71

WYROK Z DNIA 18 MAJA 2004 R.
WK 10/04

Konduktor rewizyjny Zakładu Przewozów Regionalnych Polskich Kolei
Państwowych nie jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 §
13 k.k., jak również nie korzysta z ochrony prawnokarnej funkcjonariusza
publicznego na podstawie ustawy szczególnej.

Przewodniczący: sędzia SN W. Błuś (sprawozdawca).
Sędziowie SN: E. Matwijów, B. Rychlicki.
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk J. Żak.

Sąd Najwyższy w sprawie szer. rez. Tomasza B., skazanego za popełnienie
przestępstwa określonego w art. 222 § 1 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na
rozprawie w dniu 18 maja 2004 r. kasacji na korzyść, wniesionej przez Naczelnego
Prokuratora Wojskowego od wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w Z. z
dnia 3 października 2003 r.,

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Wojskowemu Sądowi
Garnizonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e :

Wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Z. z dnia 3 października 2003
r., szer. rez. Tomasz B. został uznany za winnego tego, że ,,w dniu 8 sierpnia 2003 r.
około godz.4 30 w pociągu relacji Poczdam-Kraków po minięciu stacji B., będąc w
stanie nietrzeźwości (2,03? alkoholu w wydychanym powietrzu) naruszył
nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego - konduktora tego pociągu
Eugeniusza G. w ten sposób, że uderzył go pięścią w twarz, nie powodując u niego
żadnych obrażeń ciała, a następnie po wyjściu na korytarz wagonu chwycił go za
koszulę, wyrywając z niej trzy guziki", tj. popełnienia przestępstwa określonego w
art. 222 § 1 k.k., i za to skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 2 lata oraz
karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, przy przyjęciu jednej stawki za
równoważną kwocie 10 zł.
Wyrok zapadł w trybie art. 343 k.p.k. Strony nie wnosiły o sporządzenie
uzasadnienia i orzeczenie uprawomocniło się przed sądem pierwszej instancji.
Kasację na korzyść skazanego od tego orzeczenia wniósł Naczelny Prokurator
Wojskowy i zarzucając wyrokowi Wojskowego Sądu Garnizonowego w Z. ,,rażącą
obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 222 § 1 k.k., poprzez
niezasadne przypisanie szer. rez. Tomaszowi B. kwalifikowanego przestępstwa
polegającego na naruszeniu nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego i w
konsekwencji skazanie tego żołnierza z art. 222 § 1 k.k., choć faktycznie popełniony
czyn stanowił występek z art. 217 § 1 k.k., albowiem pokrzywdzony w niniejszej
sprawie, Eugeniusz G. - konduktor rewizyjny w Zakładzie Przewozów
Regionalnych Polskich Kolei Państwowych w L. - nie jest funkcjonariuszem
p blic n m i godnie
sta o ą definicją pr jętą pr e
sta oda cę
art 115
§ 13 k.k., wymieniony nie posiadał tego przymiotu oraz nie mógł korzystać z
ochrony prawnej przewidzianej w powołanym przepisie ustawy karnej, przy czym
uchybienie to miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia", wniósł o
uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji
do ponownego rozpoznania.
Po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej podtrzymującego
kasację i wnioski w niej zawarte Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Naczelnego Prokuratora Wojskowego jest zasadna w stopniu
oczywistym i dlatego należało ją uwzględnić. Wprawdzie akta sprawy będącej
przedmiotem kasacji nie zawierają uzasadnienia orzeczenia, co jest rezultatem braku
wniosku stron o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia oraz obowiązującej od dnia 1
lipca 2003 r. znowelizowanej treści art. 672 k.p.k., zezwalającej sądowi
wojskowemu na odstąpienie od zasady sporządzania uzasadnienia wyroku z urzędu,
to jednak przypisanie skazanemu czynu z art. 222 § 1 k.k., w ustalonym i
niekwestionowanym przez strony stanie faktycznym, stanowi tak rażące naruszenie
prawa materialnego, że nie było potrzeby zwracania się do sądu pierwszej instancji,
w trybie art. 449 a k.p.k., o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku.
Pokrzywdzony działaniem szer. rez. Tomasza B. Eugeniusz G. był w dniu 8
sierpnia 2003 r. konduktorem rewizyjnym w Zakładzie Przewozów Regionalnych
Polskich Kolei Państwowych w L. Jak słusznie podnosi autor kasacji, z tej
okoliczności nie można było wywieść, że był on wówczas funkcjonariuszem
publicznym, o którym mowa w art. 222 § 1 k.k. O tym kto może korzystać z
ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych decyduje art. 115 §
13 k.k. oraz treść uregulowań zawartych w aktach prawnych o randze ustawy. I tak,
wprawdzie Polskie Koleje Państwowe są spółką Skarbu Państwa, ale konduktor
rewizyjny wykonuje (...) wyłącznie czynności usługowe (art. 115 § 13 pkt 4 k.k.).
W tej sytuacji ustawa - Kodeks karny nie zapewnia osobom będącym konduktorami
rewizyjnymi ochrony przewidzianej w art. 222 § 1 k.k. Nie oznacza to jednak, jak
chce tego autor kasacji, że ,,kazuistycznie ustanowiona w tym przepisie lista osób,
którym przyznano status funkcjonariuszy publicznych musi być traktowana jako
pełna i niepodlegająca uzupełnieniu w drodze wykładni rozszerzającej czy też
analogii, gdyż skutkiem takiego zabiegu byłoby niemające oparcia w ustawie
zaostrzenie odpowiedzialności karnej w przypadku popełnienia przestępstwa na
szkodę osoby, której nie przysługuje szczególna ochrona prawna". Pamiętać trzeba
bowiem, że obowiązują ustawy, które zapewniają określonym w tych aktach
prawnych osobom ochronę prawną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych
(por. postanowienie SN z dnia 2 września 2000 r., I KZP 26/2000, OSNKW 2000, z.
9-10, poz. 88 ). Z tych powodów należało zbadać czy konduktor rewizyjny nie
korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na
mocy innych ustaw. Analiza ustaw regulujących kwestie związane z transportem
kolejowym, w szerokim znaczeniu, a mianowicie: z dnia 15 listopada 1984 r. -
Prawo przewozowe (Dz.U. z 2000 r., Nr 50, poz. 601 ze zm.), z dnia 8 września
2000 r. o komercjalizacji, rekonstrukcji i prywatyzacji przedsiębiorstwa
państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U. Nr 84, poz. 948 ze zm.) oraz z
dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. Nr 86, poz. 789 ze zm.) nie
pozwala na ustalenie, że ochrona prawna, o której była mowa wyżej, przysługuje
konduktorowi rewizyjnemu.
W tej sytuacji sąd pierwszej instancji przypisując oskarżonemu popełnienie
pr estępst a określonego
art 222 § 1 k k
polegającego na nar s eni
nietykalności cielesnej konduktora rewizyjnego, dopuścił się obrazy prawa
materialnego, o której mowa w art. 438 pkt 1 k.p.k., bowiem osobie tej nie
przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariusza publicznego,
określona w przepisach zarówno Kodeksu karnego, jak i innych ustaw.
Z tych względów należało uchylić zaskarżony wyrok i sprawę przekazać sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.