269

POSTANOWIENIE

z dnia 23 października 2002 r.

Sygn. akt Ts 2/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski - przewodniczący

Marian Zdyb - sprawozdawca

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 21 marca 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Kieleckiego Towarzystwa Edukacyjnego sp. z o.o. oraz Wyższej Szkoły Ubezpieczeń w Kielcach,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej 8 stycznia 2002 r. zarzucono, że art. 15 ust. 2, art. 17, art. 48 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 74 ustawy z dnia 12 września 1990 r. (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) o szkolnictwie wyższym są niezgodne z art. 32 i art. 70 ust. 3 i ust. 5 Konstytucji RP. Zdaniem skarżących wskazane w skardze przepisy ustawy doprowadziły do wydania negatywnych dla nich rozstrzygnięć Ministra Edukacji Narodowej oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego odmawiającego Senatowi uczelni prawa do utworzenia nowego kierunku studiów.

Decyzją z 28 lutego 2000 r. Minister Edukacji Narodowej odmówił Wyższej Szkole Ubezpieczeń w Kielcach udzielenia zezwolenia na uruchomienie studiów zawodowych na kierunku “turystyka i rekreacja”. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Ministra Edukacji Narodowej z 6 czerwca 2000 r. Skarga na powyższe decyzje została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2000 r., doręczonym skarżącej w dniu 1 marca 2001 r.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 21 marca 2002 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując, iż została ona złożona z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W uzasadnieniu wskazano, że bieg terminu do złożenia skargi należy liczyć od momentu doręczenia skarżącej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, czyli od 1 marca 2001 r., a nie od zawiadomienia skarżącej przez Ministra Sprawiedliwości o braku podstaw do wniesienia rewizji nadzwyczajnej.

W zażaleniu złożonym 29 marca 2002 r. skarżący wnieśli o uchylenie postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Zdaniem skarżących, skoro prawomocne orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego może zostać wzruszone na skutek wniesienia rewizji nadzwyczajnej oznacza to, iż wyczerpanie drogi prawnej wiąże się ze złożeniem podania o wniesienie tego środka prawnego. Rewizja nadzwyczajna jest dopuszczalną drogą prawną zmierzającą do kontroli prawomocnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z tych względów wyczerpanie drogi prawnej w przedmiotowej sprawie nastąpiło dopiero 9 października 2001 r., po uzyskaniu odmowy Ministra Sprawiedliwości wniesienia rewizji nadzwyczajnej. Skarżący zwracają uwagę, iż wniesienie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka możliwe jest po okresie obejmującym ewentualne wniesienie rewizji nadzwyczajnej. Na koniec skarżący podnoszą, iż nadanie biegu skardze konstytucyjnej uzasadnione jest interesem społecznym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Wszczęcie przed Trybunałem Konstytucyjnym postępowania w trybie skargi konstytucyjnej jest sformalizowane, wymaga spełnienia warunków wymienionych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Do warunków takich ustawa w art. 46 ust. 1 zalicza m.in. wniesienie jej po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Spełnienie tych warunków, umożliwiających wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, podlega wstępnemu rozpoznaniu (art. 49 powołanej wyżej ustawy).

Jak wielokrotnie podkreślano w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym skargi konstytucyjnej, zawarte w treści cytowanego przepisu wyliczenie winno być potraktowane jako ustawowa konkretyzacja konstytucyjnego (art. 79 ust. 1) pojęcia “ostateczne orzeczenie˝. Wskazywano również wielokrotnie, iż nie bez znaczenia pozostaje kolejność wyliczenia przez ustawodawcę form ostatecznych orzeczeń. Ma ona oddawać przede wszystkim priorytet prawomocnych wyroków sądowych, jako rozstrzygnięć podjętych przez sądy, a więc organy w pierwszej kolejności powołane do ochrony przestrzegania praw i wolności. Z punktu widzenia przesłanek dopuszczalności występowania ze skargą konstytucyjną oznacza to nałożenie na skarżącego obowiązku doprowadzenia w indywidualnej sprawie do wydania prawomocnego wyroku sądowego. W przypadku postępowania administracyjnego wiąże się to z koniecznością skierowania skargi na decyzję administracyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego i uzyskania tą drogą prawomocnego wyroku sądowego. Z dniem doręczenia skarżącemu wyroku NSA rozpoczyna się bieg 3 miesięcznego terminu do wystąpienia w danej sprawie ze skargą do Trybunału Konstytucyjnego. Należy podkreślić, iż upływu tego terminu nie sanuje w żaden sposób uruchomienie przez skarżącego takich środków czy procedur, w rezultacie których dochodzi do wydania w sprawie “innych ostatecznych rozstrzygnięć”. Wskazanie przez ustawodawcę pozostałych dwóch - obok prawomocnych wyroków - form ostatecznych orzeczeń winno być rozumiane jako gwarancja skorzystania ze skargi konstytucyjnej także w ramach tych postępowań, których rezultatem nie może być wydanie w sprawie skarżącego prawomocnego wyroku. Nie prowadzi to jednak do wniosku, iż w sytuacji doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku sądowego może skarżący (bez uszczerbku dla biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej) uruchamiać inne środki prawne prowadzące do wydania bądź ostatecznych decyzji, bądź innych prawomocnych rozstrzygnięć.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, iż w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazywano już na niedopuszczalność traktowania pism zawierających odpowiedź na wniosek skarżących w przedmiocie wniesienia rewizji nadzwyczajnej jako ostatecznych orzeczeń w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny podziela w tym zakresie w szczególności pogląd wyrażony w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 6 lutego 2001 r. (sygn. Ts 139/00, OTK ZU Nr 2/2001), zgodnie z którym pismo informujące o odmowie wniesienia rewizji nadzwyczajnej nie rozstrzyga w sposób władczy o przysługujących skarżącemu prawach lub wolnościach konstytucyjnych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż w niniejszej sprawie ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów był wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2000 r., oddalający skargę Wyższej Szkoły Ubezpieczeń w Kielcach. Ponieważ skarga konstytucyjna skierowana została do Trybunału Konstytucyjnego 9 stycznia 2002 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) należy stwierdzić, iż wniesiono ją z naruszeniem terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Biorąc powyższe pod uwagę orzeka się jak w sentencji.