100

POSTANOWIENIE

z dnia 29 stycznia 2002 r.

Sygn. Ts 133/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski - przewodniczący

Bohdan Zdziennicki - sprawozdawca

Janusz Niemcewicz

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Janiny Wiry w zakresie dotyczącym zgodności:

1) art. 139 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 49, art. 50 i art. 52 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 397 * 1 i art. 766 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 45 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 1046 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 38, art. 40, art. 41, art. 50, art. 68, art. 75, art. 76 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 761 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 47, art. 52 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) art. 764 oraz art. 765 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 41, art. 50 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) art. 770 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 37, art. 40 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

7) art. 814 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 50, art. 68 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a :

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Janiny Wiry z 28 sierpnia 2001 r. pełnomocnik skarżącej wskazał, iż jego mocodawczyni kwestionuje zgodność:

1) art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 45, art. 47, art. 49, art. 50, art. 52 i art. 77 Konstytucji RP;

2) art. 397 * 1 oraz art. 766 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art.32, art. 37, art. 45 i art. 77 Konstytucji RP;

3) art. 1046 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 38, art. 40, art. 41, art. 50, art. 68, art. 75, art. 76 oraz art. 77 Konstytucji RP;

4) art. 761 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 47, art. 52 i art. 77 Konstytucji RP;

5) art. 764 oraz art. 765 * 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 41, art. 50 i art. 77 Konstytucji RP;

6) art. 770 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 37, art. 40 i art. 77 Konstytucji RP;

7) art. 814 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 50, art. 68 i art. 77 Konstytucji RP.

W uzasadnieniu skargi nie sformułowano argumentów wykazujących niekonstytucyjność zaskarżonych przepisów oraz faktu ich zastosowania jako podstawy prawnej orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej. W złożonej skardze nie wskazano również sposobu naruszenia praw konstytucyjnych skarżącej. Skarga konstytucyjna zawierała opis stanu faktycznego pozostającego w związku z zastosowaniem przez sądy orzekające w sprawie skarżącej art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego, tj. uznania za doręczone przez awizo: 1) wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 14 kwietnia 1998 r. (sygn. akt IC 707/97) - z dniem 9 listopada 1998 r., 2) wezwania do opróżnienia i wydania lokalu - z dniem 3 sierpnia 1999 r. Pełnomocnik skarżącej wskazał, iż stosując zaskarżony przepis art. 139 * 1 Kodeksu postępowania cywilnego Sąd Rejonowy w Pruszkowie wyrokiem z 6 czerwca 2001 r. (sygn. akt IC 707/97) oddalił wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego z 14 kwietnia 1998 r. oraz odrzucił sprzeciw skarżącej od tego wyroku. Ponadto pełnomocnik skarżącej wskazał, iż postanowieniem z 18 kwietnia 2001 r. Sąd Okręgowy w Warszawie (sygn. akt V Cz 460/01), również z uwzględnieniem ww. przepisu, oddalił zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 19 maja 2000 r. (sygn. akt Co 222/00) o odrzuceniu skargi p. Janiny Wiry na czynności komornika i oddaleniu wniosku skarżącej w przedmiocie zawieszenia postępowania egzekucyjnego Ikm 259/98 prowadzonego przez komornika Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie.

Uzupełniając skargę konstytucyjną w wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego wzywającego do usunięcia braków skargi wskazano, iż podstawą wydanych w sprawie ostatecznych orzeczeń o prawach konstytucyjnych skarżącej były: art. 139 * 1 w zw. z art. 767 * 2 i art. 821 kodeksu postępowania cywilnego, art. 766 oraz art. 397 * 1 kpc. Pełnomocnik skarżącej podniósł przy tym, iż art. 139 * 1 kpc narusza gwarancje wynikające z art. 45 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 37 i art. 77 Konstytucji poprzez “naruszenie prawa dostępu do sądu oraz prawa do sprawiedliwego orzeczenia sądowego, wydanego w jawnym postępowaniu sądowym” przy czym wskazał, iż bez doręczeń rzeczywistych i skutecznych, zastępowanych doręczeniami przez awizo, nie jest realizowane prawo do sądu.

Zarzut niezgodności art. 397 * 1 kpc oraz art. 766 kpc z Konstytucją pełnomocnik skarżącej poparł wyłącznie twierdzeniem, iż przepisy te są niezgodne z art. 45 w zw. z art. 3, art. 32, art. 37 i art.77 Konstytucji przez naruszenie “istoty prawa do jawności postępowania w całym procesie sądowym” przez co nie może być realizowane “absolutne prawo do jawnej obrony i ustnego wysłuchania przez sąd”. Uzupełnienie skargi konstytucyjnej nie zawierało natomiast żadnego odwołania do podniesionych w skardze zarzutów niezgodności z Konstytucją art. 761, art. 764, art. 765 * 1, art. 770, art. 814 oraz art. 1046 Kodeksu postępowania cywilnego.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 28 listopada 2001 r. sygn. Ts 133/01 odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym zgodności:

1) art. 139 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 49, art. 50 i art. 52 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 397 * 1 i art. 766 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 45 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 1046 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 38, art. 40, art. 41, art. 50, art. 68, art. 75, art. 76 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 761 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 47, art. 52 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) art. 764 oraz art. 765 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 41, art. 50 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) art. 770 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 37, art. 40 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

7) art. 814 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 50, art. 68 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej - w zakresie wskazanym w sentencji tego postanowienia - Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż skardze konstytucyjnej nie może być nadany, w zakreślonej części, dalszy bieg skoro nie zostały spełnione warunki jej merytorycznego rozpoznania.

Trybunał wskazał w szczególności, iż zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna przysługuje w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, będącego podstawą ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Wobec tego powinnością skarżącego jest nie tylko dokładne określenie aktu normatywnego, któremu zarzuca niezgodność z Konstytucją lecz również uprawdopodobnienie, iż ostateczne orzeczenie sądu lub organu administracji publicznej wydane w oparciu o zakwestionowany przepis naruszyło jego prawa lub wolności konstytucyjne. Chodzi tu przede wszystkim o wykazanie istnienia merytorycznego związku pomiędzy zaskarżonymi przepisami a treścią konstytucyjnych praw i wolności skarżącego powołanych w skardze. Natomiast z przedstawionych przez pełnomocnika skarżącej argumentów nie można wyprowadzić wniosku, iżby między zakwestionowanymi przepisami - poza art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego, w zakresie którego Trybunał Konstytucyjny nadał skardze dalszy bieg - a powoływanym jako wzorzec kontroli konstytucyjnej art. 45 ust. 1 Konstytucji statuującym prawo do sądu zachodził jakikolwiek merytoryczny związek. Odnośnie pozostałych, licznie powołanych przez pełnomocnika skarżącej przepisów kodeksu postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż ich niekonstytucyjności skarżąca dopatruje się wyłącznie w tym, że postanowienia określone w art. 397 * 1 kpc oraz art. 766 kpc są wydawane przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Ponadto przedstawione zarzuty nie zawierały żadnego dalszego uzasadnienia, a tym bardziej wskazania, jakie elementy konstytucyjnego prawa do sądu, nie znajdują, zdaniem skarżącej, gwarancji w postępowaniu cywilnym. Na uzasadnienie skargi złożyło się po prostu wyliczenie praw i wolności konstytucyjnych gwarantowanych w odpowiednich artykułach Konstytucji oraz opis stanu faktycznego wskazujący na to, iż dołączone do skargi rozstrzygnięcia zapadły w oparciu o treść art. 139 * 1 kpc.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego odmawiające, we wskazanym w nim zakresie, nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej pełnomocnik skarżącej wniósł 14 grudnia 2001 r. zażalenie żądając nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ts 133/01 w pełnym zakresie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest trafne, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Trybunał Konstytucyjny podziela przede wszystkim stanowisko, iż w skardze konstytucyjnej nie uprawdopodobniono, iż doszło do naruszenia praw konstytucyjnych skarżącej w związku z zastosowaniem przez sądy w jej sprawie zaskarżonych przepisów art. 397 * 1, art. 766, art. 1046, art. 761, art. 764, art. 765 * 1, art. 770 oraz art. 814 kodeksu postępowania cywilnego.

Co więcej Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że jakkolwiek kwestionowane przepisy Kodeksu postępowania cywilnego miały wpływ na sytuację prawną skarżącej, ponieważ regulują procedurę w sprawach cywilnych, których stroną była skarżąca, jednakże ani z uzasadnienia skargi i zażalenia, ani z analizy akt sprawy nie wynika, iżby regulacje te miały bezpośredni wpływ na treść rozstrzygnięć zapadłych w sprawie skarżącej. Brak jest również jakiegokolwiek merytorycznego związku pomiędzy zakwestionowanymi przepisami a realizacją praw i wolności konstytucyjnych skarżącej powołanych w skardze. W szczególności Trybunał Konstytucyjny nie dopatrzył się jakichkolwiek argumentów uprawdopodabniających zasadność podnoszonego w sprawie zarzutu naruszenia przez kwestionowane przepisy (z wyłączeniem art. 139 * 1 kpc w zakresie którego skardze konstytucyjnej jest nadany dalszy bieg) prawa do sądu określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Jednocześnie, wobec podniesionego w zażaleniu poglądu pełnomocnika skarżącej, iż “w zakresie konstytucyjnych praw i wolności człowieka nie obowiązuje zasada domniemania konstytucyjności prawa”, co rzekomo wynikać ma z art. 77 Konstytucji Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż decyzjom ustawodawczym służy domniemanie zgodności z Konstytucją, zaś żaden z przepisów ustawy zasadniczej nie przewiduje jakiegokolwiek wyłączenia spod działania tej generalnej zasady aktów normatywnych ocenianych w procedurze skargi konstytucyjnej z punktu widzenia ich zgodności z prawami i wolnościami konstytucyjnymi jednostki. To fundamentalne założenie znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (por. np.: orzeczenia TK z: 24 maja 1994 r., sygn. K. 1/94, OTK z 1994 r., część I, poz. 10; 24 lutego 1997 r., sygn. K. 19/96, OTK ZU Nr 1(10)/1997, poz. 6; 23 czerwca 1997 r., sygn. K. 3/97, OTK ZU Nr 2 (11)/1997, poz. 22; postanowienie TK z 28 sierpnia 2000 r., sygn. Ts 92/00, OTK ZU Nr 6(36) /2000, poz. 252).

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż zarzut niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją wymaga uzasadnienia ze względu na domniemanie konstytucyjności prawa, co zresztą normuje również ustawodawca wskazując w art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), iż jednym z formalnych warunków, jakie musi spełniać skarga konstytucyjna jest jej uzasadnienie. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nie można uznać za uzasadnienie skargi konstytucyjnej wywodów pełnomocnika skarżącej, które w istocie sprowadzają się do prostego zaprzeczenia zgodności z Konstytucją wskazanych w skardze przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnioną odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej o sygn. Ts 133/01, w zakresie wskazanym w zaskarżonym postanowieniu i nie uwzględnił zażalenia na to postanowienie.