279

POSTANOWIENIE

z dnia 26 listopada 2002 r.

Sygn. akt Ts 32/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska - przewodnicząca

Jerzy Stępień - sprawozdawca

Marek Safjan,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej PERFECT Spółki z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej 12 marca 2002 r. zarzucono, że art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, zaś art. 382 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Zdaniem skarżącej zmiana wprowadzona przez ustawodawcę w art. 5 ust. 1 zaskarżonej ustawy ograniczająca prawo do kasacji spowodowała istotne pogorszenie jej sytuacji procesowej. Skarżąca podejmując decyzję o wniesieniu powództwa brała pod uwagę zakres przysługujących jej środków ochrony. Prawo do kasacji wchodziło wtedy w zakres szeroko rozumianego prawa do sądu, a ustawodawca ograniczając to prawo powinien respektować zakaz stanowienia intertemporalnych reguł, które do stosunków prawnych powstałych pod rządami dawnej ustawy i trwających w momencie wejścia w życie ustawy nowej, wywołują ujemne następstwa procesowe. Ingerencja ustawodawcy polegająca na ograniczeniu prawa do kasacji pogorszyła sytuację skarżącej w sprawie będącej w toku na długo przed wejściem w życie nowych regulacji. Ustawodawca naruszył też zasadę niedziałania prawa wstecz stosując ustawę do zdarzeń sprzed jej wejścia w życie. Ponadto utrata gwarancji wniesienia kasacji zdeterminowana została niesprawnym działaniem organów wymiaru sprawiedliwości. Z kolei naruszenie zasady rzetelnego postępowania sądowego nastąpiło przez wyłączenie z pojęcia “materiału zebranego w postępowaniu apelacyjnym”, o którym mowa w art. 382 k.p.c., pisma procesowego pozwanej z 2 kwietnia 2001 r.

Pozwana złożyła powództwo 13 maja 1999 r., zostało ono oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 29 lutego 2000 r. Wyrok ten został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 15 czerwca 2000 r. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z 21 grudnia 2000 r. ponownie oddalił powództwo skarżącej, a apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 10 kwietnia 2001 r. Kasacja skarżącej została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego z 13 lipca 2001 r. jako niedopuszczalna, a zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 7 listopada 2001 r.

Postanowieniem z 3 kwietnia 2002 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego ustawowe ograniczenie prawa do kasacji nie narusza konstytucyjnego prawa do sądu, nie stanowi również naruszenia interesów w toku i zasady niedziałania prawa wstecz. Ponadto Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż w zakresie przedmiotowym żadnego prawa konstytucyjnego nie mieści się uprawnienie skarżącego do uzyskania sądowego rozstrzygnięcia w oparciu o reguły procesowe obowiązujące w chwili złożenia powództwa. W uzasadnieniu wskazano również, iż skarżąca wnosząc kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego z 10 kwietnia 2001 r. znała warunki, jakim powinna odpowiadać skarga kasacyjna. Odnośnie zarzutu naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji przez art. 382 k.p.c. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż skarżąca nie wykazała, w jaki sposób normatywna treść tego przepisu narusza konstytucyjne prawo do sądu.

W zażaleniu z 12 kwietnia 2002 r. skarżąca zarzuciła, iż zaskarżone postanowienie zostało wydane z przekroczeniem granic wstępnej fazy badania skargi konstytucyjnej przez przyjęcie, iż art. 2 Konstytucji nie może być samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej. Zdaniem skarżącej, ograniczenie prawa do kasacji powinno respektować prawa nabyte skarżącej, zakaz retroakcji. Ograniczenie prawa do kasacji nie powinno następować w sposób arbitralny. Zdaniem skarżącej, zasadny jest również zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji przez art. 382 k.p.c., skoro w pojęciu “zebrany materiał” nie mieści się treść pisma skarżącej złożonego do sądu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wbrew twierdzeniom skarżącej w zaskarżonym postanowieniu nie wyrażono poglądu, w myśl którego art. 2 Konstytucji nie może być podstawą skargi konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny stwierdził jedynie, iż skarżąca nie wskazała konstytucyjnych praw podmiotowych, które miałyby być zawarte w art. 2 Konstytucji. Jak prawidłowo ustalił Trybunał Konstytucyjny za prawo takie nie może zostać uznane, w szczególności prawo skarżącej do żądania zagwarantowania ukształtowania środków procesowych z daty wszczęcia postępowania przed sądem, przez cały czas jego trwania. Pogląd powyższy zbieżny jest z poglądem wyrażonym przez Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie w postanowieniu z 23 stycznia 2002 r., sygn. Ts 105/00 (OTK ZU nr 1B/2002, poz. 59), w myśl którego pojęcie “konstytucyjnych wolności lub praw”, o których mówi art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest przede wszystkim związane z szerokim katalogiem tych wolności i praw określonym w rozdziale II Konstytucji. Nie są wprawdzie wykluczone sytuacje, kiedy skarżąca z treści innych przepisów Konstytucji może wyprowadzić nowe konstytucyjne prawa lub wolności odpowiadające rygorom, które muszą spełniać konstytucyjne prawa podmiotowe. W takich przypadkach musi być jednak dokładnie określony zarówno adresat konstytucyjnego prawa podmiotowego, jak i jego sytuacja prawna powiązana z możnością wyboru sposobu zachowania. W przedmiotowej sprawie do określenia takiej sytuacji nie doszło, a poglądy skarżącej o objęciu zakresem przedmiotowym art. 2 praw nabytych do odpowiedniego ukształtowania sądowej procedury nie znajdują oparcia w normatywnej treści tego przepisu. Wobec powyższego zarzut sformułowany w zażaleniu należy uznać za chybiony.

Nie oznacza to, że przepisy ustalające zakres i granice kasacji nie mogą stać się przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. We wszystkich tych bowiem wypadkach, gdy ustawodawca zwykły uznał za uzasadnione ustanowienie dostępu do skargi kasacyjnej, musi to być unormowane w zgodzie z normami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi (postanowienie z 10 sierpnia 2001 r. sygn. Ts 58/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 207).

Formułując w skardze konstytucyjnej zarzut naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji przez art. 382 k.p.c. skarżąca ograniczyła się do wskazania uchybień popełnionych w trakcie postępowania przez sąd. Uchybienia takie nie mogą jednak automatycznie uzasadniać zarzutu niezgodności z Konstytucją zaskarżonego przepisu. Taki zarzut nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 i art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, gdyż nie określa ani sposobu naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej, ani niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Warunkiem koniecznym określenia sposobu naruszenia praw jest wskazanie normatywnej treści zaskarżonego przepisu i odniesienie jej do normatywnej treści Konstytucji. Dla ustalenia normatywnej treści art. 382 k.p.c. nie ma znaczenia ani ewentualne przeoczenie sądu, ani nieprawidłowe funkcjonowanie sekretariatu. Tego typu zdarzenia nie mieszczą się w procesie kontroli konstytucyjności norm.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.