73

POSTANOWIENIE

z dnia 3 kwietnia 2001 r.

Sygn. Ts 148/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień - przewodniczący

Zdzisław Czeszejko-Sochacki - sprawozdawca

Wiesław Johann

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 6 lutego 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Lubuskiego Ośrodka Rehabilitacyjno-Ortopedycznego im. dr Lecha Wierusza Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej złożonej 30 października 2000 r. zarzucono, iż art. 2 ustawy z dnia 22 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2000 r. Nr 3, poz. 28) jest niezgodny z art. 2, art. 22, art. 32 ust. 1, art. 64 i art. 88 konstytucji poprzez uregulowanie z mocą wsteczną, odmiennie od kodeksu pracy, czasu pracy i szczegółowych uprawnień pracowników zatrudnionych w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej. Tym samym doszło do naruszenia konstytucyjnej zasady niedziałania prawa wstecz w zakresie praw wyrażonych we wskazanych wyżej przepisach konstytucji.

Wyrokiem z 25 maja 2000 r. Sąd Rejonowy w Świebodzinie oddalił powództwo o zapłatę skierowane przez byłą pracownicę przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Świebodzinie uznając, iż roszczenie oparte jest na ustawie niezgodnej z konstytucją. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z 12 września 2000 r. zmienił zaskarżony przez powódkę wyrok i powództwo uwzględnił. W uzasadnieniu sąd wskazał, iż wprowadzenie ustawy z mocą wsteczną jest dopuszczalne, o ile zachodzą ku temu szczególnie uzasadnione względy, a ponadto dopóki Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie o niezgodności ustawy z konstytucją lub ustawodawca nie dokona jej derogacji, ustawa jest prawem obowiązującym

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 6 lutego 2001 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż skarżący jest podmiotem publicznoprawnym, którego prawa, w tym prawo do prowadzenia działalności gospodarczej i prawo własności zostały określone na płaszczyźnie ustawowej, a nie konstytucyjnej. Z tego tez względu nie mieści się on w zakresie podmiotowym art. 79 ust. 1 konstytucji wyrażającym prawo do skargi konstytucyjnej.

Zdaniem skarżącego Trybunał Konstytucyjny niesłusznie przyjął, że samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej jest podmiotem powołanym dla realizacji zadań publicznych. Ustawa nie określa zadań samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej odmiennie od innych zakładów opieki zdrowotnej, a publiczne źródło finansowania nie powinno być utożsamiane z funkcją publiczną. Zdaniem skarżącego funkcję taką realizują kasy chorych i one mogą zawierać z samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej umowy cywilnoprawne. Bez zawarcia takiej umowy zakłady te nie będą brały udziału w realizacji funkcji władzy publicznej. Zdaniem skarżącego źródłem jego uczestnictwa w wykonywaniu funkcji publicznej jest nie ustawa, lecz umowa cywilnoprawna. Ponadto samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności. Zdaniem skarżącego nie jest więc zasadne stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego, w myśl którego nie może on być podmiotem konstytucyjnych praw. O zakresie konstytucyjnych praw nie może przesądzać wykonywanie zadań publicznych w oparciu o umowę cywilnoprawną. Ponadto, zdaniem skarżącego, ograniczenie jego praw skutkuje ograniczeniem praw jednostek, gdyż zaskarżony przepis ustawy przyczynił się do obniżenia wynagrodzenia pracowników.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wbrew twierdzeniom skarżącego źródłem jego “uczestnictwa w wykonywaniu” funkcji władzy publicznej jest nie tylko umowa cywilnoprawna zawarta z kasą chorych, a kasa chorych nie jest jedynym podmiotem realizującym funkcje władzy publicznej w zakresie ochrony zdrowia. O publicznoprawnym charakterze skarżącego przesądza m.in. wskazany w art. 8 ust. 2 i art. 36 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408) sposób tworzenia i likwidacji samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej. Zarówno organ założycielski, jak i samodzielny zakład opieki zdrowotnej powstają w drodze aktu o charakterze publicznoprawnym. Tworzenie tych zakładów przez organy państwa lub samorządu terytorialnego jest bezpośrednio związane z koniecznością realizacji zadań organów władzy publicznej w zakresie ochrony zdrowia. Przykładowo można wskazać na art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 1996 r. Dz.U. Nr 13, poz. 74 ze zm.) stwierdzający, iż zadania w zakresie ochrony zdrowia są zadaniami własnymi gminy. Zadania te są wykonywane przez gminę oraz gminne osoby prawne. Zbędność realizacji zadań w zakresie ochrony zdrowia lub możliwość wykonywania ich w inny sposób uzasadnia likwidację samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej przez organ założycielski. W oparciu o art. 67 ust. 5 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i wydanego na podstawie tego przepisu rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 listopada 1999 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1097) organ założycielski sprawuje nadzór m.in. nad sposobem gospodarowania zakładu. Organ ten może też przekazywać samodzielnym zakładom opieki zdrowotnej określone środki finansowe. Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że samodzielne zakłady opieki zdrowotnej mają odmienny charakter niż osoby prawne tworzone w sposób swobodny przez obywateli dla realizacji określonych celów politycznych, gospodarczych czy osobistych, w tym celów związanych z ochroną zdrowia. Na ten specyficzny charakter i publicznoprawną sferę działania samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej wskazywał już Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 27 czerwca 2000 r., sygn. K. 20/99 (OTK ZU Nr 5/2000, poz. 140, s. 736). Osobowość prawna oraz związane z nią prawa podmiotowe samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej mają służyć tylko i wyłącznie realizacji wskazanego wyżej celu. Dlatego też to ustawodawca zwykły, a nie ustrojodawca określa normatywną treść wskazanych praw podmiotowych. Z tego też względu skarżący nie może ochrony praw o charakterze ustawowym dochodzić w drodze skargi konstytucyjnej, gdyż ta w myśl art. 79 ust. 1 konstytucji przysługuje tylko na naruszenie praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

Skarżący nie posiada również legitymacji do stawiania w imieniu pracowników zarzutu, w myśl którego zaskarżony przepis ustawy spowodował obniżenie ich wynagrodzenia. Skarga konstytucyjna nie ma charakteru actio popularis i poprzez jej złożenie można dochodzić jedynie ochrony własnych praw. Skarżący jako pracodawca nie może występować w ochronie praw pracowników.

Wbrew sformułowanemu na początku zażalenia twierdzeniu o braku publicznoprawnego charakteru samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, w dalszej części zażalenia skarżący podnosi, iż w niniejszej sprawie “ograniczenie praw osoby publicznej skutkuje wprost ograniczeniem praw jednostek”. Takie ograniczenie stanowiłoby podstawę do złożenia skargi konstytucyjnej, gdyby utrudniało realizację podstawowego zadania skarżącego i w efekcie powodowało ograniczenie prawa do ochrony zdrowia jednostek. Jednakże ani w skardze konstytucyjnej, ani w zażaleniu na odmowę nadania jej dalszego biegu tego typu ograniczeń skarżący nie wskazywał.

Mając powyższe na względzie należało nie uwzględnić zażalenia.