27

POSTANOWIENIE

z dnia 14 stycznia 2003 r.

Sygn. akt Ts 27/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb - przewodniczący

Bohdan Zdziennicki - sprawozdawca

Ewa Łętowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1977 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), zażalenia z 30 września 2002 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 16 września 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marii Smarzyńskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Marii Smarzyńskiej zakwestionowano zgodność art. 118 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Kwestionowanemu przepisowi ustawy zarzucono, że narusza zasadę równości wobec prawa, uzależniając możliwość realizacji przez skarżącą przysługującego jej prawa od daty złożenia stosownego wniosku. Ponadto, zdaniem skarżącej kwestionowana regulacja godzi w zasadę równej ochrony praw majątkowych, nadmiernie chroni bowiem interesy nabywców gruntów kosztem praw osób, które pozbyły się gospodarstw rolnych w zamian za rentę, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne (Dz. U. Nr 21, poz. 118 ze zm.).

Orzekając na podstawie zaskarżonego przepisu, Sąd Rejonowy oddalił powództwo skarżącej o ustalenie nieważności umowy sprzedaży nieruchomości zawartej między Gminą Gniezno a nowymi właścicielami. W skład tej nieruchomości wchodziło gospodarstwo rolne stanowiące uprzednio własność skarżącej, później zaś użytkowane przez skarżącą, po jego przejęciu na własność Państwa w zamian za rentę, na podstawie przepisów powołanej wyżej ustawy z 1974 r. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono m.in., że warunkiem skorzystania z prawa nieodpłatnego nabycia własności działki przez osobę, której przysługuje prawo jej użytkowania z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu było złożenie stosownego wniosku. Jednakże skarżąca tego rodzaju wniosku w wymaganym terminie nie złożyła. Tym samym, to jej zaniechanie spowodowało niemożność zrealizowania uprawnienia, o którym mowa w art. 118 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Ponieważ działka nie stanowi obecnie własności Skarbu Państwa ani jednostek samorządu terytorialnego, tym samym - w świetle zaskarżonego przepisu ustawy - nie jest możliwe nieodpłatne nabycie jej własności przez skarżącą.

Postanowieniem z 16 września 2002 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu wskazał, że w sprawie nie została dochowana ustawowa przesłanka wskazania konstytucyjnych wolności lub praw skarżącej, naruszonych zakwestionowaną regulacją ustawy. Sformułowane w skardze zarzuty w części uznał Trybunał Konstytucyjny za oczywiście bezzasadne, w części zaś za niespełniające wymogu określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego regulacja zaskarżonego przepisu nie może być uznana za dyskryminującą w stosunku do skarżącej. Niemożność skorzystania przez skarżącą z prawa do nieodpłatnego nabycia użytkowanej nieruchomości wywołana została bowiem postępowaniem samej skarżącej, która nie wniosła w terminie stosownego wniosku. Wymogu wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone przez zaskarżony przepis nie spełniło także odwołanie się przez skarżącą do zasad sprawiedliwości społecznej, wyrażonych w art. 2 Konstytucji. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, skarżąca nie sprecyzowała bowiem, w zakresie jakich podmiotowych praw zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku.

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego wniósł pełnomocnik skarżącej. Ponownie podniesiono w nim, że zaskarżony przepis narusza prawo majątkowe skarżącej do nieodpłatnego nabycia użytkowanej działki. Zdaniem skarżącej, sąd orzekający w sprawie wadliwie pominął problem oceny prawidłowości zawartej w 1996 r. umowy sprzedaży nieruchomości, koncentrując się na kwestii dopuszczalności złożenia przez skarżącą wniosku uwłaszczeniowego. Ponadto w zażaleniu wskazano na pominięcie w wyroku Sądu Okręgowego problemu pozbawienia skarżącej prawa użytkowania działki, nabytego przez nią na podstawie przepisów ustawy z 1974 r. Jak to podniesiono w zażaleniu, prawo to odzyskała skarżąca dopiero w styczniu 1999 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego treść zażalenia nie dostarcza żadnych argumentów podważających przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Uzasadnienie zażalenia sprowadza się bowiem przede wszystkim do zakwestionowania przyjętej przez sądy orzekające w sprawie skarżącej oceny stanu faktycznego i prawnego. Kwestia sposobu zastosowania zakwestionowanych w skardze przepisów przez organy orzekające znajduje się tymczasem poza zakresem kontroli prowadzonej przez Trybunał Konstytucyjny. Zasadnicze znaczenie ma tymczasem problem niewskazania przez skarżącą, w jaki sposób zaskarżony przepis ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników naruszył przysługujące jej konstytucyjne wolności lub prawa. Argumentacja skargi konstytucyjnej, jak i zażalenia nie prowadzi do wykazania, że to właśnie regulacja art. 118 ust. 3 tej ustawy doprowadziła do naruszenia praw majątkowych skarżącej. Aprobując stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, należy w związku z tym jeszcze raz zauważyć, że źródła pogorszenia sytuacji prawnej skarżącej, polegającego na niemożności skorzystania z prawa do nieodpłatnego nabycia własności nieruchomości poszukiwać trzeba w okolicznościach faktycznych, związanych z niezłożeniem przez skarżącą stosownego wniosku. Zaskarżony przepis ustawy nie prowadzi więc do pozbawienia skarżącej prawa określonego w art. 118 ust. 1 ustawy, ale jedynie wyznacza ramy czasowe, w jakich prawnie dopuszczalna była jego realizacja przez skarżącą. Skarżąca mogła bowiem skutecznie zrealizować prawo do nieodpłatnego nabycia użytkowanej nieruchomości do momentu, gdy nieruchomość ta stanowiła jeszcze własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Nie zasługuje również na uwzględnienie inny argument zażalenia, dotyczący pozbawienia skarżącej możliwości użytkowania spornej działki. Należy w związku z tym zauważyć, że kwestia użytkowania spornej działki nie stanowiła przedmiotu rozstrzygnięcia podjętego w sprawie, w związku z którą skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną. Problem przywrócenia skarżącej możliwości użytkowania działki rozstrzygnięty został w toku odrębnego postępowania sądowego, zaś zaskarżony w skardze przepis ustawy nie stanowił normatywnej podstawy wydanych w nim orzeczeń.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3