215

POSTANOWIENIE

z dnia 6 września 2000 r.

Sygn. Ts 21/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Lech Garlicki - przewodniczący

Krzysztof Kolasiński - sprawozdawca

Andrzej Mączyński

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2000 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Walerii W.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego przez pełnomocnika skarżącej skardze konstytucyjnej zakwestionowano zgodność art. 63 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (dalej: ustawa o gospodarowaniu) z art. 21 ust. 2, art. 45 ust. 1 i art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Pełnomocnik skarżącej wskazał pismo Dyrektora Departamentu Nieruchomości Rolnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 grudnia 1999 r., jako ostateczne orzeczenie naruszające konstytucyjne prawa skarżącej. W treści tego pisma zawarta jest informacja, iż sprawa scalania gruntów we wsiach G., T. i S. rozstrzygnięta została decyzją Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 9 kwietnia 1992 r., zaś skarga na powyższe rozstrzygnięcie została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 1994 roku.

Postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2000 r. odmówiono nadania skardze dalszego biegu stwierdzając, iż w sprawie przekroczony został ustawowy dwumiesięczny termin do jej złożenia. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił stanowiska pełnomocnika skarżącej, jakoby ostatecznym orzeczeniem w sprawie skarżącej było opisane wyżej pismo Dyrektora Departamentu Nieruchomości Rolnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 grudnia 1999 r. i uznał, że charakter takiego rozstrzygnięcia miał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 1994 r., doręczony skarżącej w 1995 r. (konkretnej daty doręczenia pełnomocnik skarżącej nie był w stanie określić). Uwzględnienie zaś powyższego terminu musiało prowadzić do stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny niespełnienia ustawowej przesłanki złożenia skargi w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia ostatecznego orzeczenia, wydanego na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy o gospodarowaniu.

Zażalenie na powyższe postanowienie Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącej złożył 26 czerwca 2000 r. Zakwestionował przyjętą w postanowieniu kwalifikację pisma z 30 grudnia 1999 r. i uznanie, iż ostatecznym orzeczeniem o prawach skarżącej jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 1994 r. W ocenie pełnomocnika skarżącej, rozstrzygnięciem zamykającym tok instancji jest w niniejszym postępowaniu wskazane wyżej pismo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W zażaleniu podniesiono również, że przedmiotem skargi jest nie sam wyrok, ale przepisy, na podstawie których został on wydany. Ponadto wskazano, że przed wejściem w życie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. nie było możliwe zakwestionowanie przez skarżącą konstytucyjności przepisów ustawy o gospodarowaniu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zagadnieniem przesądzającym dopuszczalność merytorycznego rozpoznania niniejszej skargi konstytucyjnej jest stwierdzenie zachowania przez skarżącą dwumiesięcznego ustawowego terminu do jej wniesienia (art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Z woli ustawodawcy bieg tego terminu rozpoczyna się od dnia doręczenia skarżącej ostatecznego orzeczenia wydanego na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów, naruszającego jej konstytucyjne prawa bądź wolności. W ocenie pełnomocnika skarżącej, charakter takiego właśnie orzeczenia ma mieć w niniejszej sprawie pismo Dyrektora Departamentu Nieruchomości Rolnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 grudnia 1999 r., doręczone skarżącej 3 stycznia 2000 r. Trybunał Konstytucyjny nie podziela powyższego stanowiska pełnomocnika skarżącej, uznając tym samym zasadność ustaleń poczynionych w zaskarżonym postanowieniu z 14 czerwca 2000 r., w którym odmówiono nadania skardze dalszego biegu. Z treści opisanego wyżej pisma nie wynika bowiem, aby spełniało ono przesłanki warunkujące uznanie go za ostateczne orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 konstytucji. Przede wszystkim stwierdzić należy, iż pismo to zawiera jedynie wyjaśnienie “sytuacji procesowej” skarżącej. Nie rozstrzyga więc ono o konstytucyjnych wolnościach bądź prawach skarżącej, których naruszenie zarzucono w skardze konstytucyjnej. Ponadto nie stanowi ono rozstrzygnięcia wyczerpującego tok instancji postępowania w sprawie skarżącej. To bowiem zamknięte zostało wraz z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 1994 r., w którym oddalono skargę Walerii W. na decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 9 kwietnia 1992 r. w przedmiocie scalenia gruntów. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego zasadne było również przyjęcie w zaskarżonym postanowieniu, iż zakwestionowane w skardze przepisy ustawy o gospodarowaniu nie stanowiły normatywnej podstawy dla wskazywanego w skardze pisma Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Taka zaś zależność stanowi jedną z podstawowych przesłanek warunkujących dopuszczalność występowania w danej sprawie ze skargą konstytucyjną skierowaną przeciwko tym przepisom.

Uwzględniając powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje tym samym stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym ostatecznym orzeczeniem, spełniającym wskazane wyżej przesłanki, jest w niniejszej sprawie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 1994 r. Konsekwencją takiego ustalenia musi być konstatacja, iż to od dnia doręczenia skarżącej tego właśnie orzeczenia należało obliczać bieg dwumiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Wykonując zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 marca 2000 r. pełnomocnik skarżącej wyjaśnił, że doręczenie skarżącej wspomnianego wyżej wyroku nastąpiło w 1995 r. Brak sprecyzowania konkretnej daty doręczenia nie ma w tym kontekście znaczenia, przesądzone jest bowiem, iż zarówno wydanie wyroku przez Naczelny Sąd Administracyjny, jak i jego doręczenie skarżącej nastąpiło jeszcze przed wejściem w życie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., której art. 79 ust. 1 wprowadził do polskiego systemu prawnego instytucję skargi konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny w pełni podziela stanowisko wyrażone w dotychczasowym orzecznictwie (por. np. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 25 lutego 1998 r., sygn. Ts 25/97, OTK ZU Nr 1/1999, poz. 10), zgodnie z którym ani konstytucja, ani ustawa o Trybunale Konstytucyjnym nie zawiera jakichkolwiek przepisów przejściowych, które ustalałyby odmienne terminy dla wnoszenia skarg konstytucyjnych dotyczących spraw, w których “ostateczne orzeczenie” (w rozumieniu art. 79 ust. 1 konstytucji) zostało wydane i doręczone skarżącemu przed 17 października 1997 r. (tj. dniem wejścia w życie konstytucji). Zgodnie z dyspozycją art. 79 ust. 1 konstytucji, skargi konstytucyjne są wnoszone “na zasadach określonych w ustawie”. Skoro zaś ustawa o Trybunale Konstytucyjnym nie zawiera żadnego unormowania nakazującego odmienne - od tego opisanego w art. 46 ust. 1 tej ustawy - obliczenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, tym samym należy przyjąć, że termin ten zawsze biegnie od dnia doręczenia stronie wyroku, decyzji lub rozstrzygnięcia, które przesądza o ostatecznym charakterze merytorycznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach skarżącego. Należy jednak podkreślić, że konstatacja, iż takie ukształtowanie zasad występowania ze skargą konstytucyjną może prowadzić w niektórych sytuacjach do pozbawienia konkretnych osób prawa występowania z tym środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności, nie daje podstaw do odmiennego podejścia w ocenie spełnienia formalnych przesłanek skargi konstytucyjnej. W żadnym razie nie byłoby zatem dopuszczalne potraktowanie za “ostateczne orzeczenie” - od doręczenia którego biegnie dwumiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej - dokumentu urzędowego, który nie spełnia wskazanych wyżej przesłanek warunkujących taką jego kwalifikację, z tego względu, iż wydany on został już po dniu wejściu w życie konstytucji. Przyjęcie zaś stanowiska pełnomocnika skarżącej do tego rodzaju sytuacji prowadziłoby.

W tym stanie rzeczy, podtrzymując stanowisko zawarte w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2000 r. o nienadaniu skardze dalszego biegu, należało nie uwzględniać zażalenia złożonego na to postanowienie.