Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2000-11-28 - Ts 163/99
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 163/99
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2000-11-28
Publikacja w Z.U.Z.U. 2001 / 6 / 172

172

POSTANOWIENIE*

z dnia 28 listopada 2000 r.

Sygn. Ts 163/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zdzisław Czeszejko-Sochacki - przewodniczący

Teresa Dębowska-Romanowska - sprawozdawca

Stefan J. Jaworski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 29 marca 2000 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Mariana F.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Mariana F. wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 1999 r. zarzucono niezgodność art. 200 § 1-3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego z art. 2, art. 10 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W skardze podniesiono, iż zaskarżone przepisy naruszając zasadę równego traktowania stron w procesie w sytuacji, w której przeciwną stroną sporu jest organ sądowy, godzą w zasadę równowagi trzech władz. Natomiast dyspozycja art. 200 § 2 kpc poprzez związanie sądu postanowieniem o przekazaniu mu sprawy, prowadzi do sytuacji w której sąd orzekający jest zarazem stroną pozwaną, co skutkuje naruszeniem zasady prawdy obiektywnej.

Skarżący stwierdził, iż Sąd Okręgowy w L., stosując zakwestionowane przepisy, postanowieniem z 20 kwietnia 1999 r. (sygn. akt I C 321/99), uznał swoją niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w W. Zażalenie na to postanowienie Sąd Apelacyjny w L. oddalił postanowieniem z 12 września 1999 r. (sygn. akt Acz 387/99).

Postanowieniem z 29 marca 2000 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Odnośnie zarzutu niekonstytucyjności art. 200 § 2 i § 3 kpc, stwierdził, że skoro przepisy te nie stanowiły podstawy wydania wskazanego przez skarżącego ostatecznego orzeczenia, przeto nie mogą być przedmiotem skargi konstytucyjnej. Co się zaś tyczy niezgodności art. 200 § 1 kpc, to zarzut naruszenia zasady bezstronności i prawdy obiektywnej przez wydane na jego podstawie orzeczenie jest, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, przedwczesny. Naruszenie wskazanych powyżej zasad mogłoby mieć miejsce dopiero w postępowaniu przed sądem orzekającym, który dysponuje szeregiem przewidzianych w procedurze cywilnej środków np. wyłączeniem sędziego, a w konsekwencji nawet całego składu, mających zapobiegać naruszeniu wskazanych przez skarżącego praw.

Na to postanowienie wniósł zażalenie skarżący, podnosząc, iż wskazane przez niego rozstrzygnięcie, co do zasady ustala ostatecznie właściwość miejscową i jako jedyne w postępowaniu procesowym posiada cechy naruszające prawa powoda, jako że Sąd Okręgowy w W. będzie orzekał tylko co do treści pozwu. Zdaniem skarżącego Sąd Okręgowy w L., przekazując sprawę Sądowi Okręgowemu w W. pozbawił ten sąd niezawisłości i bezstronności. Skarżący zarzucił też orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, że ugruntowuje zatartą w orzeczeniu Sądu Okręgowego w L. granicę pomiędzy Sądem Okręgowym w W. jako sądem orzekającym, a Sądem Okręgowym w W. jako sądem pozwanym. Zatarcie tej granicy godzi, zdaniem skarżącego, w przedmiot, ustrój i cel ustawy zasadniczej.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Skarżący błędnie przypisał Trybunałowi Konstytucyjnemu pogląd głoszący, iż tylko orzeczenie Sądu Okręgowego w W. może być uznane za takie, na podstawie którego ostatecznie rozstrzygnięto o konstytucyjnych prawach i wolnościach skarżącego. Trybunał Konstytucyjny nie odmówił też, wbrew twierdzeniu skarżącego, postanowieniu Sądu Okręgowego w L. z 20 kwietnia 1999 r. (sygn. akt I C 321/99) mocy postanowienia, które ostatecznie ustala właściwość miejscową. Istotą sprawy, będącej przedmiotem skargi konstytucyjnej jest przecież ocena kompetencji sądu, stwierdzającego swą niewłaściwość, do przekazania sprawy sądowi właściwemu (art. 200 § 1 kpc) oraz kompetencji sądu, któremu sprawa została przekazana (art. 200 § 2 i § 3 kpc). Trybunał Konstytucyjny stwierdził jedynie w swym postanowieniu, iż rozstrzygnięcie to nie narusza wskazanych w skardze konstytucyjnych praw i wolności skarżącego. Należy bowiem pamiętać, że to na skarżącym spoczywa obowiązek nie tylko wskazania odpowiednich wzorców konstytucyjnych, lecz także naruszenia tych wzorców poprzez wykazanie bezpośredniego związku przyczynowego, jaki zachodzi pomiędzy brzmieniem zaskarżonych przepisów, na podstawie których doszło do ostatecznego rozstrzygnięcia, a tymi wzorcami konstytucyjnymi.

Zdaniem Trybunału, wyrażonym już w zaskarżonym postanowieniu i zasługującym na pełną aprobatę, samo przekazanie sądowi (w rozumieniu art. 200 § 1 i § 2 kpc) do rozpoznania sprawy, w której skarżący jest powodem, nie przesądza jeszcze o tożsamości pojęcia “sądu, któremu sprawa została przekazana” z pojęciem “pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez tenże Sąd”, choćby chodziło o ten sam Sąd Okręgowy w W.

Skoro tak, to nie wystarczy wskazać w skardze konstytucyjnej, iż doszło do tożsamości podmiotowej sądu, któremu przekazano sprawę z sądem, który jest pozwany, na skutek zastosowania art. 200 kpc, by wykazać naruszenie wskazanych przez skarżącego praw konstytucyjnych.

Przechodząc zatem do zbadania, czy przy przekazaniu sprawy zostało zachowane prawo do obiektywnego i bezstronnego sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), konieczne jest wykazanie w skardze konstytucyjnej, że sama instytucja przekazania, zdefiniowana w art. 200 kpc, stwarza już zagrożenie tak rozumianego prawa do sądu. Nie chodzi bowiem o to, czy Sąd Okręgowy w W., któremu sprawę przekazano, może być uznany zarazem za sąd, który obiektywnie i bezstronnie orzeka w sprawie, w której na skutek wyroku zapadłego w innym składzie orzekającym stał się stroną pozwaną - lecz o to, czy samo brzmienie przepisu takie zagrożenie stwarza. Nie można bowiem uznać, iż sam akt przekazania sądowi, o którym mowa w art. 200 § 2 kpc prowadzi do takiego utożsamienia tego sądu z interesem Skarbu Państwa reprezentowanego przez tenże sąd, że zostanie wyłączona zasada obiektywizmu i bezstronności sędziowskiej. Zarzuty skarżącego odnoszą się w istocie do konkretnej sprawy i sposobu jej załatwienia przez odpowiednie sądy, tzn. sprawy przekazania w rozumieniu art. 200 kpc, nie zaś do tego, że samo brzmienie art. 200 kpc już takie zagrożenie bezstronności i obiektywizmu stwarza poprzez swoją wadliwą konstrukcję lub zaniechanie ustawodawcy, który określonych gwarancji nie zawarł w zaskarżonym przepisie. Tymczasem w kpc przewidziano cały szereg instytucji służących zapewnieniu bezstronności i obiektywizmu sądu.

Należy jeszcze raz podkreślić, iż w toku tego postępowania przewidziane są procesowe gwarancje zapobiegające wydaniu orzeczenia przez sąd, który jakkolwiek właściwy miejscowo i rzeczowo, nie powinien orzekać w sprawie ze względu na wystąpienie okoliczności nasuwających wątpliwości co do jego obiektywizmu lub bezstronności. Do gwarancji tych zaliczyć należy instytucję wyłączenia sędziego. Fakt, iż ewentualna konieczność wyłączenia wszystkich składów orzekających może skutkować przedłużeniem postępowania w sprawie o kilka miesięcy (na co wskazuje skarżący), nie stanowi argumentu przeciwko jej zastosowaniu w badanej sprawie. Ze względu bowiem na zasadę bezstronności i obiektywizmu takie przedłużenie uznane musiało by być za zgodne z wynikającym z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP nakazem rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie.

Skarżący zatem nie wykazał, że zastosowanie tych gwarancji do przypadków określonych w art. 200 kpc zostało wyłączone, lub jest niedostateczne.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż wyrażona w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu teza o braku naruszenia prawa do bezstronnego i obiektywnego sądu jest zasadna i została przez Trybunał Konstytucyjny podtrzymana.

Odnosząc się do wysuniętego przez skarżącego zarzutu zatarcia granic pomiędzy pojęciem sądu orzekającego, a sądu będącego stroną pozwaną w sprawie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż to właśnie przedstawiona przez skarżącego argumentacja, prowadzi do zatarcia owych granic. Pomiędzy Sądem Okręgowym w W., będącym pozwanym w sprawie, a sądem (składem orzekającym) rozstrzygającym sprawę, nie zachodzi tożsamość podmiotowa. Teza przeciwna, wbrew twierdzeniu skarżącego, nie została przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu przyjęta.

Należy nadto podnieść, iż przedmiotem badania w trybie skargi konstytucyjnej mogą być tylko te zasady ustrojowe wyrażone w Konstytucji, które odnoszą się bezpośrednio do praw i wolności konstytucyjnych, o których mowa w art. 79 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zwraca nadto uwagę na fakt, iż nawet przyjęcie, że doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącego konstytucyjnych praw lub wolności, nie pozwalałoby na uwzględnienie zażalenia, ze względu na brak związku pomiędzy treścią zaskarżonych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, a naruszeniem przysługujących skarżącemu praw lub wolności konstytucyjnych. Wskazują na to także przedstawione przez skarżącego zarzuty, które odnoszą się faktycznie nie tyle do stanowiących przedmiot skargi przepisów kodeksu postępowania cywilnego, ile do przepisów określających właściwość miejscową sądu.

Odnosząc się na marginesie do podniesionego w zażaleniu, aczkolwiek pozostającego poza zakresem badania, zarzutu naruszenia apolityczności Trybunału Konstytucyjnego na skutek wydania postanowienia przez sędziego będącego jednocześnie posłem, Trybunał Konstytucyjny zauważył, iż w momencie wybrania na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego sędzia orzekający w sprawie złożył mandat poselski. Zarzut skarżącego jest więc bezpodstawny.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny uznał za uzasadnioną odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej i nie uwzględnił zażalenia na postanowienie z 29 marca 2000 r.

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: