148

POSTANOWIENIE

z dnia 8 września 1999 r.

Sygn. Ts 20/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stefan J. Jaworski - przewodniczący

Krzysztof Kolasiński - sprawozdawca

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 23 lipca 1999 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Wiesławy Stanisławy N. i Mirosława N.

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Wiesławy Stanisławy N. i Mirosława N. złożonej 15 lutego 1999 r. zarzucono, że art. 523 i art. 524 § 2 kpc narusza wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy oraz konstytucyjne prawo do ochrony własności, o którym mowa w art. 21 i art. 64 Konstytucji RP przez ustanowienie rozszerzonej prawomocności postanowień orzekających co do istoty sprawy w przypadku postępowania o zasiedzenie. Zdaniem skarżących, prawo do sprawiedliwego i jawnego procesu nie może podlegać ograniczeniom innym niż wyrażone w art. 45 ust. 2 Konstytucji RP, tymczasem zaskarżone przepisy kpc wprowadzają ograniczenia nie wymienione w konstytucji Skarżący podnoszą, że zostali pozbawieni możliwości rozpatrzenia sprawy przez sąd i wykazania swego prawa, chociaż okoliczności sprawy i dokonane ustalenia wskazują, iż przysługuje im prawo własności. Na podstawie art. 523 kpc Sąd Wojewódzki w B. odmówił skarżącym prawa do wykazania, iż są właścicielami działki odnośnie której Sąd Rejonowy w B. wcześniejszym postanowieniem stwierdził jej częściowe zasiedzenie przez Aleksandra B. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, orzeczenie to korzysta z tzw. rozszerzonej prawomocności, jest skuteczne erga omnes i może być uchylone tylko w drodze nadzwyczajnych środków odwoławczych. Taki sam pogląd wyraził Sąd Najwyższy oddalając kasację skarżących od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w B. W postanowieniu z 18 września 1998 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie stwierdzające nabycie własności przez zasiedzenie korzysta z rozszerzonej prawomocności materialnej i jest skuteczne erga omnes, więc osoby które nie brały udziału w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia mogą dochodzić swych praw w drodze wznowienia postępowania zgodnie z dyspozycją art. 524 § 2 kpc, bądź w drodze innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

Postanowieniem z 23 lipca 1999 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując, iż skarga konstytucyjna została wniesiona po upływie dwumiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Ostatecznym rozstrzygnięciem w niniejszej sprawie było postanowienie Sądu Najwyższego z 18 września 1998 r. oddalające kasację skarżących. Skarżący złożyli wniosek o doręczenie tego postanowienia, jednakże ze względu na nieopłacenie wniosku postanowienie nie zostało im doręczone. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegł od dnia, w którym upłynął siedmiodniowy termin do żądania sporządzenia uzasadnienia. W niniejszej sprawie początek biegu terminu przypadał więc na 25 września 1998 r. Termin ten uległ zawieszeniu w okresie od 17 listopada do 16 grudnia 1998 r. w związku ze złożeniem przez skarżących wniosku o ustanowienie adwokata do sporządzenia skargi konstytucyjnej. Dalszy bieg dwumiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, rozpoczął się 17 grudnia 1998 r. po doręczeniu adwokatowi uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w B., wyznaczającej go do sporządzenia skargi konstytucyjnej. Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej upłynął 28 grudnia 1998 r. Skarżący złożyli skargę konstytucyjną dopiero 15 lutego 1999 roku.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 23 lipca 1999 r. zażalenie złożył pełnomocnik skarżących, wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i o nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W zażaleniu wskazano, że skarżący zapoznali się z pisemnym uzasadnieniem postanowienia Sądu Najwyższego dopiero 21 listopada 1998 r. po zwrocie akt sprawy do Sądu w B. Zdaniem pełnomocnika skarżących, ze względu na zawiłość sprawy termin do sporządzenia skargi był zbyt krótki, gdyż od wydania uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w B. do 28 grudnia 1999 r. upłynęło zaledwie 11 dni. Pełnomocnik skarżących wskazał, iż dwumiesięczny termin, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, biegnie od daty doręczenia orzeczenia, a gdy nie zostało ono doręczone w rozsądnym terminie, początek tego terminu jest wyznaczony uzasadnionymi okolicznościami sprawy i sposobem uzyskania pomocy prawnej do sporządzenia skargi. W niniejszej sprawie, według pełnomocnika, dwumiesięczny termin biegnie od momentu doręczenia mu postanowienia o wyznaczeniu adwokata do sporządzenia skargi. Zdaniem pełnomocnika skarżących regulacja zawarta w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym jest jasna i dla ustalenia początku biegu dwumiesięcznego terminu do wniesienia skargi nie należy odwoływać się do przepisów kpc.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zażalenie nie może zostać uwzględnione. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika składających skargę, dwumiesięczny termin do jej sporządzenia nie rozpoczyna swego biegu dopiero w momencie doręczenia mu postanowienia sądu o wyznaczeniu go do sporządzenia skargi konstytucyjnej Zgodnie z art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, złożenie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego do sporządzenia skargi powoduje jedynie zawieszenie biegu dwumiesięcznego terminu (por. też postanowienie TK z 7 września 1998 r., sygn. Ts 96/98, OTK ZU Nr 6/1998). W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym bieg dwumiesięcznego terminu rozpoczyna się wraz z doręczeniem skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia. Wskazany przepis nie określa wprost początku biegu tego terminu w przypadkach, gdy prawo nie nakłada na organ wydający rozstrzygnięcie obowiązku jego doręczenia. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdyż skarżący nie złożyli w sposób prawem przewidziany wniosku o doręczenie postanowienia, a na podstawie art. 393 ¹⁹ kpc w związku z art. 387 § 3 kpc. Sąd Najwyższy doręcza wydane postanowienia, jeżeli strona wystąpi o to w ciągu tygodnia od jego ogłoszenia. Mamy więc do czynienia z sytuacją, o której mowa w art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w myśl którego w kwestiach nieuregulowanych należy stosować odpowiednio kpc. Wprawdzie skarga konstytucyjna nie jest środkiem odwoławczym od postanowienia Sądu Najwyższego oddalającego kasację, jednakże wydanie tego postanowienia jest warunkiem koniecznym dla jej złożenia i rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny. W związku z powyższym uzasadnione jest odpowiednie zastosowanie art. 369 § 2 kpc i przyjęcie, że jeżeli skarżący nie zażądali doręczenia postanowienia Sądu Najwyższego z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od ogłoszenia jego sentencji, termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania doręczenia postanowienia. Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, iż Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu odmawiającym nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej słusznie przyjął, że początek biegu dwumiesięcznego terminu do jej złożenia nastąpił 25 września 1998 r. Skarżący złożyli wniosek o wyznaczenie adwokata dopiero 17 listopada 1998 r., przerywając tym samym bieg dwumiesięcznego terminu. Po doręczeniu uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w B. 17 grudnia 1998 r. termin do wniesienia skargi zaczął dalej biec i upłynął 28 grudnia 1998 r. Złożenie skargi konstytucyjnej 15 lutego 1999 r. nastąpiło z przekroczeniem dwumiesięcznego terminu i było niedopuszczalne. Z powyższego wynika, że krótki okres czasu jakim dysponował pełnomocnik skarżących do złożenia skargi wyniknął nie z przyjętej przez Trybunał Konstytucyjny interpretacji wskazanych wyżej przepisów, lecz ze stosunkowo późnego wystąpienia przez skarżących z wnioskiem przerywającym bieg terminu. Na marginesie należy zaznaczyć, że odpowiednie stosowanie kpc. dla ustalenia początku biegu dwumiesięcznego terminu do wniesienia skargi, dopuszczalne w przypadku stosunków cywilnoprawnych może być w pewnych sytuacjach niemożliwe ze względu na charakter sprawy i procedurę jej rozpatrywania. Nie oznacza to jednak, że nie da się wtedy wyznaczyć początku biegu tego terminu. W przypadku braku obowiązku doręczenia orzeczenia i niemożności odpowiedniego zastosowania kpc, termin do złożenia skargi konstytucyjnej powinien być liczony od dnia, w którym skarżący dowiedział się o treści podjętego orzeczenia (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 1998 r., sygn. Ts 21/97, OTK ZU Nr 2/1998, s. 127). Przyjęcie odmiennej interpretacji wskazanych wyżej przepisów prowadziłoby do nieuzasadnionego zróżnicowania praw osób składających skargi konstytucyjne, przez ustalenie dla niektórych dłuższego niż dwumiesięczny termin do wniesienia skargi.

W tym stanie rzeczy zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 23 lipca 1999 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie mogło zostać uwzględnione.