Wyrok SN - WKN 37/99
Izba:Izba Wojskowa
Sygnatura: WKN 37/99
Typ:Wyrok SN
Data wydania:1999-11-04
WYROK Z DNIA 12 MARCA 1999 R.
( WKN 37/98 )


Możliwość przypisania wystawcy czeku bez pokrycia przestępstwa
określonego w art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe
( Dz. U. Nr 37, poz. 283 ) zachodzi jedynie wtedy, gdy zapłata czeku nie
nastąpiła, wskutek czego posiadacz czeku poniósł szkodę.

Przewodniczący : sędzia SN płk J. Steckiewicz ( sprawozdawca )
Sędziowie SN : płk A. Kapłon, płk Z. Stefaniak
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej : ppłk J. Żak
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 12 marca 1999 r. na rozprawie sprawy
Arkadiusza G., skazanego prawomocnie za popełnienie przestępstwa określo-
nego w art. 199 § 1 d.k.k. w zw. z art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r.
Prawo czekowe ( Dz. U. Nr 37, poz. 283 ) w zw. z art. 58 d. k.k. na karę
6 miesięcy ograniczenia wolności i 600 zł grzywny oraz podanie wyroku do
publicznej wiadomości, z powodu kasacji, wniesionej na korzyść skazanego
przez Prokuratora Generalnego od wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego
w W. z dnia 30 czerwca 1998 r.

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę p r z e k a z a ł do ponownego
rozpoznania Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu w W.

Z u z a s a d n i e n i a :


Wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. z dnia 30 czerwca
1998 r. Arkadiusz G. skazany został za popełnienie czynu polegającego na tym,
że : ,, będąc posiadaczem konta osobistego w Banku Zachodnim S.A. Oddział
w Z. i znając postanowienia regulaminu otwierania oraz prowadzenia kont
osobistych, działając w warunkach przestępstwa ciągłego, dokonał realizacji
9 czeków, na które nie miał pokrycia na posiadanym koncie osobistym,
dokonując przywłaszczenia 4500 zł, na szkodę Banku Zachodniego S.A.
Oddział w Z. ", tj. za popełnienie przestępstwa określonego w art. 199 § 1 d. k.k.
w zb. z art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe ( Dz. U. Nr 37,
poz. 283 ) i w zw. z art. 58 d. k.k., za co wymierzono mu kary 6 miesięcy
ograniczenia wolności, 600 złotych grzywny ( na podstawie art. 61 cyt. ustawy )
oraz podania wyroku do publicznej wiadomości.

Wyrok ten uprawomocnił się w pierwszej instancji.

W dniu 27 listopada 1998 r., na zasadzie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia
29 czerwca 1995 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego ... ( Dz. U. Nr 89,
poz. 443 ) Prokurator Generalny wniósł kasację od tego wyroku ,, w części
dotyczącej skazania na podstawie art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r.
Prawo czekowe i w oparciu o przepis art. 523 k.p.k. i 526 § 1 k.p.k. oraz art. 425
§ 2 k.p.k., a także art. 427 § 1 i 2 w zw. z art. 518 k.p.k. " zarzucił mu ,, mające
istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia, rażące naruszenie prawa
materialnego - art. 61 ustawy z dnia 29 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe
( Dz. U. Nr 37, poz. 283 ), przez niezasadne przyjęcie, iż oskarżony dopuścił się
określonego przestępstwa ( w zbiegu kumulatywnym ), podczas gdy swoim
zachowaniem nie wyczerpał jego ustawowych znamion ".

Podnosząc ten zarzut Prokurator Generalny wniósł ,, o zmianę
zaskarżonego wyroku przez przyjęcie, że Arkadiusz G. swym zachowaniem
wyczerpał wyłącznie znamiona czynu z art. 199 § 1 d. k.k. w zw. z art. 58 d. k.k.
i wyeliminowanie z podstawy skazania art. 61 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r.
Prawo czekowe ( Dz. U. Nr 37, poz. 283 ) oraz uchylenie opartej na tym
przepisie kary grzywny w kwocie 600 złotych ".

Uzasadniając kasację, jej autor wywiódł, że oskarżonemu nie można było
przypisać popełnienia przestępstwa z art. 61 Prawo czekowe, bowiem nie doszło
do wypełnienia jednego ze znamion tego czynu ,, w postaci nieotrzymania
zapłaty przez posiadacza czeku ".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje :

Kasacja, w której kwestionuje się kwalifikację prawną czynu jest zasadna,
bowiem trafny jest pogląd, że samo tylko wystawienie czeku bez pokrycia nie
pociąga za sobą odpowiedzialności karnej określonej w art. 61 prawa
czekowego.

Czek jest dokumentem o przypisanej przez prawo formie, zawierającym
skierowane do banku polecenie posiadacza rachunku czekowego w banku
wypłacenia określonej sumy pieniężnej wskazanej przez niego osobie lub
okazicielowi czeku ( por. T. Szenta : Prawo wekslowe i czekowe, komentarz,
Warszawa 1974 r., s. 119 ). Mówiąc lapidarnie czek jest środkiem zapłaty.
Wystawiający czek powinien mieć jego pokrycie na swoim koncie w postaci
zgromadzonego wkładu ( fundusz do rozporządzenia ). Dopuszczalne jest
również, na podstawie indywidualnej umowy pomiędzy posiadaczem rachunku
oszczędnościowo-rozliczeniowego, a bankiem wystawienie dyspozycji wypłat
pieniężnych ponad sumę zgromadzonego wkładu i spowodowanie przez to tzw.
salda debetowego. Saldo debetowe określane jest wielokrotnością
comiesięcznych przelewów ( wpłat ) i z reguły nie może przekraczać
trzykrotności kwoty przekazywanej każdego miesiąca do banku przez
właściciela konta.

Stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem rozprawy kasacyjnej nie
budzi wątpliwości - Arkadiusz G. wystawił i zrealizował 9 czeków, których
wartość przekraczała fundusz potrzebny do rozporządzania nim (wkład) oraz
kwotę, którą mógł rozporządzać na podstawie umowy z bankiem.

Jak wynika z uzasadnienia orzeczenia zaskarżonego kasacją, powodem
przypisania Arkadiuszowi G. przestępstwa określonego w art. 61 Prawa
czekowego było to, że : ... ,, wystawił czek nie mając u trasata potrzebnego
funduszu do rozporządzania nim ".

Twierdzenie to nie jest zasadne, jeżeli uwzględni się przedmiot ochrony
prawnokarnej przewidzianej w art. 61 prawa czekowego.

Nie ulega wątpliwości, a wynika to zarówno z poglądów komentatorów,
jak i praktyki orzeczniczej Sądu Najwyższego ( patrz : Prawo Wekslowe i
Czekowe, Komentarz, tom II, Kraków 1936 r., s. 1080 i dalsze - również
zawarte tam orzeczenia ), że przedmiotem ochrony prawnokarnej przewidzianej
w powołanym przepisie, jest bezpieczeństwo prawnego i gospodarczego obrotu
czekami. Czek, jako środek płatniczy służy bowiem do szybkiego i pewnego
obrotu, a ustawa - Prawo czekowe ( w art. 61 ) poprzez odpowiednią sankcję
karną ma zapewnić zaufanie do operacji finansowych związanych z jego
obrotem.

Z tej właściwości czeku oraz zastawienia art. 61 i art. 60 prawa
czekowego ( przepis ten określa warunki odpowiedzialności cywilnej wystawcy
czeku ) wynika, że oba te przepisy prawa czekowego za cel mają ochronę dobra
prawnego tylko posiadacza czeku, a nie dobra trasata ( patrz szerzej na ten temat
uchwała SN z dnia 23 czerwca 1992 r. I KZP 23/92, OSNKW 1992, z. 9 - 10,
poz. 68 ).

Skoro tak, to samo tylko wystawienie czeku bez pokrycia nie wypełnia
znamion określonych w art. 61 prawa czekowego. Możliwość przypisania
popełnienia przestępstwa określonego w art. 61 prawa czekowego zachodzi
natomiast wówczas, gdy po wystawieniu czeku bez pokrycia, a więc powyżej
zgromadzonego wkładu lub umowy zawartej z bankiem, nie nastąpi jego
zapłata.

Przestępstwo, o którym mowa jest przestępstwem skutkowym. Składa się
na nie działanie sprawcy, który u trasata nie ma pokrycia na jego realizację oraz
skutek w postaci odmowy zapłaty czeku.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że ze strony sądu pierwszej
instancji doszło do rażącego naruszenia prawa materialnego, które miało istotny
wpływ na treść wyroku, bowiem oskarżonemu przypisano przestępstwo, którego
nie popełnił i wymierzono za nie karę, a zatem kasację należało uznać za
uzasadnioną, co do istoty. Zawarta w niej propozycja rozstrzygnięcia ( zmiany
wyroku ) nie może być jednak uwzględniona, gdyż nie chodzi tylko o zwykłe
poprawienie kwalifikacji prawnej czynu. Stosuje się więc art. 537 k.p.k., który
określa postacie rozstrzygnięć, jakie mogą być wydane w postępowaniu
kasacyjnym, a zatem Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy może : oddalić
kasację, albo uchylić w całości lub w części zaskarżone orzeczenie. Uchylając
zaskarżone orzeczenie Sąd Najwyższy przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania, umarza postępowanie - lub jeżeli skazanie jest oczywiście
niesłuszne - uniewinnia oskarżonego ( ... )
Izba Wojskowa - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IW] WKN 36/01   Wyrok SN
2002-02-05 
[IW] WKN 31/01   Wyrok SN
2001-12-14 
[IW] WKN 28/01   Wyrok SN
2001-10-23 
[IW] WKN 18/01   Postanowienie SN
2001-11-20 
[IW] WKN 13/01   Wyrok SN
2001-06-19 
  • Adres publikacyjny: