240

POSTANOWIENIE

z dnia 12 stycznia 2000 r.

Sygn. akt Ts 62/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Krzysztof Kolasiński - przewodniczący

Andrzej Mączyński - sprawozdawca

Marek Safjan,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 sierpnia 1999 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Piotra K.,

p o s t a n a w i a:

uwzględnić zażalenie.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Piotra K. złożonej w dniu 28 kwietnia 1999 r. zarzucono, że art. 94 ust. 1 i art. 95 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179 ze zm.) narusza wynikające z art. 32 ust. 1, art. 2 i art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo skarżącego do równego traktowania go przez władze publiczne w zakresie pomocy finansowej dla funkcjonariuszy policji. Ponadto skarżący zarzuca, iż § 1 ust. 2 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. (M. P. z 1997 r., Nr 76, poz. 709) jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż jego treść przekracza zakres upoważnienia ustawowego.

Skarżący wraz ze swą żoną, będącą najemcą zajmowanego przez nich lokalu mieszkalnego, nabył na własność od Gminy Ś. zajmowany lokal mieszkalny. Skarżący, będąc funkcjonariuszem policji zwrócił się do Komendanta Rejonowego Policji w L. z wnioskiem o przyznanie pomocy finansowej w związku z nabyciem na własność wskazanego lokalu. Jako podstawę wniosku skarżący wskazał art. 94 ust. 1 ustawy o Policji. Decyzją nr 2/98 z 22 stycznia 1999 r. Komendant Rejonowy Policji odmówił przyznania pomocy finansowej. Komendant Rejonowy Policji stwierdził, iż w myśl art. 95 ustawy o Policji pomoc finansowa nie przysługuje funkcjonariuszowi, którego małżonek posiada lokal mieszkalny lub dom w miejscowości, w której pełni on służbę lub w miejscowości pobliskiej. Decyzja powyższa została utrzymana w mocy decyzją nr 21/98 z 12 lutego 1998 r. Komendanta Wojewódzkiego w L. Na powyższą decyzję Piotr K. złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z 5 lutego 1999 r. (sygn. akt II SA/Po 774/98) skargę tę oddalił. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że skarżący przed nabyciem własności przedmiotowego lokalu mieszkalnego nie spełniał warunków do otrzymania lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej, zgodnie z art. 95 ustawy o Policji. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z art. 94 ust. 1 ustawy o Policji w związku z § 1 ust. 2 cytowanego wyżej zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji brak spełniania warunków przewidzianych w art. 95 ustawy o Policji oznacza też brak uprawnień do pomocy finansowej.

Według skarżącego, uzależnienie przyznania pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni, domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną własność od braku posiadania lokalu mieszkalnego narusza zasadę równości. Skarżący wskazuje, iż nie przysługuje mu pomoc finansowa na przekształcenie prawa najmu w prawo własności lokalu mieszkalnego, choć inne osoby nie posiadające stosownego lokalu mieszkalnego mogą taką pomoc otrzymać i to dalej idącą. Pomoc ta jest bowiem przeznaczona na uzyskanie lokalu spółdzielczego, domu jednorodzinnego lub odrębnej własności lokalu mieszkalnego dla osób nie posiadających dotychczas lokalu mieszkalnego. Według skarżącego art. 94 ust. 1 i art. 95 ustawy o Policji powoduje, iż znalazł się on w gorszej sytuacji niż wskazana wyżej kategoria osób. Takie zróżnicowanie sytuacji prawnej funkcjonariuszy nie znajduje uzasadnienia w konstytucyjnej zasadzie równości i sprawiedliwości. Skarżący wskazał na naruszenie zasady równości w zakresie prawa funkcjonariuszy policji do pomocy finansowej na rzecz uzyskania mieszkania. Zdaniem skarżącego prawo to wynika z art. 75 ust. 1 Konstytucji RP.

W skardze konstytucyjnej podniesiono też, że § 1 ust. 2 przekracza delegację ustawową zawartą w art. 94 ust. 2 ustawy o Policji. Skarżący uważa, że wskazane w § 1 ust. 2 zarządzenia ograniczenie prawa do pomocy finansowej nie wynika z art. 94 ust. 1 ustawy o Policji. Przekroczenie delegacji ustawowej polega, więc na sformułowaniu przesłanek udzielania pomocy finansowej w akcie wykonawczym w sposób odmienny od regulacji ustawowej.

Postanowieniem z 2 sierpnia 1999 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego prawo funkcjonariusza policji do otrzymania pomocy finansowej na zaspokojenie swych potrzeb mieszkaniowych wynika z art. 75 i może być dochodzone tylko w granicach określonych w ustawie. Również zarzut niezgodnego z zasadą równości ukształtowania tego prawa może być dochodzony tylko w granicach ustawy. W przeciwnym wypadku nastąpiłoby bowiem obejście konstytucyjnego zakazu z art. 81.

W zażaleniu skarżący wniósł o nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu, wskazując, iż nie wywodzi on swego prawa z art. 75 ust. 1 Konstytucji RP, lecz z ustawy o Policji. Zdaniem skarżącego, ustawodawca realizując pomoc mieszkaniową w odniesieniu do funkcjonariuszy policji określił zasady rozdziału tej pomocy z naruszeniem zasady równości.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Art. 75 ust. 1 Konstytucji formułuje dyrektywę postępowania adresowaną do organów władzy publicznej. W myśl tej dyrektywy organy władzy publicznej, w tym władzy ustawodawczej, są obowiązane podejmować działania sprzyjające zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli. Ponadto przepis ten wskazuje przykładowo rodzaje działań podejmowanych dla realizacji wskazanych w nim celów, ale sposób przeprowadzenia tych działań jest tylko w niewielkim stopniu zdeterminowany treścią przepisów Konstytucji. Dotyczy to w szczególności działań ustawodawczych. Z powyższego nie wynika jednak w sposób oczywisty, że art. 75 ust. 1 Konstytucji nie może być podstawą kontroli konstytucyjności norm prawnych. Brak podejmowania jakichkolwiek działań prawodawczych lub też podejmowanie działań, które utrudniałyby obywatelom zaspokajanie ich potrzeb mieszkaniowych, stanowiłby bowiem podlegające kontroli Trybunału Konstytucyjnego naruszenie art. 75 ust. 1.

Ogólność użytych w art. 75 ust. 1 Konstytucji sformułowań utrudnia określenie zakresu i treści obowiązków władz publicznych oraz odpowiadających im uprawnień obywateli. Za tym, że art. 75 ust. 1 wyraża jednak publiczne prawa podmiotowe, przemawia zarówno usytuowanie tego przepisu w rozdziale II Konstytucji, zatytułowanym “Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”, jak i sformułowanie art. 81 Konstytucji, w którym wyraźnie mówi się o “prawach” określonych w art. 75. Ustalenie treści tych praw już na płaszczyźnie konstytucyjnej utrudnia fakt, iż należą one do kategorii praw ekonomicznych i socjalnych, a realizacja praw tego typu wiąże się ściśle z materialnymi możliwościami państwa. Dotyczy to zwłaszcza obowiązków nałożonych na władze publiczne w tej części art. 75 ust. 1, w której mówi się o przeciwdziałaniu bezdomności i wspieraniu rozwoju budownictwa socjalnego. Możliwość wywodzenia przez obywateli konkretnych uprawnień znajduje oparcie jedynie w końcowej części art. 75 ust. 1, gdzie mówi się o ciążącym na władzach publicznych obowiązku wspierania działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania.

Art. 75 Konstytucji, na równi z innymi przepisami wyliczonymi w art. 81 Konstytucji, nie stanowi samoistnej podstawy uprawnień, których obywatel mógłby dochodzić wobec organów władzy publicznej. Możliwość ich dochodzenia uzależniona jest od obowiązywania ustawy określającej treść, zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz tryb dochodzenia danego uprawnienia. Art. 81 Konstytucji nie wyłącza natomiast oceny zgodności takiej ustawy z przepisami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi.

Osoba wnosząca skargę konstytucyjną jest obowiązana wskazać prawo konstytucyjne, które jej zdaniem zostało naruszone (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Wymaga to wskazania przepisu Konstytucji, będącego podstawą określania treści tego prawa podmiotowego (zob. wyroki w sprawach Sk 7/98, OTK ZU nr 7/1998, poz. 114 i Sk 12/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 96). Brak wskazania naruszonego prawa lub też wskazanie prawa, które nie ma rangi konstytucyjnej, stanowi brak uzasadniający odmowę nadania skardze dalszego biegu. W przedmiotowej sprawie skarżący powołał się na naruszenie prawa do uzyskania od państwa pomocy przy zakupie na własność zajmowanego dotychczas mieszkania. Wątpliwości co do tego, czy uprawnienie, na którego naruszenie wskazuje skarżący, mieści się w zakresie art. 75 ust. 1 Konstytucji nie mogą być rozstrzygnięte podczas wstępnego rozpoznania. Na tym etapie postępowania skarga konstytucyjna może być badana jedynie w zakresie określonym w art. 49 w związku z art. 36 i art. 47 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Wątpliwości dotyczące zakresu i konstytucyjnych podstaw wskazanego przez skarżącego uprawnienia mogą być wyjaśnione przez Trybunał Konstytucyjny dopiero w orzeczeniu rozstrzygającym o zgodności z Konstytucją zaskarżonych przepisów.

W związku z powyższym należało orzec jak w sentencji.