Wyrok z dnia 12 sierpnia 2004 r.
III UK 67/04

Na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektó-
rych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz.U. Nr 155, poz.
1287 ze zm.) niedopuszczalne jest umorzenie należności z tytułu składek na
ubezpieczenie społeczne przedsiębiorcy, który w dniu złożenia wniosku defini-
tywnie zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, w związku z którą
powstały te należności.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2004 r.
sprawy z wniosku Wiesława N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w R. o restrukturyzację składek z tytułu ubezpieczenia społecznego, na
skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 5
listopada 2003 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 31 grudnia 2002 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w R. umorzył z dniem 31 grudnia 2002 r. postępowanie restrukturyzacyjne wobec
Wiesława N. na podstawie art. 18 ust. 7 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restruk-
turyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz.U. Nr
155, poz. 1287). W uzasadnieniu decyzji podano, iż wnioskodawca nie jest przed-
siębiorcą w rozumieniu art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo
działalności gospodarczej i wobec tego brak jest podstaw do objęcia go programem
restrukturyzacyjnym.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyrokiem
z dnia 24 kwietnia 2003 r. [...] oddalił odwołanie wnioskodawcy. Sąd pierwszej in-
stancji ustalił, iż Wiesław N. prowadził działalność gospodarczą na podstawie wpisu
do ewidencji działalności gospodarczej, polegająca na prowadzeniu usług ochrony
osób i mienia w oparciu o koncesję. Od marca 1997 r. wnioskodawca jest wspólni-
kiem spółki z o.o. ,,Firma Ochroniarska N.-K." w D. Zaległości z tytułu ubezpieczenia
społecznego dotyczą działalności jednoosobowego podmiotu gospodarczego, za-
kończonej definitywnie w 2001 r. Skoro Wiesław N. w dniu złożenia wniosku o re-
strukturyzację (12 listopada 2002 r.) nie był przedsiębiorcą, ponieważ nie prowadził
działalności gospodarczej zatem - w ocenie tego Sądu - brak jest podstaw do
uwzględnienia odwołania. Wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 24 kwietnia
2003 r. zaskarżył apelacją Wiesław N.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyro-
kiem z 5 listopada 2003 r. [...] oddalił apelację. Zdaniem Sądu, przedsiębiorcą speł-
niającym warunki do objęcia restrukturyzacją, może być jedynie przedsiębiorca dzia-
łający oraz ten, który czasowo zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej,
bowiem czasowe zaprzestanie działalności nie oznacza definitywnej likwidacji tej
działalności. Ponieważ Wiesław N. - składając wniosek - nie prowadził już działalno-
ści, której dotyczyły należności na rzecz organu rentowego, a więc nie był przedsię-
biorcą w rozumieniu unormowań zawartych w wyżej powołanej ustawie, tym samym
nie jest uprawniony do objęcia go programem restrukturyzacyjnym w myśl tej ustawy.

Od powyższego wyroku Wiesław N. złożył kasację, w której zarzucił: narusze-
nie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 18 ust. 7 ustawy z dnia
30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od
przedsiębiorców oraz błędną wykładnię art. 12 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 1 tej
ustawy. Zdaniem skarżącego, mylne zrozumienie treści art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30
sierpnia 2002 r. powoduje ograniczenie kręgu zobowiązanych objętych tą ustawą, a
tym samym pozbawia szeroki krąg zobowiązanych do zapłaty należności publiczno-
prawnych, możliwości skorzystania z dobrodziejstwa restrukturyzacji swoich zobo-
wiązań. Prawidłowe zastosowanie tych przepisów wymaga oceny, kogo ustawa o
restrukturyzacji dotyczy, a mianowicie, czy wszystkich zobowiązanych, jak stanowi
druga część art. 2 pkt 1, czy tylko przedsiębiorców w rozumieniu pierwszej części art.
2 pkt 1, tj. osób, które w dniu złożenia wniosku o restrukturyzację były przedsiębior-
cami w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodar-
czej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.). Istnieją zatem podstawy do przyjęcia że w tej
sprawie występuje istotne - w rozumieniu art. 393 § 1 pkt 1 k.p.c. - zagadnienie
prawne, wyjaśnienie którego przez Sąd Najwyższy jest niezbędne dla zapewnienia
jednolitości orzecznictwa sądów niższych instancji i prawidłowej realizacji przepisów
Konstytucji (art. 8).
Powołując się na wskazane w kasacji przesłanki uzasadniające przyjęcie ka-
sacji do rozpoznania, wnioskodawca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości oraz o uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszo-
wie i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego jej rozpoznania.


Sąd Najwyższy, zważył co następuje:

Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. W rozpoznawanej sprawie
sporny jest zakres znaczeniowy pojęcia ,,przedsiębiorca" zdefiniowanego w art. 2 pkt
1 ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsię-
biorców. Przepis ten stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy rozu-
mie się przez to ,,przedsiębiorcę określonego w art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 19 listo-
pada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.)
mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
będącego podatnikiem, płatnikiem, następcą prawnym lub osobą trzecią odpowia-
dającą za zaległości podatkowe albo innego zobowiązanego do uiszczenia należno-
ści, o których mowa w art. 6". Z wykładni językowej tego przepisu wynika jedno-
znacznie, że przedsiębiorcą w rozumieniu przepisu art. 2 pkt 1 ustawy o restruktury-
zacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców, jest nie tylko
przedsiębiorca określony w art. 2 ust. 2 i 3 Prawa działalności gospodarczej, speł-
niający ponadto pozostałe przesłanki wymienione w art. 2 pkt 1 tej pierwszej ustawy,
lecz także ,,inny zobowiązany do uiszczenia należności, o których mowa w art. 6
ustawy."
Z wykładni systemowej i funkcjonalnej wynika ponadto, że przedsiębiorcą w
rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o restrukturyzacji nie jest ,,inny zobowiązany do uisz-
czenia należności publicznoprawnych, który w dniu złożenia wniosku o restrukturyza-
cję nie wykonuje już działalności gospodarczej w związku z którą powstały należno-
ści podlegające restrukturyzacji (art. 6 ustawy)". Uzasadnione jest to ze względu na
cele restrukturyzacji należności publicznoprawnych od przedsiębiorców, jakimi są
poprawa sytuacji finansowej przedsiębiorcy, stworzenie perspektyw jego rozwoju
oraz tworzenie nowych miejsc pracy, a nadto treścią przepisu art. 3 ust. 1 ustawy,
który stanowi, że ustawy nie stosuje się do przedsiębiorców znajdujących się w sta-
nie likwidacji lub upadłości. Najogólniej rzecz biorąc, umorzenie należności publicz-
noprawnych nie jest autonomicznym celem restrukturyzacji, lecz jest jedynie środ-
kiem do osiągnięcia normatywnie założonego, głównego jej celu, a mianowicie przy-
wrócenia działającemu na rynku przedsiębiorcy zdolności konkurowania na tym
rynku. W związku z tym umarzanie w tym trybie należności publicznoprawnych
przedsiębiorcy, który w dniu złożenia wniosku definitywnie zaprzestał wykonywania
działalności gospodarczej, w związku z którą powstały te należności, sprzeciwia się
przepisom ustawy o restrukturyzacji.
Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================