185

POSTANOWIENIE

z dnia 24 listopada 1999 r.

Sygn. Ts 78/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb - przewodniczący

Lech Garlicki - sprawozdawca

Wiesław Johann

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 22 września 1999 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Haliny W. i Klemensa W.

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Haliny i Klemensa W. z 20 maja 1999 r., uzupełnionej pismem procesowym z 25 czerwca 1999 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 9 pkt 2 zd. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity z 1997 r. Dz.U. Nr 16, poz. 89) z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazali, iż stosując zakwestionowany przepis Urząd Skarbowy w P. decyzją z 27 maja 1996 r. umorzył postępowanie w przedmiocie wymiaru podatku z tytułu nabycia praw do spadku po Tekli W.

Od tej decyzji skarżący wnieśli odwołanie 17 czerwca 1996 r. Decyzją z 13 września 1996 r. Izba Skarbowa w L. utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, iż podatek obliczono na podstawie art. 9 ust. 2 kwestionowanej w niniejszej skardze ustawy, który stanowi iż w przypadku wielokrotnego nabycia rzeczy i praw majątkowych od tej samej lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, podstawę jego obliczenia stanowi łączna wartość rzeczy i praw majątkowych, a wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega zwrotowi w jakiejkolwiek formie.

Skarżący wnieśli skargę na decyzję Izby Skarbowej do Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek Zamiejscowy w L., który wyrokiem z 10 grudnia 1997 r. skargę tę oddalił.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 22 września 1999 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z uwagi na to, iż została ona złożona po upływie dwumiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżących wniósł zażalenie z 2 października 1999 r. podnosząc, iż Trybunał Konstytucyjny błędnie ustalił upływ dwumiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej, przyjmując wadliwą interpretację art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którą w czasie trwania postępowania w przedmiocie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej ulega zawieszeniu. Zdaniem pełnomocnika skarżących, z treści art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wynika, iż po ustanowieniu pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej, dwumiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej biegnie na nowo.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zażalenie nie może zostać uwzględnione. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżących, w treści art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym ustawodawca wyraźnie ustanowił zawieszenie biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej do czasu rozstrzygnięcia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu. W przypadku przeciwnego uregulowania tej kwestii rozważany przepis stwierdzałby, iż od daty tego rozstrzygnięcia termin do złożenia skargi konstytucyjnej biegnie na nowo. Przyjęcie proponowanej przez pełnomocnika skarżących interpretacji art. 48 ust. 2 zd. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym prowadzi również do niczym nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej osób, które samodzielnie ustanowiły pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej w stosunku do tych, które zwróciły się o udzielenie im pomocy prawnej z urzędu. Postulat równego traktowania obu z wymienionych grup skarżących został również podniesiony w uzasadnieniu postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 22 września 1999 r. Tym samym Trybunał Konstytucyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podtrzymuje dotychczasową linię orzeczniczą Trybunału w tym zakresie (por. postanowienia z : 22 marca 1999 r., sygn. Ts 92/98, OTK ZU Nr 3/1999, poz. 46; 12 listopada 1998 r., sygn. Ts 96/98, OTK ZU Nr 6/1998, poz. 107; 10 marca 1999 r., sygn. Ts 167/98, OTK ZU Nr 2/1999, poz. 31).

W zażaleniu na postanowienie z 22 września 1999 r. pełnomocnik skarżących nie odniósł się jednak do powyższej argumentacji. Wskazał jedynie, iż ustawodawca wprowadzając dwumiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej pozostawia skarżącym swobodę w przedmiocie wyboru, w którym dniu tego terminu złożyć skargę konstytucyjną oraz w którym dniu wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Argument ten jednak w żaden sposób nie czyni zasadnym, by w przypadku korzystania z pomocy wybranego pełnomocnika ryzyko zbyt późnego zwrócenia się do niego o sporządzenie skargi konstytucyjnej obciążało skarżącego, podczas gdy w przypadku pomocy prawnej udzielanej z urzędu zwłoka w złożeniu wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, powodująca złożenie skargi z przekroczeniem terminu, była dopuszczalna. Podkreślona przez pełnomocnika skarżących ważkość decyzji skarżącego o wniesieniu skargi konstytucyjnej w równym stopniu dotyczy skarżących reprezentowanych przez pełnomocnika z urzędu, jak i skarżących, którzy mogą samodzielnie ponieść koszty dochodzenia swych praw konstytucyjnych. Z tego względu jest zasadne, iż niemożność sporządzenia skargi zgodnie z wymaganiami prawa, z uwagi na krótki termin pozostały do jej złożenia stanowi ryzyko, jakie ponosi wyłącznie skarżący, zwlekając ze złożeniem wniosku o udzielenie pomocy prawnej.

Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje dokonaną w postanowieniu z 22 września 1999 r. ocenę kwestii upływu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej, będącej przedmiotem rozpoznania wstępnego. Zgodnie z regułami wykładni funkcjonalnej Trybunał Konstytucyjny interpretuje określenie z art. 48 ust. 2 zd. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym “do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie termin przewidziany w art. 46 ust. 1” jako moment, od którego skarżący miał rzeczywistą możliwość skorzystania z udzielonej pomocy prawnej, czyli dzień wyznaczenia konkretnego adwokata lub radcy prawnego, który ma sporządzić w imieniu skarżącego skargę konstytucyjną. Dopiero wówczas bowiem następuje, z punktu widzenia skarżącego, rozstrzygnięcie wniosku o udzielenie pomocy prawnej. Funkcjonalna wykładnia art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym dopuszczalna jest ze względu na istotę tego przepisu, którego celem jest umożliwienie skarżącemu nie mogącemu ponieść kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej skorzystania z pomocy prawnej z urzędu. Jednakże nawet taka interpretacja nie pozwala w przedmiotowej sprawie na uznanie dochowania terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 grudnia 1997 r., stanowiący ostateczne orzeczenie, doręczono skarżącym 10 marca 1998 r., natomiast wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu skarżący złożyli 5 maja 1999 r. Od dnia doręczenia wyroku do dnia złożenia wniosku biegł termin przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Zawieszenie tego terminu trwało do dnia wyznaczenia przez Okręgową Radę Adwokacką pełnomocnikiem z urzędu konkretnego adwokata, tj. do 31 marca 1999 r. Przyjmując nawet dalej idącą wykładnię art. 48 ust. 2 zd. 2, tzn. licząc, iż termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegł w dalszym ciągu dopiero od dnia powiadomienia skarżących o wyznaczeniu ich pełnomocnikiem konkretnego adwokata tj. od 6 maja 1999 r., nie można uznać, aby został spełniony warunek formalny w postaci wniesienia skargi w określonym terminie. Niniejsza skarga konstytucyjna została bowiem nadana w UP 31 maja 1999 r., podczas gdy termin do jej wniesienia, obliczony z uwzględnieniem wykładni funkcjonalnej art. 48 ust. 2 zd. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, upłynął 11 maja 1999 roku.

W tym stanie rzeczy, uznając postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 22 września 1999 r. o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu za w pełni uzasadnione, należało nie uwzględnić zażalenia.