Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2001-06-20 - Ts 97/00
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 97/00
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2001-06-20
Publikacja w Z.U.Z.U. 2001 / 5 / 132

132

Postanowienie

z dnia 20 czerwca 2001 r.

Sygn. Ts 97/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stefan J. Jaworski - przewodniczący

Wiesław Johann - sprawozdawca

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 21 listopada 2000 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Janiny J.

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 lipca 2000 r. zarzucono art. 2 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, sprzeczność z art. 2 Konstytucji RP, a art. 9 ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej oraz art. 49 ustawy z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne sprzeczność z art. 32 Konstytucji RP. Zdaniem skarżącej w wydanym na podstawie pierwszego ze wskazanych przepisów rozstrzygnięciu sąd w procesie cywilnym uznał ja winną niedopełnienia obowiązku wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, a tym samym wykroczenia z art. 40 ustawy o działalności gospodarczej. Dokonanej przez Sąd Najwyższy wykładni art. 9 ustawy o działalności gospodarczej skarżąca zarzuciła naruszenie prawa do równego traktowania w życiu gospodarczym, a art. 49 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne dyskryminację geodetów, wyrażającą się w objęciu przez zaskarżony przepis każdej bez wyjątku działalności w zakresie prawa geodezyjnego obowiązkiem wpisu do ewidencji

Postanowieniem z 21 listopada 2000 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej dowodząc, odnośnie zarzutu niekonstytucyjności art. 9 § 1 ustawy o działalności gospodarczej, że skarżąca nie uzasadniła dostatecznie, iż naruszenie wskazanych w skardze praw wynika z treści przepisu, a nie jest efektem dokonania przez organy stosujące prawo niewłaściwej jego wykładni. Trybunał wskazał ponadto na oczywistą bezzasadność zarzutu odnoszącego się do art. 2 § 1 kpc, a także na fakt, iż ostatni z zaskarżonych przepisów nie stanowił podstawy wydania ostatecznego rozstrzygnięcia. Powyższe postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem z 1 grudnia 2000 r., w którym skarżąca wywodzi, iż zarzut oczywistej bezzasadności jest niesprawiedliwy, przepis art. 49 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne stanowił podstawę wydanych w sprawie rozstrzygnięć, a niekonstytucyjność art. 9 ustawy o działalności gospodarczej została uzasadniona prawidłowo.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów kwestionujących zasadność odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 2 § 1 kodeksu postępowania cywilnego. Uzasadniając oczywistą bezzasadność podnoszonych w skardze zarzutów Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż wydane na podstawie zaskarżonego przepisu orzeczenia nie rozstrzygają o tym, czy skarżąca jest winna niezgłoszenia prowadzonej przez nią działalności gospodarczej do ewidencji działalności gospodarczej, a tym samym nie rozstrzygają w sprawie jej odpowiedzialności z art. 40 ustawy o działalności gospodarczej. Trybunał Konstytucyjny przychylając się do wyrażonych w zaskarżonym postanowieniu tez podkreśla raz jeszcze, iż uznanie przez sąd, że skarżąca powinna dokonać wpisu prowadzonej przez siebie działalności do ewidencji nie pociąga za sobą, wbrew temu co twierdzi skarżąca także we wniesionym zażaleniu, uznania jej winną niedopełnienia tego obowiązku. Ponadto w zażaleniu podniesiono, iż to organ administracji terenowej w oparciu o art. 14 ustawy o działalności gospodarczej, ma kompetencje do rozstrzygania, czy skarżąca powinna dokonać wpisu do ewidencji, a nie sąd powszechny w postępowaniu adhezyjnym. Tym samym, zdaniem skarżącej, rozstrzygnięcie tej kwestii przez sąd wskazuje na niekonstytucyjność zaskarżonego przepisu. Należałoby w tym miejscu podnieść, iż Trybunał Konstytucyjny, zgodnie z art. 66 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, rozpatrując sprawę związany jest granicami skargi wyznaczanymi m.in. przez sposób naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego. Ustalone w skardze konstytucyjnej granice nie mogą być później rozszerzane przez wniesione zażalenie. Podniesione we wniesionym przez skarżącą zażaleniu zarzuty wykraczają poza granice skargi i z tych względów nie powinny być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny. Jednakże nawet rozpatrzenie tych zarzutów nie wpłynęłoby na ocenę zasadności przyjętych w zaskarżonym postanowieniu ustaleń. Przede wszystkim stwierdzić należy, iż art. 14 ustawy o działalności gospodarczej, wbrew temu co twierdzi skarżąca, nie przyznaje organowi administracji państwowej o właściwości szczególnej w sprawach ewidencji działalności gospodarczej stopnia podstawowego wyłącznej kompetencji do orzekania o obowiązku wpisu do ewidencji. Przepis ten stanowi tylko, iż wskazany organ dokonuje wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Wprawdzie na podstawie art. 17 pkt. 3 ustawy wydaje on decyzje o odmowie wpisu w przypadku, w którym zgłoszenie dotyczy działalności nie podlegającej zgłoszeniu, jednakże nie jest to jednoznaczne z przyznaniem mu wyłącznych kompetencji w zakresie rozstrzygania spornych sytuacji. Nie budzi wątpliwości, iż obowiązek wpisu do ewidencji powstaje ex lege i muszą go brać pod uwagę wszystkie organy władzy publicznej. Ponadto wskazać należy, iż przyznanie omawianych kompetencji wyłącznie wskazanemu organowi administracji publicznej uzasadniałoby podnoszony przez skarżącą już w stosunku do sądu powszechnego zarzut naruszenia wynikającego z art. 45 Konstytucji prawa do sądu (prawa do sprawiedliwości proceduralnej). Przyznanie tylko organom administracji, jak postuluje skarżąca, prawa do rozstrzygania o zagadnieniach koherentnych dla rozpoznania danej sprawy może być uznane za zamknięcie skarżącemu drogi sądowej, odebranie mu prawa do rozpoznania jego sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd.

Inne przesłanki uzasadniające odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej związane są z określeniem przedmiotu skargi. Zaskarżony art. 2 § 1 kpc nie może być traktowany jako przepis na podstawie którego zostało wydane ostateczne rozstrzygnięcie. Przepis ten stanowi tylko, iż do rozpoznania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego to art. 1 kpc jest przepisem, który przesądza o tym, iż sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są sprawami cywilnymi, a co za tym idzie, że podlegają one regulacjom kodeksu postępowania cywilnego. Nie negując więc tezy, iż art. 2 kpc znalazł zastosowanie w niniejszej sprawie, stwierdzić należy, iż podstawę normatywną rozstrzygnięcia przez sąd w postępowaniu cywilnym kwestii obowiązku wpisu do ewidencji gospodarczej, stanowił przede wszystkim przepis art. 1 kpc oraz regulacje zawarte w rozdziale 1 i 3 Działu III Tytułu VII kpc, a przede wszystkim art. 476 § 2 tegoż kodeksu. To właśnie te przepisy przyznały sądowi kompetencje do rozpatrzenia wniesionego odwołania w zakresie spraw z ubezpieczenia społecznego w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, a co z tego wynika do dokonania oceny materiału prawnego i faktycznego - w tym konkretnym przypadku kwestii, czy skarżąca miała obowiązek wpisania prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej do ewidencji gospodarczej. Należy tu podkreślić, iż w ustawie o działalności gospodarczej zostało bezpośrednio uregulowane, kto i w jakich okolicznościach, ma obowiązek dokonać przedmiotowego wpisu, tak że sądowi przysługują tylko kompetencje do potwierdzenia z urzędu tego obowiązku; rozstrzygnięcie w tym zakresie ma charakter deklaratoryjny.

Jednakże nawet uznanie, iż art. 2 kpc stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia nie wystarcza do merytorycznego rozpoznania wniesionej skargi ze względu na konieczność wykazania związku pomiędzy brzmieniem zaskarżonego przepisu a naruszonymi prawami. Sam fakt wydania przez sąd orzeczenia na podstawie tegoż przepisu związku tego nie przesądza. Skarżąca nie tylko nie wykazała wskazanego związku, ale nawet de facto zaprzeczyła jego istnieniu. Sformułowanie zarzutów przez skarżącą wskazuje bowiem jednoznacznie, iż rozstrzygnięcie o obowiązku wpisu do ewidencji przez sąd cywilny i wynikające z tego naruszenie konstytucyjnych praw nie znajduje, jej zdaniem, oparcia w obowiązującym prawie, w tym w treści zaskarżonego przepisu. Tym samym stanowi ono zagadnienie z zakresu stosowania prawa, którego badanie wykracza poza zakres kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał Konstytucyjny potwierdza zasadność odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie art. 2 § 1 kpc.

W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się też odnośnie zaskarżonego art. 9 ustawy o działalności gospodarczej, któremu skarżąca zarzuciła naruszenie prawa emerytów do równego traktowania w życiu gospodarczym. Argumentacja zawarta w skardze konstytucyjnej, jak i w zażaleniu skupia się na dokonywanej przez Sąd Najwyższy wykładni pojęcia “uboczne zajęcie zarobkowe”, która pozbawia emerytów możliwości skorzystania z uregulowanych tym przepisem zwolnień. We wniesionym zażaleniu skarżąca podnosi, iż wskazała w piśmie uzupełniającym skargę konstytucyjną na elementy treściowe przepisu (“uboczne zajęcie zarobkowe”) i na sposób w jaki to określenie determinuje dokonywaną wykładnię (definiuje ono umieszczone w nawiasie pojęcie “uboczne pojęcie zarobkowe” jako wykonywane “obok głównego zajęcia zarobkowego”). Jednakże należy w tym miejscu zwrócić uwagę, iż skarżąca w tymże piśmie wskazuje dalej, iż przedstawiona wykładnia tego zwrotu dokonana przez Sąd Najwyższy była wykładnią rozszerzającą.

Abstrahując od dokonanych ustaleń Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż niemożność nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 9 § 1 ustawy o działalności gospodarczej wynika także z innych przesłanek. Skarżąca legitymację do wniesienia skargi konstytucyjnej czerpie z naruszenia zasady równości w zakresie prawa do swobody działalności gospodarczej. Podnosząc w tym zakresie zarzuty nie wykazała ona jednakże dostatecznie na czym polega “podobieństwo” wskazanych dwóch kategorii podmiotów: emerytów i pracowników, które uzasadniałoby takie same ich traktowanie.

Odnosząc się do zarzutów wysuniętych w stosunku do art. 49 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne należy jeszcze raz podkreślić, iż zarówno z art. 79 Konstytucji RP, jak i z treści art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym wynika jednoznacznie, iż zaskarżony przepis winien stanowić podstawę normatywną ostatecznego rozstrzygnięcia dotykającego przysługujących skarżącemu praw i wolności konstytucyjnych. W świetle tych unormowań nie budzi wątpliwości wyrażony w zaskarżonym postanowieniu pogląd, według którego skardze konstytucyjnej w zakresie art. 49 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne należało odmówić nadania dalszego biegu ze względu na brak normatywnego powiązania pomiędzy tym przepisem, a wydanymi w sprawie rozstrzygnięciami. Trybunał Konstytucyjny jeszcze raz podkreśla, iż skarżąca ani w skardze konstytucyjnej, ani we wniesionym zażaleniu nie przedstawiła argumentów uzasadniających traktowanie zaskarżonego przepisu za podstawę normatywną ostatecznego rozstrzygnięcia. O tym, że kwestionowany przepis stanowi podstawę rozstrzygnięcia można mówić w sytuacji, w której owo rozstrzygnięcie - przy tym samym przedmiocie i zakresie spraw - byłoby lub mogło być inne w przypadku nieobowiązywania normy prawnej o treści zakwestionowanej przez skarżącą (sygn. Ts 19/99, OTK ZU Nr 7/1999, poz. 181). Zważywszy zaś na fakt, iż w czasie rozstrzygania o prawach i wolnościach skarżącej zaskarżony przepis nie obowiązywał i nie obowiązywała też żadna inna norma intertemporalna uzasadniająca jego zastosowanie do będącego przedmiotem rozstrzygnięcia stanu faktycznego, przeto, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, można wykluczyć prawną możliwość uznania tego przepisu za podstawę normatywną rozstrzygnięcia. Także orzekające w sprawie organy zdają się traktować zaskarżony przepis jako element zastosowanej w sprawie wykładni historycznej, a nie element podstawy normatywnej wydawanych rozstrzygnięć. W świetle powyższych ustaleń Trybunał Konstytucyjny nie widzi podstaw do uznania zaskarżonego przepisu za podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia, a tym samym do stwierdzenia słuszności przedstawionych w zażaleniu zarzutów.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny uznał za uzasadnioną odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej i nie uwzględnił zażalenia na postanowienie z 21 listopada 2000 r.

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: