Wyrok z dnia 9 sierpnia 2005 r.
III UK 89/05

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę
może być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne jako dokonane
z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym
osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych ko-
sztem innych uczestników tego systemu (art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300
k.p.).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn
(sprawozdawca), Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2005 r. sprawy
z odwołania Józefa S. - Przedsiębiorstwa Budowlano - Usługowego S.-P. s.j. w S. i
Moniki Z. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w P. o podle-
ganie pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu, na skutek kasacji Józefa S. -
Przedsiębiorstwa Budowlano Usługowego S.-P, s.j. w S. od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Rzeszowie z dnia 3 grudnia 2004 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania
przez Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania kasacyjnego

U z a s a d n i e n i e

Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w P. decyzją z dnia 10 lipca 2002 r.
stwierdził, że Monika Z. nie podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu,
rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę w Przedsiębiorstwie Budowlano - Usługowym ,,S.-P." od 1 listopada
2002 r. ,,do nadal".
W odwołaniu od tej decyzji Monika Z. wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji.
Jej pracodawca Józef S. wniósł podobnie.
Wyrokiem z 30 kwietnia 2004 r. Sąd Okręgowy w Krośnie - Ośrodek Zamiej-
scowy w Przemyślu zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż Monika Z.
podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę w Przedsiębiorstwie Budowlano - Usługowym ,,S.-P." s.j. w S. w okresie od 1
stycznia 2002 r. do 31 stycznia 2003 r. Sąd ustalił, że Monika Z. zawarła z PBU ,,S.-
P." umowę o pracę na czas określony od 1 lutego 2002 r. do 31 stycznia 2003 r. W
treści umowy podano, że wnioskodawczyni będzie zatrudniona w charakterze sprze-
dawcy w S. w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 2.960 zł, wynagro-
dzenie podstawowe 760 zł plus premia miesięczna 2.200 zł. Jako dzień rozpoczęcia
pracy podano 1 luty 2002 r. Do ubezpieczeń społecznych wnioskodawczyni została
zgłoszona 6 lutego 2002 r., w dniu 7 lutego 2002 r. uzyskała zaświadczenie lekarskie
o zdolności do pracy na stanowisku sprzedawcy. W chwili zawarcia umowy o pracę
była w ciąży. Wnioskodawczyni podjęła i wykonywała pracę w sklepie w S. Podpisała
też umowę o odpowiedzialności materialnej. Do jej obowiązków należała obsługa
klientów sklepu i baru działającego przy sklepie, obsługa kasy fiskalnej, przyjmowa-
nie towarów, układanie na półkach, sprzątanie miejsca pracy. Wspólnie z wniosko-
dawczynią w sklepie w S. zatrudnione były też inne pracownice. Za luty 2002 r. wnio-
skodawczyni otrzymała wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 760 zł brutto i pre-
mię w wysokości 2.200 zł brutto. Ta kwota stała się podstawą do ustalenia wymiaru
świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Od 4
marca do 24 kwietnia 2002 r. wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim.
Za pierwsze 35 dni niezdolności do pracy pracodawca dokonał naliczenia wynagro-
dzenia za czas niezdolności do pracy. Za pozostały okres wypłacono zasiłek choro-
bowy. Od 25 kwietnia 2002 r. wnioskodawczyni otrzymała urlop macierzyński i zasi-
łek macierzyński, a od 24 października do 22 grudnia tego roku zasiłek opiekuńczy.
Wymiar zasiłku chorobowego i macierzyńskiego został naliczony na podstawie wy-
nagrodzenia za jeden pełny przepracowany miesiąc, tj. luty 2002 r. W grudniu 2002 r.
Monika Z. powróciła do pracy na poprzednie stanowisko i pracodawca wypłacił jej
wówczas 202,67 zł brutto tytułem wynagrodzenia za okres od 23 listopada 2002 r. do
31 grudnia 2002 r. oraz 800 zł brutto za okres od 1 do 31 stycznia 2003 r. Wniosko-
dawczyni pracowała do 3 stycznia 2003 r., a następnie do zakończenia umowy o
pracę korzystała z urlopu wypoczynkowego. Dnia 31 stycznia 2003 r. uczestniczyła w
spisie towarów z natury w sklepie w S. jako osoba odpowiedzialna materialnie. Z
ubezpieczeń społecznych została wyrejestrowana 1 listopada 2003 r. Dnia 1 kwietnia
2004 r. zawarła umowę o pracę na czas określony do 31 grudnia 2004 r. na stanowi-
sku sprzedawcy w Hucie P.
Sąd Okręgowy zauważył, że ustalone dla wnioskodawczyni wynagrodzenie
było bardzo wysokie i w sposób znaczący odbiegało od wynagrodzenia osób zatrud-
nionych na podobnych stanowiskach, a nie korzystających następnie ze świadczeń z
ubezpieczenia społecznego. Nie może to jednak w jego ocenie przesądzać o uzna-
niu umowy o pracę za zmierzającą do obejścia prawa lub pozorną i z tego względu
nieważną. Naliczenie i wypłacenie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w wyniku
nieprawdziwie podanej podstawy wymiaru tych świadczeń może być przedmiotem
postępowania o zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń, lecz niestanowi o uzna-
niu umowy o pracę za nieważną lub zmierzającą do obejścia prawa. Podobnie ciąży
pracownicy nie można uznać za przeszkodę do skutecznego nawiązania stosunku
pracy.
W apelacji od powyższego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w P. wskazał, że przedmiotowa umowa o pracę została zawarta w celu uzyskania
przez zainteresowaną świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tj. zasiłku chorobo-
wego, macierzyńskiego i opiekuńczego. Sąd nie wziął pod uwagę całokształtu oko-
liczności faktycznych sprawy. W szczególności z protokołu kontroli z 12 lipca 2002 r.
wynika, że w lutym 2002 r. na zatrudnione 64 osoby jedynie 20 świadczyło pracę
przez cały miesiąc, natomiast pozostałe korzystały ze świadczeń z ubezpieczenia
społecznego. Ogółem w lutym płatnik wypłacił zasiłki na łączną kwotę 49.824,64 zł, a
wynagrodzenie 25.844,38 zł. Za ten miesiąc, na zatrudnionych 64 pracowników,
premię w kwocie 2.200 zł otrzymała jedynie Monika Z., a premie pozostałych osób w
liczbie 10 oscylowały od 300 do 500 zł. Podobnie w styczniu 2002 r. na 63 jedynie 18
świadczyło pracę przez cały miesiąc, natomiast pozostałe korzystały ze świadczeń z
ubezpieczenia społecznego. W styczniu 2002 r. płatnik wypłacił zasiłki na łączną
kwotę 68.603,26 zł., a wynagrodzenie wynosiło 23.882,00 zł. Zdaniem apelującego
umowa o pracę z Moniką Z., choć formalnie zgodna z Kodeksem pracy, jest nie-
ważna, ,,po myśli art. 58 § 1 kpc", jako zmierzająca do zrealizowania celu, którego
osiągnięcie ,,jest przez nią zakazane". Wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z 3 grudnia 2004 r. zmienił w całości
zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił odwołanie. Sąd wskazał, że organ rento-
wy jest uprawniony do kwestionowania umowy zawartej dla pozoru - art. 83 § 1 k.c.
w związku z art. 300 k.p. - albo mającej na celu obejście ustawy - art. 58 § 1 k.c. w
związku z art. 300 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 1998 r., II UKN
229/98, OSNAPiUS 1999 nr 19, poz. 627). W wyroku z 14 marca 2001 r. Sąd Naj-
wyższy wyraził pogląd, że nie można przyjąć pozorności oświadczenia woli o zawar-
ciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świad-
czenie to przyjmował (II UKN 258/00, OSNP 2004 nr 21, poz. 527). Nie wyklucza to
jednak rozważenia, czy w konkretnym przypadku, zawarcie umowy nie zmierzało do
obejścia prawa - art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. Sąd pierwszej instancji,
pomimo powołania przepisów świadczących o obejściu prawa i przedstawieniu stanu
faktycznego wskazującego na obejście ustawy, nie dokonał się szerszej analizy tego
zagadnienia i zawężając rozważania do kwestii pozorności umowy o pracę doszedł
do błędnych wniosków. Zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być
tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwa-
lifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość
świadczonej pracy. Ustalenie wynagrodzenia wnioskodawczyni w momencie przyj-
mowania jej do pracy w wysokości 2.960 zł brutto miesięcznie i wypłacenie go po
pierwszym miesiącu pracy, a następnie korzystanie przez wnioskodawczynię z zasił-
ków chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego, w porównaniu z niskimi (na po-
ziomie minimalnej płacy) wynagrodzeniami pracowników nie wykorzystujących zwol-
nień lekarskich, może świadczyć o zamiarze wnioskodawczyni i jej pracodawcy ,,wy-
wołania swoimi oświadczeniami woli ochrony ubezpieczeniowej i czerpania z tego
korzyści materialnych". Przemawia za tym również okoliczność, że wnioskodawcy nie
wskazali dowodów, które świadczyłyby o szczególnych osiągnięciach Moniki Z. i
które uzasadniałyby przyznanie jej w pierwszym miesiącu pracy jednej z najwyż-
szych premii. Na zamiar obejścia prawa w przedmiotowej umowie o pracę, wskazuje
również fakt, że spółka ,,S.-P." za 2001 rok wykazała stratę w wysokości 289.238,97
zł. W tej sytuacji ustalenie wynagrodzenia wnioskodawczyni w kwocie 2.960 zł świad-
czyć mogłoby o braku rozsądku ze strony pracodawcy albo o innym celu tej umowy.
Analiza zebranego materiału dowodowego oraz zasady logiki i doświadczenia życio-
wego wskazują, że tym innym celem było skorzystanie z wysokich zasiłków z ubez-
pieczenia społecznego. Okoliczności te, zdaniem Sądu Apelacyjnego, uzasadniają
odmienną od dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, ocenę zebranego materiału
dowodowego i stwierdzenie, że po stronie wnioskodawczyni Moniki Z. nie zostały
spełnione, przewidziane w art. 6 ust.1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z
dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137,
poz. 88 ze zm.), przesłanki powodujące objęcie jej obowiązkiem ubezpieczenia spo-
łecznego pracowników w okresie od 1 lutego 2002 r. do 31 stycznia 2003 r.
W kasacji pełnomocnik wnioskodawcy zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego
naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy, a mianowicie artykułów: 328 § 2 w związku z 391, 328 i 233 § 1 w związku z
391, 386 § 1, 385, 316 § 1, 217 w związku z 368 § 1 pkt. 4 i 381 k.p.c. Skarżący za-
rzucił także naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i nie-
właściwe zastosowanie, a w szczególności: art. 6 ust. 1 pkt 1, 11 ust. 1 i 12 ust. 1
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 83 §
1 k.c. w związku z art. 300 k.p., art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p. i art. 58 § 1 k.c.
w związku z art. 300 k.p. W oparciu o te podstawy skarżący wniósł o zmianę wyroku
Sądu Apelacyjnego przez ustalenie, że Monika Z. podlega obowiązkowemu ubezpie-
czeniu emerytalnemu, chorobowemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 1
lutego 2002 r. ,,do nadal".
W uzasadnieniu kasacji podniesiono ponadto zarzut naruszenia art. 65, 66, 67
i 68 Konstytucji RP ,,polegający na wolności i swobodzie do wyboru miejsca pracy, do
swobody nie naruszającej ustaw co do wysokości wynagrodzenia za pracę oraz co w
sprawie jest istotne do prawa dającego zabezpieczenie społeczne w razie niezdolno-
ści do pracy i prawa do ochrony zdrowia. Nie bez znaczenia jest też zaufanie oby-
watela do Państwa prawa, kiedy stosując obowiązujące przepisy obywatel nie może
narazić się na konsekwencje prawne z tytułu ich stosowania."

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja podlega uwzględnieniu, ponieważ jej podstawy okazały się uzasad-
nione w stopniu uzasadniającym uchylenie zaskarżonego wyroku. Pomimo że - jak
trafnie zarzucono w kasacji - Sąd Apelacyjny, z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c., nie
wskazał materialnoprawnej podstawy wyroku w sposób wymagany tym przepisem, z
treści uzasadnienia wynika jasno, że w jego ocenie, nawiązana przez wnioskodaw-
czynię umowa o pracę była nieważna na mocy art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300
k.p., jako zawarta w celu obejścia ustawy, wskutek czego wnioskodawczyni nie zo-
stała objęta obowiązkiem ubezpieczenia społecznego pracowników. Jednocześnie
Sąd pośrednio, lecz w sposób niewątpliwy, odrzucił możliwość uznania tej umowy za
zawartą dla pozoru w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. Istotnie, niesporne w sprawie jest to,
że wnioskodawczyni, zarówno przed długotrwałym korzystaniem ze zwolnień choro-
bowego, macierzyńskiego i opiekuńczego, jak i w krótkim końcowym okresie trwania
umowy, podjęła i wykonywała pracę w charakterze pracownika, a pracodawca przyj-
mował jej świadczenie. Dlatego, zgodnie z trafnie przytoczonym przez Sąd Apela-
cyjny wyrokiem Sądu Najwyższego z 14 marca 2001 r., II UKN 258/00 (OSNP 2004
nr 21, poz. 527), niemożliwe było przyjęcie pozorności przedmiotowej umowy. Poza
tym, skoro Sąd uznał, że przyczyną nieważności tej umowy było jej zawarcie w celu
obejścia prawa, to nie mógł uznać, że była nią również pozorność. Czynność zmie-
rzająca do obejścia prawa nie może bowiem być jednocześnie czynnością pozorną z
tego choćby względu, że pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, druga zaś jest
jedynie symulowana (por. wyrok NSA w Warszawie z 16 września 2004 r., FSK
488/04, Monitor Podatkowy 2005 nr 3, poz. 43).
Pozostaje zatem kwestia ustalenia, czy będąca przedmiotem sporu umowa
została zawarta w celu obejścia prawa. W teorii prawa cywilnego uznaje się, że
czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność, wprawdzie nie
objęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego
przez prawo (System Prawa Prywatnego, tom 2, red. Z. Radwański, Warszawa 2002,
s. 227-228). Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 25 listopada 2004 r., I PK
42/04 (OSNP 2005 nr 14, poz. 209), stwierdził, że ,,czynności mające na celu obej-
ście ustawy (in fraudem legis) zawierają jedynie pozór zgodności z ustawą. Czyn-
ność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej tre-
ści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w
rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego
osiągnięcie jest przez nią zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecz-
nego z prawem." (podobnie również uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 25
stycznia 2005 r., II UK 141/04, OSNP 2005 nr 15, poz. 235). Ujmując sprawę z pew-
nym uproszczeniem należy stwierdzić, że obejście ustawy to zachowanie podmiotu
prawa, który napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej ,,ob-
chodzi" go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu
osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z
prawem.
Według Sądu Apelacyjnego obejście prawa w rozpoznawanej sprawie pole-
gało na występowaniu ,,innego celu umowy", którym ,,było skorzystanie z wysokich
zasiłków z ubezpieczenia społecznego". Należy stwierdzić, że takie uzasadnienie nie
jest wystarczające dla podjętego przez Sąd rozstrzygnięcia. Skorzystanie z zasiłków
z ubezpieczenia społecznego, również wysokich, nie może być uznane za cel, któ-
rego osiągnięcie jest sprzeczne z prawem. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej
pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o
pracę. Może ono nawet być głównym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast
wykonywania pracy na innych podstawach prawnych. Zawierając umowy o pracę
strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od cau-
sae czynności prawnej (typowego celu czynności prawnej), czego zdaje się nie do-
strzegać Sąd Apelacyjny. Między innymi, jak wskazał Sąd Najwyższy, zawarcie
umowy o pracę, choćby zmierzało do uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych,
czy uzyskania kredytu bankowego, nie jest obejściem ustawy (zob. powołany wyżej
wyrok z 25 listopada 2004 r., I PK 42/04). Podobnie takiego zarzutu nie można po-
stawić umowie o pracę nienaruszającej art. 22 k.p., nawet gdy jej cel dyktowany był
wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zob. powołany
wyżej wyrok z 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04). W szczególności trudno uznać, że
dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania takiej ochrony jest sprzeczne z prawem.
Przeciwnie jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i
społecznego punktu widzenia. Za obejście ustawy nie można uznać także ustalenia
przez strony umowy o pracę wysokiego wynagrodzenia. Ustalenie wysokiego wyna-
grodzenia, nawet gdy już na pierwszy rzut oka jest ono nadmierne, nie jest w ogóle
sprzeczne z prawem, poza szczególnymi przypadkami, gdy jego wysokość jest limi-
towana przez przepisy. Ustalenia takiego wynagrodzenia nie można też kwestiono-
wać na gruncie przepisów o zakazie dyskryminacji. Na ich gruncie za naruszenie
prawa może bowiem być uznane dyskryminowanie polegające na ustaleniu niższego
wynagrodzenia dyskryminowanej osoby, a nie wyższego innej.
Powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że zawarcia przez wnioskodawców
umowy o pracę na warunkach w niej określonych, jak również samego ustalenia wy-
sokiego wynagrodzenia za pracę wnioskodawczyni, nie można uznać za obejście
prawa, ani za działanie (czynność prawną) sprzeczne z ustawą w inny sposób.
Wniosek ten nie może jednak oznaczać niedostrzegania problemu wyłaniającego się
na gruncie niniejszej sprawy, ani akceptacji dla nagannych i szkodliwych społecznie
zachowań wnioskodawców. Widoczny w sprawie problem, będący jednym z przeja-
wów szerszego zjawiska wyłudzania świadczeń z systemu ubezpieczeń społecz-
nych, polega na zawieraniu umów o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia
rodzącego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego (np. urodze-
niem dziecka) i ustaleniu wygórowanego wynagrodzenia w celu uzyskania przez
osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia
społecznego.
W rozpoznawanej sprawie problem ten wystąpił w klinicznej postaci. Wniosko-
dawczyni będąc w ciąży zawarła umowę o pracę 1 lutego 2002 r. Po okresie pracy
niewiele przekraczającym miesiąc zaczęła korzystać z wynagrodzenia i zasiłku cho-
robowego, a od 25 kwietnia 2002 r. do 22 grudnia 2002 r. z zasiłku macierzyńskiego i
opiekuńczego. Pomimo że była nowozatrudnioną, już w pierwszym miesiącu pracy
otrzymała wynagrodzenie wyższe o 2.200 zł. od wynagrodzenia innych pracownic
wykonujących taką samą pracę (sprzedawczyni) i dłużej zatrudnionych. Po powrocie
do pracy, który nastąpił 23 grudnia 2002 r., jej wynagrodzenie zostało o tę kwotę
zmniejszone i za okres pozostały do końca okresu umowy, jej zarobek oscylował wo-
kół płacy minimalnej (800) zł. Pracodawca, ustalając tak hojne wynagrodzenie, znaj-
dował się w trudnej sytuacji finansowej, prowadząc działalność ze stratą. Opisane
okoliczności mogą uzasadniać twierdzenie, że ustalenie wynagrodzenia w przed-
miotowej umowie nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegają-
cym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń
społecznych kosztem innych uczestników tego systemu.
W świetle ustaleń faktycznych przyjętych przez Sąd Apelacyjny i niezakwe-
stionowanych skutecznie przez skarżącego, nie ma jednak podstaw do przyjęcia, że
sprzeczna z zasadami współżycia społecznego była cała umowa. Samo zawarcie
umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie za-
siłku macierzyńskiego nie jest, jak wyżej wskazano, naganne, ani tym bardziej
sprzeczne z prawem. Dlatego uzasadnione jest twierdzenie, że nieważnością do-
tknięte zostały jedynie uzgodnienia stron umowy dotyczące wynagrodzenia za pracę
(por. też uchwałę Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, dotąd niepu-
blikowaną). Stąd też oddalenie przez Sąd odwołania wnioskodawców od decyzji ZUS
idzie za daleko. Orzeczenie takie byłoby jednak uzasadnione, gdyby ustalono, że bez
postanowień dotyczących wysokości wynagrodzenia umowa nie zostałaby zawarta
(art. 58 § 3 in fine k.c. w związku z art. 300 k.p.).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39313 § 1 k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego - na podstawie art. 108
§ 2 k.p.c. w związku z art. 39319 k.p.c.
========================================