75

POSTANOWIENIE

z dnia 29 stycznia 2002 r.

Sygn. Ts 95/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb - przewodniczący

Jerzy Ciemniewski - sprawozdawca

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 listopada 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej ZWOLTEX Spółki Akcyjnej Fabryki Wyrobów Frotowych i Kocowych

p o s t a n a w i a :

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej z 12 lipca 2001 r. zarzucono, że art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącej wskazany przepis narusza jej prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy w państwie prawnym. Naruszenie to polega na tym, iż w dacie wnoszenia apelacji skarżąca nie miała świadomości, że reguły kasacji zostaną zmienione w trakcie procesu. Wejście w życie zaskarżonego przepisu spowodowało, iż od momentu rozpatrzenia sprawy przez sąd zależało, czy skarżąca zdoła czy też nie, skorzystać z prawa do kasacji.

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z 17 stycznia 2000 r. oddalił powództwo skarżącej o zapłatę. Postanowieniem z 25 maja 2000 r. sąd ten odrzucił apelację skarżącej ze względu na nieopłacenie apelacji w terminie. Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem z 17 sierpnia 2000 r. Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Kasacja od powyższego postanowienia została odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4 października 2000 r. Zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 27 lutego 2001 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że do złożenia środków zaskarżenia od orzeczeń wydanych po wejściu w życie ustawy z 24 maja 2000 r. stosuje się przepisy tej ustawy. Kasacja wniesiona przez skarżącą od wydanego po 1 lipca 2000 r. postanowienia, oddalającego jej zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji o odrzuceniu apelacji jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu.

W zażaleniu z 15 listopada 2001 r. skarżąca podniosła, że sposób ograniczenia prawa do kasacji naruszył jej prawo do uzyskania sprawiedliwego rozstrzygnięcia przez to, że w początkowym okresie obowiązywania zaskarżonej ustawy przyjmowanie kasacji według zasad dotychczasowych lub zasad nowych uzależnione było wyłącznie od organów stosujących prawo. Zdaniem skarżącej sposób ograniczenia prawa do kasacji narusza tym samym kompetencje władzy ustawodawczej w zakresie kształtowania gwarancji sprawiedliwego oraz bezstronnego rozpatrzenia sprawy przez sąd. W zażaleniu skarżąca podkreśla, że przedmiotem skargi nie jest samo ograniczenie prawa do kasacji, lecz sposób jego wprowadzenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Tak postawiony zarzut nie zasługuje na uwzględnienie przede wszystkim dlatego, że nie jest możliwa ocena sposobu ograniczenia prawa do kasacji w oderwaniu od charakteru tego prawa. Wbrew twierdzeniom skarżącej, decydujące w przedmiotowej sprawie znaczenie ma to, że prawo do wniesienia kasacji w postępowaniu cywilnym nie stanowi koniecznego elementu prawa do sądu, a wyłączenie określonej kategorii spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do sądu (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 10 sierpnia 2001 r., sygn. Ts 58/01, OTK ZU Nr 6/2001, poz. 207).

Skoro konstytucyjne gwarancje prawa do sądu nie obejmują prawa do kasacji, tym samym nie obejmują one również sposobu ograniczenia tego prawa. Oznacza to, iż ustawodawca może wprowadzić ograniczenia prawa do kasacji w oparciu np. o zasadę bezpośredniego działania ustawy nowej czy przedłużeniu mocy obowiązującej ustawy dawnej. Ustawodawca nie kieruje się w takiej sytuacji zasadą ochrony praw nabytych, gdyż w zakresie przedmiotowym tej zasady nie mieści się prawo jednostki do uzyskania rozstrzygnięcia w oparciu o stan prawny obowiązujący w dniu złożenia pozwu czy złożenia apelacji.

Należy podkreślić, że ustawodawca nie dysponuje całkowitą swobodą w kształtowaniu reguł międzyczasowych postępowania cywilnego. Ograniczenia w tym zakresie wynikają np. z zakazu retroakcji czy zasad szczegółowych wywodzonych z zasady państwa prawnego (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 czerwca 1999 r., sygn. P. 4/98, OTK ZU Nr 5/1999, poz. 98 oraz powołane w tym wyroku orzeczenia). W odniesieniu do prawa do kasacji ograniczenia te nie wynikają natomiast z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.

Skarżąca wskazuje, iż sposób zmiany reguł procesowych stworzył zagrożenie dla sprawiedliwego rozstrzygnięcia, a w jej sprawie doszło do wydania rozstrzygnięć niesprawiedliwych spowodowanych zwłoką sądu w rozpatrzeniu kasacji. Należy stwierdzić, że tak postawiony zarzut w części dotyczy płaszczyzny stosowania prawa i w związku z tym nie może stanowić podstawy skargi konstytucyjnej. W pozostałej części zarzut ten jest oparty na niezrozumieniu przez skarżącą reguł międzyczasowych zawartych w art. 5 ust. 2 zaskarżonej ustawy. Zdaniem skarżącej przepis ten byłby zgodny z Konstytucją, gdyby nowe ukształtowanie zasad wnoszenia kasacji dotyczyło również orzeczeń wydanych przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego. Skarżąca nie zauważa, iż wbrew jej twierdzeniom, zaskarżony przepis ma właśnie taki zakres zastosowania. (por. Uchwała Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2001 r., sygn. III CZP 49/00). W świetle powyższego za oczywiście bezzasadny należy uznać zarzut skarżącej, iż to art. 5 ust. 2 zaskarżonej ustawy umożliwia sądom przewlekanie postępowania i naruszenie prawa skarżącej do sprawiedliwego rozstrzygnięcia.

Reasumując należy stwierdzić, że w przedmiotowej skardze nie wskazano konstytucyjnych praw skarżącej, które ograniczałyby kompetencje ustawodawcy do kształtowania prawa do kasacji oraz determinowałyby sposób wprowadzenia w tym zakresie zmian.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.