20

POSTANOWIENIE

z dnia 17 marca 1998 r.

Sygn. Ts 27/97

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - przewodnicząca

Andrzej Mączyński - sprawozdawca

Ferdynand Rymarz

po rozpoznaniu 17 marca 1998 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 36 ust. 6 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) zażalenia Ireny K. na postanowienie z 21 stycznia 1998 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej

p o s t a n o w i ł:

zażalenia nie uwzględnić.

Uzasadnienie:

I

16 grudnia 1997 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęła skarga konstytucyjna Ireny K., reprezentowanej przez adwokata, zarzucająca niezgodność art. 63 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jednolity z 1995 r Dz.U. Nr 57, poz. 299) z art. 64 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP. W skardze podniesiono, iż kwestionowane przepisy pozbawiły skarżącą możliwości dochodzenia jej praw zarówno na drodze postępowania sądowego, jak i na drodze postępowania administracyjnego, przewidują one bowiem zakaz wzruszania określonej kategorii decyzji administracyjnych i nakazują umorzenie postępowania w tych sprawach.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 21 stycznia 1998 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Jak bowiem ustalono, skierowana do Naczelnego Sądu Administracyjnego w W. skarga Ireny K. na decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wydaną 28 października 1996 r. została odrzucona postanowieniem z dnia 13 grudnia 1996 r. z powodu nie uiszczenia wpisu przez wnoszącego skargę pełnomocnika skarżącej. Wobec powyższego Trybunał zajął stanowisko, że skarżąca nie wyczerpała przysługujących jej w toku instancji środków ochrony swoich praw, albowiem nie doprowadziła do merytorycznego rozpoznania sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Pełnomocnik skarżącej wniósł zażalenie na powyższe postanowienie, zarzucając mu naruszenie art. 79 ust. 1 Konstytucji RP i art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Jego zdaniem skarżąca wyczerpała tok instancji, gdyż jej sprawa była rozpatrywana przez organy administracji publicznej obu instancji, a następnie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Pojęcie “wyczerpania toku instancji” jest - w ocenie pełnomocnika skarżącej - pojęciem z zakresu prawa procesowego, a nie prawa materialnego, a zatem dla przyjęcia, że skarżąca wyczerpała tok instancji wystarczy, że sprawa była rozpatrywana przez NSA niezależnie od tego, czy wydano orzeczenie merytoryczne, czy też postępowanie sądowe zakończono, ograniczając się do kwestii formalnych. Postanowienie NSA mieści się bowiem w pojęciu “innego ostatecznego rozstrzygnięcia” w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Istotne w sprawie okoliczności faktyczne, przesądzające o kwestii dopuszczalności nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ireny K. nie są przez składającego zażalenie pełnomocnika skarżącej kwestionowane, a istota zarzutów sprowadza się do wykładni art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w związku z art. 79 ust. 1 konstytucji. W tym zakresie skład orzekający podziela pogląd prawny wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, oparty na powołanych w nim orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 1997 r. (sygn. Ts 1/97 i Ts 14/97). Zgodnie z tym poglądem dopuszczalność złożenia prawnie skutecznej skargi konstytucyjnej jest uwarunkowana wyczerpaniem zwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w stosownych przepisach proceduralnych. W szczególności odnosi się to, w przypadku decyzji administracyjnej, do wniesienia na nią skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego, o ile oczywiście prawo takie w konkretnym wypadku stronie przysługuje - por. art. 19 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.).

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego istotne znaczenie dla kwestii dopuszczalności skargi konstytucyjnej ma również kwestia sposobu załatwienia sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny. Warunkiem dopuszczalności skargi jest nie tylko wyczerpanie “drogi prawnej” poprzez złożenie wszystkich przewidzianych prawem środków zaskarżenia, ale także doprowadzenie w rezultacie do wydania ostatecznego orzeczenia o określonych w ustawie zasadniczej wolnościach, prawach lub obowiązkach osoby wnoszącej skargę konstytucyjną. Art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym interpretowany być powinien łącznie z art. 79 ust. 1 konstytucji (a także art. 175 ust. 1 konstytucji) w ten sposób, iż zasadniczą przesłanką dopuszczalności złożenia prawnie skutecznej skargi konstytucyjnej jest prawomocny wyrok sądu, orzekający ostatecznie w przedmiocie konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. W związku z tym jedynie niezależny od skarżącego brak prawnej możliwości doprowadzenia do tego typu rozstrzygnięcia w jego sprawie powoduje, że wystarczającą przesłanką dopuszczalności skargi staje się ostateczna decyzja lub innego rodzaju ostateczne rozstrzygnięcie organów pozasądowych.

Jeśli chodzi o zasadniczą przesłankę wyczerpania toku instancji w rozumieniu wykorzystania przysługujących skarżącej zwyczajnych środków zaskarżenia, to - jak słusznie podniesiono w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia - obowiązujące przepisy art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w związku z art. 18 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 31, poz. 215 ze zm.) przewidują, że pismo (w tym konkretnym przypadku skarga do NSA) zwrócone stronie z powodu nie uiszczenia wpisu nie wywołuje skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem. Bezskuteczność prawną odnieść należy nie tylko do postępowania przed NSA, ale także do wszelkich innych procedur prawnych, w tym do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej. Stanowi to wystarczającą podstawę do przyjęcia, że skarżąca nie wyczerpała toku instancyjnego, bowiem złożony przez nią za pośrednictwem pełnomocnika procesowego środek zaskarżenia nie wywołał swoich skutków, również jako przesłanka dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Obowiązkiem pełnomocnika skarżącej było uiszczenie wpisu w należytej wysokości. Niedopełnienie przez niego tego obowiązku nie tylko spowodowało niemożność merytorycznego rozpoznania sprawy przez NSA, ale wywołało dalszą konsekwencję w postaci utraty prawa do wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarga ta nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań, popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie.

Ustalenie, że skarżąca nie wyczerpała toku instancji wskutek niedopełnienia czynności warunkujących merytoryczne rozpoznanie sprawy przez NSA (tj. nie uiszczenia wpisu od skargi w odpowiedniej wysokości) stanowi, zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, samoistną i wystarczającą przesłankę do odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W związku z tym Trybunał Konstytucyjny nie badał kwestii, czy skarga konstytucyjna została wniesiona z zachowaniem dwumiesięcznego terminu, określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.