Wyrok z dnia 19 października 2006 r.
III UK 91/06

Przywrócenie ubezpieczenia społecznego rolników wyłączonych z tego
ubezpieczenia ze względu na formę opodatkowania pozarolniczej działalności
gospodarczej nie dotyczy rolników, którzy nie zachowali terminu do złożenia
Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zaświadczenia właściwego or-
ganu podatkowego o wysokości należnego podatku.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Józef Iwulski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 paź-
dziernika 2006 r. sprawy z odwołania Czesława D. od decyzji Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w J. o podleganie rolniczemu
ubezpieczeniu społecznemu, na skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wy-
roku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 kwietnia 2006 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił apelację Czesława D. od wyroku Sądu
Okręgowego w Krośnie z dnia 22 grudnia 2005 r. [...] nie obciążając wnioskodawcy
kosztami postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 29 września 2005 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecz-
nego-Oddział Regionalny w J. stwierdziła na podstawie art. 36, art. 16, art. 7 oraz art.
5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w związku z art. 3 ustawy z dnia 1
lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, że Czesław D.
nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, ponieważ
został wyłączony z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 kwietnia 2005 r. z
powodu nieprzedłożenia wymaganego zaświadczenia z Urzędu Skarbowego w ter-
minie do dnia 14 lutego 2005 r.

Wnioskodawca w odwołaniu od powyższej decyzji powołał się na to, że złożył
wniosek o przywrócenie terminu do złożenia zaświadczenia z Urzędu Skarbowego,
który powinien zostać rozpatrzony przez KRUS.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2005 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Krośnie oddalił odwołanie. W ocenie tego Sądu w sytuacji, gdy ubez-
pieczenie społeczne rolników wnioskodawcy ustało 1 kwietnia 2005 r. z powodu nie-
złożenia zaświadczenia z Urzędu Skarbowego, co stwierdza prawomocna decyzja
Prezesa KRUS-Oddziału w J. z dnia 29 marca 2005 r., to brak było podstaw do
przywrócenia wnioskodawcy ubezpieczenia społecznego rolników według przesłanek
z art. 5a ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecz-
nym rolników i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 91, poz. 873 ze zm.). Przepis art.
5a ust. 1 i 2 powołanej ustawy takiej sytuacji w ogóle nie uregulował, określając moż-
liwość przywrócenia ubezpieczenia społecznego tylko tym rolnikom, którzy je utracili
ze względu na formę opodatkowania prowadzonej przez rolnika nierolniczej działal-
ności gospodarczej.

W apelacji Czesław D. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie
jego odwołania. W ocenie skarżącego spełnia on warunki do przywrócenia terminu
do złożenia zaświadczenia - które istotnie złożył po terminie - gdy tylko dowiedział
się, że należy takie zaświadczenie złożyć.

Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2006 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony ape-
lacją wnioskodawcy wyrok Sądu Okręgowego w Krośnie oraz poprzedzającą go de-
cyzję KRUS Oddziału Regionalnego w J. z dnia 29 września 2005 r. w ten sposób,
że ustalił, że Czesław D. od 1 kwietnia 2005 r. podlega ubezpieczeniu społecznemu
rolników. Sąd drugiej instancji ustalił, że decyzją z dnia 29 marca 2005 r. Kasa Rolni-
czego Ubezpieczenia Społecznego, działając na podstawie art. 36 oraz art. 3a ust. 1
i art. 5a ust. 7 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolni-
ków stwierdziła ustanie ubezpieczenia społecznego rolników Czesława D. w zakresie
ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz emerytalno-
rentowego od 1 kwietnia 2005 r. ,,ponieważ nie dopełnił obowiązku przedłożenia wy-
maganego zaświadczenia z Urzędu Skarbowego w terminie do 14 lutego 2005 roku".
W dniu 1 lipca 2005 r. do placówki terenowej KRUS w S. wpłynęło zaświad-
czenie wystawione przez naczelnika Urzędu Skarbowego w U.D. z dnia 23 czerwca
2005 r., stwierdzające, że wnioskodawca był w 2004 r. opodatkowany zryczałtowa-
nym podatkiem dochodowym. Dnia 8 września 2005 r. do organu rentowego wpłynął
wniosek Czesława D. (niepodpisany) o przywrócenie mu terminu do złożenia za-
świadczenia, że jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym. W dniu
26 września 2005 r. wnioskodawca złożył drugie zaświadczenie wystawione przez
naczelnika Urzędu Skarbowego w U.D. W dniu 29 września 2005 r. wydano decyzję
stwierdzającą, że Czesław D. nie spełnia warunków do podlegania ubezpieczeniu
społecznemu rolników.
W podstawie prawnej wyroku wskazuje się na art. 3 ustawy z dnia 1 lipca
2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych in-
nych ustaw (Dz.U. Nr 150, poz. 1248), którym dodano do ustawy nowelizującej z 2
kwietnia 2004 r. art. 5a, umożliwiający niektórym rolnikom prowadzącym działalność
gospodarczą powrót do systemu ubezpieczenia społecznego rolników. W ocenie
Sądu drugiej instancji, wynikające z powyższej regulacji zasady podlegania ubezpie-
czeniu społecznemu rolników przez rolnika prowadzącego jednocześnie działalność
gospodarczą należy rozważyć w kontekście art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25
ze zm.), który reguluje podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym
zakresie osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej. Według
stanu prawnego na dzień 2 maja 2005 r., do dnia 14 lutego każdego roku rolnik (lub
domownik) prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą (lub współpracujący
przy prowadzeniu tej działalności), podlegający ubezpieczeniu, zobowiązany był po
rozliczeniu roku podatkowego złożyć w Kasie zaświadczenie właściwego organu po-
datkowego o wysokości należnego podatku za miniony rok (ust. 5a powołanej
ustawy). Niezachowanie tego terminu powodowało ustanie ubezpieczenia z końcem
kwartału (art. 5a ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników). Z dniem 24
sierpnia 2005 r. nastąpiła zmiana art. 5a - wprowadzona przez art. 2 ustawy z dnia 1
lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych
innych ustaw i w art. 5a ust. 7 wprowadzono możliwość przywrócenia terminu do zło-
żenia zaświadczenia o wysokości należnego za ubiegły rok podatku rolnika, który
wykaże, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.
Z uwagi na to, że decyzja Kasy z dnia 29 września 2005 r. opiera się na art.
5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, to w ocenie Sądu drugiej instancji,
zarówno organ rentowy jak i Sąd pierwszej instancji powinny zastosować ust. 7 tegoż
artykułu w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji. Nadto organ rentowy
powinien mieć na względzie również zasadę wyboru korzystniejszego rozstrzygnięcia
dla osoby uprawnionej. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 52, jak
również Kodeks postępowania administracyjnego, nakazują pouczać stronę o przy-
sługujących jej prawach. Obowiązek informowania ubezpieczonego przez organ
rentowy o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na usta-
lenie prawa podlegania ubezpieczeniu rolniczemu ciąży na Kasie Rolniczego Ubez-
pieczenia Społecznego zwłaszcza w sprawach, których okoliczności (np. w następ-
stwie zmian prawnych) dają podstawę do wniosku, że strona pierwszy raz zetknęła
się z takimi problemami faktycznymi i prawnymi. Brak zapewnienia wnioskodawcy
czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym, gdyż jego zaświadczenie zło-
żone w dniu 30 czerwca 2005 r. pozostawiono bez jakiejkolwiek reakcji aż do 29
września 2005 r. oraz brak wysłuchania go jako strony, jest - zdaniem Sądu drugiej
instancji - naruszeniem art. 10 § 1 k.p.a. Należało zatem uznać, że zachodzą prze-
słanki z art. 5a ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników usprawiedliwia-
jące przywrócenie wnioskodawcy terminu do złożenia zaświadczenia właściwego
urzędu skarbowego. Zdaniem Sądu drugiej instancji uregulowanie przywrócenia ter-
minu ustanowione w art. 5a ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o
ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw, a także
w art. 5a ust. 7 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolni-
ków przemawia za zastosowaniem tej instytucji także względem osób, które do dnia
14 lutego 2005 r. nie złożyły Kasie zaświadczenia właściwego organu podatkowego
o wysokości należnego podatku za miniony rok. Niezastosowanie instytucji przywró-
cenia terminu w takich przypadkach prowadziłoby do niesprawiedliwego zróżnicowa-
nia w traktowaniu ubezpieczonych, a to stanowiłoby naruszenie art. 32 ust. 1 Kon-
stytucji RP. W konsekwencji takiej oceny Sąd drugiej instancji przyjął przywrócenie
terminu do złożenia zaświadczenia podatkowego i restytucję stosunku ubezpieczenia
rolniczego Czesława D. w pełnym zakresie.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku KRUS-Oddział Regionalny w J.
wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego
rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, ewentualnie (w przypadku,
gdy podstawa naruszenia przepisów postępowania okaże się nieuzasadniona) o
uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie o oddaleniu apelacji oraz o zasądzenie
kosztów postępowania według norm przepisanych prawem.
Skarga kasacyjna ma dwie podstawy określone w art. 3983 § 1 k.p.c. W ra-
mach podstawy pierwszej wskazano na zarzut naruszenia art. 5a ustawy z dnia 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu ustalonym przez
art. 2 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych oraz niektórych innych ustaw z obrazą przepisu art. 5a ustawy z dnia 2
kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o
zmianie niektórych innych ustaw, dodanego art. 3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o
zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw.
W ramach podstawy drugiej (naruszenia przepisów postępowania) wskazano nastę-
pujące naruszenia: 1) art. 378 § 1 k.p.c., przez wykroczenie przy rozpoznaniu apela-
cji poza jej granice z uwagi na to, że treść decyzji organu rentowego wyznaczała
przedmiot i zakres rozpoznania, w konsekwencji czego Sąd Apelacyjny w Rzeszowie
wydał rozstrzygnięcie w sprawie zakończonej prawomocną decyzją Prezesa Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; 2) art. 321 k.p.c. w związku z art. 391
k.p.c., wskutek wyrokowania co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, w
wyniku czego zadysponowano przedmiotem procesu określając jego granice nieza-
leżnie od zakresu żądania ochrony, wyznaczonego wniesieniem apelacji od wyroku
Sądu Okręgowego rozstrzygającego odwołanie od wskazanej decyzji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Skarga kasacyjna ma oczywiście zasadną pierwszą podstawę. Zasadnie w
skardze kasacyjnej wykazano brak niezbędnej spójności między ustalonymi okolicz-
nościami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego wyroku z zastosowa-
nymi w zaskarżonym wyroku przepisami prawa materialnego. Ustalenia faktyczne
stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku nie podlegają w postępowaniu kasacyj-
nym weryfikacji (por. art. 39813 § 2 k.p.c.), ale - ze względu na wnioski skargi - warto
zwrócić uwagę na to, że ustalenia te nie są kwestionowane, a nawet pozostawały
poza sporem w toku postępowania sądowego w obu instancjach. Według tych usta-
leń, które zostały wyżej przedstawione, Czesław D. - korzystający z ubezpieczenia
społecznego rolników w 2004 r. - prowadził nierolniczą działalność gospodarczą, ale
pomimo to nie przedłożył Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wymagane-
go zaświadczenia z urzędu skarbowego o dochodach uzyskanych w 2004 r. z nierol-
niczej działalności gospodarczej w przewidzianym do tego terminie; wówczas był to
termin ,,do 14 lutego 2005 r.". Według obowiązującego w tym czasie przepisu art. 5a
ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników niezachowanie powyższego
terminu, przy równoczesnym dalszym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospo-
darczej, było równoznaczne z zaistnieniem okoliczności powodujących ustanie ubez-
pieczenia z końcem kwartału, w którym rolnik zobowiązany był złożyć zaświadczenie.
Dokładnie tym okolicznościom i wskazanym wyżej, wówczas obowiązującym przepi-
som art. 5a ust. 5 i 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, odpowiada wy-
mieniona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku decyzja Kasy Rolniczego Ubezpie-
czenia Społecznego z dnia 29 marca 2005 r., stwierdzająca, że ubezpieczenie spo-
łeczne rolników ustało wobec Czesława D. od 1 kwietnia 2005 r. Należy podkreślić,
że - zgodnie z podstawami zaskarżonego wyroku - wskazana wyżej decyzja Kasy z
29 marca 2005 r., stwierdzająca wynikający z mocy prawa stan ustania ubezpiecze-
nia społecznego rolników w stosunku do Czesława D., jest decyzją prawomocną, a
nadto nie budziła zastrzeżeń co do zgodności z prawem i nie była przedmiotem pro-
cesowej weryfikacji.

W punkcie wyjścia analizy prawnej sprawy znajduje się zatem niebudzące
wątpliwości ustalenie, że Czesław D. od dnia 1 kwietnia 2005 r. nie podlegał ubez-
pieczeniu społecznemu rolników. To na tle tak ukształtowanej sytuacji faktycznej i
prawnej podlegały rozpatrzeniu zgłoszone przez Czesława D. - najpierw do Kasy a
następnie w drodze odwołania od decyzji z 29 września 2005 r. do Sądu - żądania
zmierzające, po pierwsze, do przywrócenia terminu do złożenia Kasie zaświadczenia
właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku za 2004 r. i po
drugie - do przywrócenia ubezpieczenia społecznego rolników. Niezbędne dla oceny
prawnej stanu faktycznego sprawy było określenie jej przedmiotu wyznaczonego
wskazanymi wnioskami (żądaniami) ubezpieczonego i powoływanymi przez niego w
uzasadnieniu okolicznościami faktycznymi. Otóż nie ulega wątpliwości i tak to przy-
jęły Sądy obu instancji (z wyprowadzeniem jednak przeciwstawnych konsekwencji w
zakresie prawa materialnego), że w sprawie nie chodziło o wniosek co do ponowne-
go objęcia Czesława D. ubezpieczeniem społecznym rolników, ale o uchylenie skut-
ków prawnych ustania ubezpieczenia z dniem 1 kwietnia 2005 r. stwierdzonego - jak
to wyżej wskazano - prawomocną decyzją Kasy z dnia 29 marca 2005 r.

Po rozpatrzeniu, w zakresie wynikającym ze skargi kasacyjnej, podstawy
prawnej zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji, podstawy prawnej wyroku
Sądu pierwszej instancji i zarzutów wniesionej od tego ostatniego wyroku apelacji
ubezpieczonego, Sąd Najwyższy stwierdza, że apelacja ubezpieczonego była bez-
zasadna, a w związku z tym Sąd Apelacyjny nie miał uzasadnionych podstaw do
zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji.

Nie nasuwa wątpliwości zgodność wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie z
przepisami art. 5a ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpiecze-
niu społecznym rolników oraz o zmianie niektórych innych ustaw, w brzmieniu wyni-
kającym z art. 3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpie-
czeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Przepis ten (wskazany art. 5a) - jak
to podniesiono w uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji - wprowadził możliwość
przywrócenia niektórym rolnikom prawa do podlegania ubezpieczeniu społecznemu
rolników. Jednakże przywrócenie tego prawa rzeczywiście mogło dotyczyć tylko ,,nie-
których rolników" (art. 5a ust. 3), to jest tych, którzy byli rolnikami (domownikami), o
których mowa w art. 5a ust. 1 i 2, czyli tymi, którzy zostali wyłączeni z ubezpieczenia
z uwagi na formę opodatkowania pozarolniczej działalności gospodarczej i spełniali
ponadto inne określone warunki. Takiego rolnika na jego wniosek złożony do dnia 31
grudnia 2005 r. obejmowano ubezpieczeniem z pierwszym dniem kwartału następu-
jącego po kwartale, w którym złożony został wniosek o przywrócenie do ubezpiecze-
nia. Wskazane wyżej zasady przywrócenia prawa do podlegania ubezpieczeniu
społecznemu rolników w żaden sposób nie mogą być podstawą uwzględnienia wnio-
sku Czesława D., który - jak to bezspornie ustalono - został wyłączony z ubezpiecze-
nia z dniem 1 kwietnia 2005 r. w konsekwencji niezachowania terminu do złożenia
Kasie zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości należnego po-
datku za miniony rok, a więc z pewnością nie należał do kategorii rolników wyłączo-
nych z ubezpieczenia rolniczego ze względu na formę opodatkowania pozarolniczej
działalności gospodarczej.

Z uzasadnienia wyroku Sądu drugiej instancji zdaje się wynikać, że Sąd ten
powołując się na konstytucyjną zasadę równości wobec prawa, uznał, że wobec
Czesława D. należy zastosować przepis, który dotyczy wprawdzie rolników wyłączo-
nych z ubezpieczenia rolniczego z innych przyczyn, ale - w imię równości ubezpie-
czonych - powinien być rozciągnięty również na sytuację wyłączenia z ubezpieczenia
ze względu na niezachowanie wymaganego terminu do złożenia zaświadczenia or-
ganu podatkowego. Sąd Najwyższy nie podziela przesłanek tego stanowiska Sądu
drugiej instancji, które stanowi nieuprawnione rozszerzenie zakresu przepisu przy-
znającego rolnikom spełniającym określone warunki, wyjątkowe prawo przywrócenia
utraconego ubezpieczenia. Wynikające z art. 3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmia-
nie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw,
szczególne uprawnienie rolników, którzy utracili ubezpieczenie ze względu na niery-
czałtową formę opodatkowania nierolniczej działalności gospodarczej, stanowi doko-
naną przez ustawodawcę, swego rodzaju reasumpcję skutków ustawy z dnia 2
kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz o
zmianie niektórych innych ustaw, która spotkała się z zasadniczą krytyką w zakresie
w jakim pozbawiała ubezpieczenia rolniczego tych ubezpieczonych, którzy rozpoczęli
nierolniczą działalność gospodarczą i chociaż prowadzili ją w niewielkim rozmiarze
nie przyjęli ryczałtowej formy opodatkowania. Unormowanie to budziło zastrzeżenia
co do zgodności z zasadami Konstytucji, przez bezpodstawne różnicowanie sytuacji
prawnej ubezpieczonych ze względu na cechę nieistotną z punktu widzenia zasad
ubezpieczenia i celów regulacji - formę opodatkowania nierolniczej działalności go-
spodarczej. Wszechstronną analizę powyższych zagadnień zawierają wyroki Trybu-
nału Konstytucyjnego z dnia 13 marca 2006 r., P 8/05 (OTK-A 2006 nr 3, poz. 28) i z
dnia 18 lipca 2006 r., P 6/05.

Ze względu na zagadnienia prawne wynikające z zakresu rozpatrywanej
skargi kasacyjnej należy podkreślić wyraźnie różną ocenę co do zgodności z Kon-
stytucją tych dwóch regulacji prawnych, pierwszej dotyczącej wyłączenia z ubezpie-
czenia ze względu na formę opodatkowania (także ze względu na wysokość należ-
nego za 2003 r. podatku) i drugiej - ze względu na niezachowanie obowiązku przed-
stawienia KRUS dokumentacji umożliwiającej weryfikację stanu faktycznego upraw-
niającego do zachowania prawa do rolniczego ubezpieczenia rolniczego pomimo
podjęcia nierolniczej działalności gospodarczej. W wyroku z dnia 18 lipca 2006 r.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 5a ust. 1 i 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o
ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 3 ustawy
z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
oraz o zmianie niektórych innych ustaw, są zgodne z art. 2 Konstytucji RP oraz nie
są niezgodne z art. 7 Konstytucji. Natomiast art. 5a ust. 6 ustawy z 20 grudnia 1990
r., w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 3 ustawy z 2 kwietnia 2004 r., w zakresie, w
jakim w 2004 r. z dniem 1 października 2004 r. wyłączył ze względu na formę opo-
datkowania i wysokość należnego za 2003 r. podatku, z obowiązkowego ubezpie-
czenia rolników lub domowników prowadzących pozarolnicza działalność gospodar-
czą, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 7 Konstytucji.

Podzielając wywód argumentacyjny stanowiska Trybunału Konstytucyjnego -
w kontekście okoliczności rozpatrywanej sprawy - należy zauważyć, że Trybunał ten
stwierdził, że nie istnieją przesłanki pozbawiające ustawodawcę możliwości ustano-
wienia czasowych ograniczeń ubiegania się przez obywateli o pewne uprawnienia. W
rozpatrywanej regulacji chodziło nie o jakieś dyskryminacyjne wobec ubezpieczonych
pozbawienie ich prawa do ubezpieczenia, ale o określenie racjonalnego mechanizmu
kontroli ustalonych w ustawie warunków umożliwiających rolnikowi pozostanie w
ubezpieczeniu społecznym, pomimo podjęcia innej działalności gospodarczej.

Jeżeli chodzi o wynikający w sprawie problem przywrócenia ubezpieczonemu
terminu określonego w art. 5a ust. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpiecze-
niu społecznym rolników, w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2
kwietnia 2004 r., to - przypominając o wskazanej wyżej zgodności tego przepisu z
Konstytucją RP - trzeba stwierdzić, że przepis ten został wobec Czesława D. zasto-
sowany (wraz z sankcją za niezachowanie przedmiotowego terminu) w prawomocnej
decyzji KRUS z 29 marca 2005 r. W opisanej sytuacji, którą możnaby określić jako
pełną subsumcję przepisów prawa materialnego do zaistniałych zdarzeń, wyrażoną
zakończonym postępowaniem właściwego organu, nie było podstaw do przyjęcia -
jak w zaskarżonym wyroku Sądu drugiej instancji - że sytuację tę należało jeszcze
raz oceniać ze względu na zmianę przepisów prawa materialnego, zmianę - co nale-
ży podkreślić - zaistniałą już po sytuacji niezachowania wymaganego terminu, póź-
niej niż wystąpiły skutki prawne tego niezachowania terminu i później niż te skutki
prawne zostały stwierdzone w decyzji właściwego organu. Stanowisko zaskarżonego
wyroku w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z wprowadzającą przedmiotową
zmianę ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych oraz niektórych innych ustaw, która - stosownie do jej art. 5 - weszła w ży-
cie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (które nastąpiło w Dzienniku Ustaw z 9
sierpnia 2005 r.) i nie zawiera przepisu umożliwiającego jej wsteczne zastosowanie.
Warto może jeszcze zwrócić uwagę, co pominął zupełnie Sąd drugiej instancji, że
nowa regulacja terminu do złożenia wymaganego zaświadczenia urzędu skarbowego
obejmuje nie tylko kwestię przywracalności tego terminu - ale przede wszystkim -
inaczej niż poprzednio go określa - obecnie do dnia 31 maja każdego roku podatko-
wego.

Mając na uwadze powyższe ustalenia dotyczące pierwszej podstawy rozpatry-
wanej skargi kasacyjnej, a jeżeli chodzi o drugą podstawę, jej niezasadność wynika-
jącą ze skierowania zarzutów dotyczących subsumcji prawa materialnego przy nie-
kwestionowanych okolicznościach faktycznych - Sąd Najwyższy orzekł zgodnie z art.
39816 k.p.c.
========================================