczególności Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż od tego postanowienia nie przysługiwał już skarżącemu w ramach drogi prawnej żaden środek zaskarżenia.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżący wniósł zażalenie, podkreślając, iż został pouczony przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu o możliwości wniesienia kasacji od postanowienia z 23 lutego 2001 r. wydanego przez ten sąd i z możliwości tej skorzystał. Dopiero Sąd Najwyższy postanowieniem z 28 marca 2002 r. stwierdził, iż postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu miało charakter prawomocny i nie przysługiwała od niego kasacja. Zdaniem skarżącego błędne pouczenie przez sąd nie może prowadzić do utraty przez niego prawa do wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

Ponadto skarżący podniósł, iż kasację należy traktować jako środek ochrony praw i wolności o charakterze konstytucyjnym. Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania powoduje, iż w ogóle nie podlega ona merytorycznemu rozpoznaniu w dwuinstancyjnym postępowaniu sądowym. Regulacja prawna, która rozstrzygnięcie takie determinuje prowadzi do zamknięcia drogi sądowej w rozumieniu art. 77 ust. 2 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) skarga konstytucyjna może być wniesiona wyłącznie w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Wniesienie środka zaskarżenia, który w danej sprawie nie przysługuje, nie wpływa na ostateczny charakter zaskarżonego orzeczenia. Oceny tej nie zmienia ewentualne błędne pouczenie o możliwości wniesienia takiego środka, nie może ono bowiem modyfikować treści obowiązującego prawa, ani też uchylać przymiotu prawomocności lub ostateczności wydawanych przez organa władzy publicznej rozstrzygnięć.

Wniesienie przez skarżącego kasacji od postanowienia Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z 23 lutego 2001 r. (sygn. akt XII Pz 17/01) nie miało znaczenia dla prawomocności tego postanowienia, a to z uwagi na jednoznaczną treść art. 392 kodeksu postępowania cywilnego, który nie przewiduje możliwości zaskarżenia w trybie kasacji tego typu orzeczeń. Zasadnie więc Trybunał Konstytucyjny przyjął, iż dzień doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z 23 lutego 2001 r. stanowi równocześnie początek biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, której podstawę miałoby stanowić wydanie tego właśnie orzeczenia. Z uwagi na spóźniony charakter skargi konstytucyjnej w tym zakresie, Trybunał Konstytucyjny nie mógł dokonać merytorycznej oceny regulacji dotyczących przesłanek skargi o wznowienie postępowania cywilnego.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów skarżącego sformułowanych w zażaleniu Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż przedstawiona w nim teza jakoby kasacja stanowiła na gruncie Konstytucji RP jeden ze środków ochrony konstytucyjnych praw i wolności, nie zawiera żadnego uzasadnienia. Skarżący nie przytoczył także żadnych argumentów, z których miałoby wynikać, iż ograniczenie zakresu kasacji prowadzi do zamknięcia sadowej drogi dochodzenia tych praw lub wolności.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji.

2

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: