Wyrok z dnia 20 października 2004 r.
III UK 111/04

Zarzut organu rentowego przedawnienia roszczenia o wypłatę jednorazo-
wego odszkodowania z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wy-
padku w drodze do pracy stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 k.p. w
sytuacji, gdy organ rentowy nie poinformował ubezpieczonego, wnoszącego o
przyznanie renty inwalidzkiej z tytułu tego wypadku, o możliwości wystąpienia
także o jednorazowe odszkodowanie.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 października 2004 r.
sprawy z wniosku Czesławy G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Od-
działowi w B. o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku w drodze do pracy, na
skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3
czerwca 2004 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Okręgowe-
go-Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 7 października 2002 r. [...] i
przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. decyzją z dnia 25 kwietnia
2000 r. odmówił Czesławie G. przyznania jednorazowego odszkodowania z tytułu
uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem w drodze do pracy, jakiemu uległa
ona w dniu 11 stycznia 1988 r., ponieważ roszczenie to uległo przedawnieniu.

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 7 października 2002 r. oddalił
odwołanie wnioskodawczyni od powyższej decyzji. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd
Okręgowy stwierdził, że w dniu 11 stycznia 1988 r. w drodze do pracy na terenie b.
Niemieckiej Republiki Demokratycznej wnioskodawczyni uległa wypadkowi komuni-
kacyjnemu, w wyniku którego przez długi okres czasu przebywała w szpitalu, a po
zakończeniu leczenia w czerwcu 1988 r. powróciła do Polski. Okoliczności tego wy-
padku ustalone zostały prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia
15 października 1999 r. [...]. Zgodnie z art. 41 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 12 czerwca
1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144 - powoływanej nadal jako: ustawa o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy) pracownikowi, który uległ wypadkowi w dro-
dze do pracy lub z pracy, przysługuje jednorazowe odszkodowanie w razie stałego
lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, na warunkach i w wysokości określonej
przepisami ustawy. Jednakże bieg przedawnienia tego roszczenia (art. 291 § 1 k.p.
w związku z art. 9 - 11 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy) roz-
poczyna się w dniu, w którym pracownik dowiedział się o doznaniu stałego lub dłu-
gotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo o jego zwiększeniu się co najmniej o 10%.
Tymczasem w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy ustalił, iż: ,,wnioskodawczyni o
doznanym urazie i doznanej szkodzie dowiedziała się po zakończeniu leczenia w
czerwcu 1988 r. (zeznania [...]), bowiem już zdawała sobie sprawę z ujemnych na-
stępstw zdarzenia, to znaczy miała świadomość doznanej szkody i podjęła pierwsze
działania w celu ustalenia renty inwalidzkiej wypadkowej. Po zebraniu pełnej doku-
mentacji, między innymi dotyczącej leczenia, 18 lutego 1994 r. złożyła wniosek o
rentę inwalidzką z tytułu wypadku w drodze do pracy. Należy zatem przyjąć, że w
dniu zgłoszenia wniosku o rentę wypadkową wnioskodawczyni miała świadomość
doznanej szkody i od tej daty należy liczyć trzyletni termin przedawnienia zgodnie z
art. 291 § 1 k.p." W tej sytuacji, Sąd Okręgowy stwierdził, że ,,zarzut przedawnienia
roszczenia zgłoszony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. jest uza-
sadniony" (wskazując w tym kontekście równocześnie na uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 października 1984 r., III PZP 29/84, OSNCP
1985 nr 2-3 poz. 21).

Z kolei, Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 10 marca 2004 r. [...] od-
dalił apelację wnioskodawczyni od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie
z dnia 7 października 2002 r. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny w
Lublinie w pełni podzielił dokonane przez Sąd Okręgowy w toku postępowania do-
wodowego w niniejszej sprawie ustalenia faktyczne oraz wyrażoną przez Sąd Okrę-
gowy ocenę prawną, iż: ,,datą, w której w tym konkretnym przypadku rozpoczął się
bieg przedawnienia, jest data zgromadzenia przez wnioskodawczynię wszystkich
dokumentów dotyczących leczenia następstw wypadku i zgłoszenie wniosku o usta-
lenie prawa do renty z tytułu tego wypadku. (...) Nic zatem nie stało na przeszkodzie,
aby w dniu 18 lutego 1994 r. jednocześnie z wnioskiem o rentę zgłosiła roszczenie o
jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu w związku z tym samym
zdarzeniem. W tym dniu wiedziała o rozmiarze szkody, jak również o organie zobo-
wiązanym do zaspokojenia świadczeń przewidzianych w ustawie o świadczeniach z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych."

W kasacji od powyższego wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni zarzuciła: po
pierwsze, naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. wskazując na ,,sprzeczność istotnych ustaleń
Sądu Apelacyjnego, podzielających ustalenia Sądu Okręgowego, poprzez przyjęcie,
że datą, w której rozpoczął się bieg przedawnienia roszczenia wnioskodawczyni jest
18 lutego 1994 r., tj. dzień zgromadzenia przez wnioskodawczynię wszystkich doku-
mentów dotyczących leczenia następstw wypadku i zgłoszenia wniosku o ustalenie
prawa do renty z tytułu tego wypadku" oraz wobec ,,nie zadośćuczynienie obowiąz-
kowi dokonania wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego"
oraz art. 328 § 2 k.p.c. ,,poprzez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyro-
ku, na jakich ustaleniach faktycznych lub dowodach Sąd oparł swą ocenę prawną";
po drugie, naruszenie art. 291 § 1 k.p. ,,poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie,
że okres trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia o jednorazowe odszkodowa-
nie z tytułu wypadku w drodze do pracy może rozpocząć swój bieg przed datą usta-
lenia, że dane zdarzenie jest wypadkiem w drodze do pracy."; w uzasadnieniu kasa-
cji pełnomocnik wnioskodawczyni wskazała przy tym na pogląd prawny wyrażony w
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1998 r., II UKN 35/98 (OSNAPiUS 1999 nr
9, poz. 13), wywodząc, iż: ,,w sprawie o jednorazowe odszkodowanie z tytułu na-
stępstw wypadku w drodze do pracy poszkodowany nie ma możliwości otrzymania
odszkodowania przed sporządzeniem przez pracodawcę protokołu powypadkowego
oraz przed wydaniem przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia
orzeczenia stwierdzającego związek uszczerbku na zdrowiu z tym wypadkiem. Dla-
tego w razie wydania przez komisję lekarską orzeczenia korzystnego dla poszkodo-
wanego trzyletni termin przedawnienia z art. 291 § 1 k.p. rozpoczyna bieg z chwilą
uprawomocnienia się tego orzeczenia. Nie byłoby żadnych wątpliwości w przypadku,
gdyby w niniejszej sprawie pracodawca sporządził protokół powypadkowy, ale czy w
sytuacji, gdy z przyczyn niezależnych od wnioskodawczyni, protokół taki nie został
sporządzony i organ rentowy odmówił wnioskodawczyni uznania zdarzenia za wypa-
dek w drodze do pracy, możliwe było uznanie, że roszczenie wnioskodawczyni o
jednorazowe odszkodowania stało się wymagalne w roku 1994. (...) Skoro istniały
wątpliwości, czy wypadek jakiemu uległa wnioskodawczyni może zostać uznany za
wypadek w drodze do pracy, to tym samym jej roszczenie o jednorazowe odszkodo-
wanie nie mogło stać się wymagalne przed dniem 17 października 1999 r., tj. datą
ustalenia, że zdarzenie jakiemu uległa w dniu 11 maja 1988 r. było wypadkiem w
drodze do pracy."
Równocześnie, pełnomocnik wnioskodawczyni wskazała, iż okolicznością
uzasadniającą przyjęcie kasacji do rozpoznania jest ,,istnienie potrzeby wykładni art.
292 k.p. ze względu na poważne wątpliwości prawne i udzielenie odpowiedzi na py-
tanie, czy skorzystanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z zarzutu przedaw-
nienia nie podlega kontroli sądu pod kątem nadużycia prawa podmiotowego (art. 5
k.c.) lub sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 8 k.p.).", zważywszy,
że: ,,po nowelizacji Kodeksu pracy z dnia 2 lutego 1996 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 110),
obowiązuje przywrócona przed wejściem w życie Kodeksu cywilnego zasada, iż nie z
urzędu, ale poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia dłużnik może uchylić się od
zaspokojenia roszczenia."
W konsekwencji, w kasacji sformułowany został wniosek o ,,zmianę zaskarżo-
nego orzeczenia Sądu Apelacyjnego (...) poprzez uwzględnienie apelacji wniosko-
dawczyni od wyroku Sądu Okręgowego", względnie o ,,uchylenie zaskarżonego wy-
roku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania" oraz o zasądzenie od strony
pozwanej na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania kasacyjnego wedle
norm przepisanych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Na podstawie art. 41 ust. 1 i ust. 4 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków
przy pracy, pracownikowi, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy,
przysługuje od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: 1) jednorazowe odszkodowanie -
w razie, gdy wypadek ten spowodował stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu
oraz 2) renta inwalidzka - w razie, gdy w wyniku tego wypadku zaliczony został do
jednej z grup inwalidów.
Równocześnie, wedle stanu prawnego obowiązującego do dnia 31 grudnia
1998 r., oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jako organy rentowe właściwe
do przyjmowania i załatwiania wniosków w sprawach ustalania prawa do tych świad-
czeń oraz ich wypłaty, były obowiązane do informowania ubezpieczonych ,,o warun-
kach i dowodach wymaganych do uzyskania świadczeń emerytalno-rentowych oraz
do udzielania pomocy przy ubieganiu się o te świadczenia" (§ 3 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-
rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które wydane
zostało na podstawie upoważnienia ustawowego sformułowanego w art. 89 ust. 3,
art. 94 i art. 105 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra-
cowników i ich rodzin - Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm. - powoływane nadal jako: rozpo-
rządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rento-
we). Analogicznie, zgodnie z przepisami ustawowymi obowiązującymi począwszy od
dnia 1 stycznia 1999 r., w postępowaniu w sprawach o świadczenia emerytalno-ren-
towe, organy rentowe obowiązane są stosować przepisy Kodeksu postępowania ad-
ministracyjnego, o ile ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm. - powoływana
nadal jako: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) nie stanowi inaczej (art. 124 tej
ustawy w związku z art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz art. 66 - art. 68 ustawy z dnia 13 paź-
dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze
zm. - powoływanej nadal jako: ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych), a to
oznacza, że w postępowaniu w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe organy
rentowe obowiązane są w szczególności także do ,,należytego i wyczerpującego in-
formowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ
na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania admini-
stracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w po-
stępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzie-
lają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek" (art. 9 k.p.a.). Zakład Ubezpieczeń
Społecznych jest bowiem państwową jednostką organizacyjną (obejmującą centralę i
terenowe jednostki organizacyjne), która w zakresie prowadzonej działalności, w tym
w szczególności także w zakresie realizacji przepisów o ubezpieczeniach społecz-
nych, posiada status prawny organu administracji publicznej (art. 66 ust. 1 i ust. 4,
art. 67 ust. 1 oraz art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Wynika stąd, że na gruncie polskiego porządku prawnego (zarówno w świetle regu-
lacji prawnej obowiązującej do dnia 31 grudnia 1998 r., jak i regulacji prawnej obo-
wiązującej począwszy od dnia 1 stycznia 1999 r. i aktualnie nadal) Zakład Ubezpie-
czeń Społecznych i podległe mu jednostki organizacyjne, które właściwe są w spra-
wach ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz do wy-
płacania tych świadczeń (organy rentowe), w postępowaniu w sprawach emerytalno-
rentowych posiadają nie tylko status prawny przeciwnika ubezpieczonego, który
ubiega się o określone świadczenia, ale zarazem także status prawny organu władzy
publicznej, który sprawuje powierzone mu kompetencje zarówno w celu zapewnienia
prawidłowego ustalania i realizacji prawnie gwarantowanych świadczeń emerytalno-
rentowych na rzecz ubezpieczonych, jak i w celu czuwania nad właściwym dyspono-
waniem funduszami publicznymi przeznaczonymi na realizację tych świadczeń. To
właśnie z tej przyczyny na organach rentowych (tak jak na organach administracji
publicznej) spoczywa obowiązek prawny dbałości nie tylko o realizację interesu pu-
blicznego, lecz również słusznych interesów ubezpieczonych i w tym celu udzielania
stronom (ubezpieczonym) wszelkich niezbędnych informacji, które mogą mieć wpływ
na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania emery-
talno-rentowego oraz czuwania nad tym, aby strony tego postępowania nie poniosły
szkody z powodu nieznajomości prawa.
W rozpoznawanej sprawie jest poza sporem, że wnioskodawczyni - Czesława
G., po skompletowaniu niezbędnej dokumentacji dotyczącej zaistniałego wypadku i
przebiegu leczenia odniesionych w jego wyniku urazów złożyła w dniu 18 lutego
1994 r. do właściwego organu rentowego stosowny wniosek o przyznanie jej renty
inwalidzkiej z tytułu wypadku w drodze do pracy (art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy), nie występując równocześnie o przyznanie
jej z tego samego tytułu jednorazowego odszkodowania (art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy). Z akt sprawy wynika, iż organ rentowy
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych w B., wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi
(wynikającemu w owym czasie z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie po-
stępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, a aktualnie z art. 9 k.p.a. w związku
z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), nie poinformował jednak wówczas
wnioskodawczyni o tym, że skoro ubiega się ona o przyznanie renty inwalidzkiej z
tytułu wypadku w drodze do pracy, w wyniku którego doznała stałego uszczerbku na
zdrowiu, to w tej sytuacji przysługuje jej równocześnie prawo ubiegania się o przy-
znanie jednorazowego odszkodowania. Natomiast, decyzją z dnia 14 maja 1994 r.
organ rentowy odmówił przyznania wnioskodawczyni prawa do renty inwalidzkiej z
tytułu wypadku, jakiemu uległa ona w dniu 11 stycznia 1988 r., a to ze względu na
brak niezbędnych dokumentów uzasadniających taki wniosek. Następnie, w wyniku
odwołania wnioskodawczyni sprawa ta była przedmiotem rozpoznania w postępowa-
niu sądowym przed Sądem Wojewódzkim w Lublinie, Sądem Apelacyjnym w Lublinie
oraz Sądem Najwyższym i ostatecznie Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 15
października 1999 r. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 14 maja
1994 r. i przyznał wnioskodawczyni prawo do renty inwalidzkiej w związku z wypad-
kiem, któremu uległa w dniu 11 stycznia 1988 r., stwierdzając w uzasadnieniu tego
wyroku, że ,,zdarzenie to miało miejsce w czasie, gdy wnioskodawczyni udawała się
do pracy." Kiedy jednak, w nawiązaniu do ustaleń poczynionych przez Sąd Okrę-
gowy w Lublinie w wyroku z dnia 15 października 1999 r., wnioskodawczyni w dniu
11 kwietnia 2000 r. wystąpiła z wnioskiem o przyznanie jej jednorazowego odszko-
dowania z tytułu wypadku przy pracy (art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach z
tytułu wypadków przy pracy), organ rentowy decyzją z dnia 25 kwietnia 2000 r. od-
mówił uznania powyższego roszczenia wnioskodawczyni z tej przyczyny, że uległo
ono przedawnieniu z upływem trzech lat (art. 291 § 1 k.p.), licząc od dnia, w którym
pracownik dowiedział się o doznaniu uszczerbku na zdrowiu; równocześnie, w uza-
sadnieniu tej decyzji organ rentowy stwierdził: ,,Wypadek u Pani wydarzył się w dniu
11.01.1988 r. Pani wniosek o rentę wypadkową złożyła w dniu 18.02.1994 r., nato-
miast o odszkodowanie w dniu 11.04.2000 r., a więc później niż w ciągu 3 lat od daty
wypadku." Okazuje się więc, że w rozpoznawanej sprawie: (a) naprzód, w dacie
zgłoszenia przez wnioskodawczynię (w dniu 18 lutego 1994 r.) wniosku o przyznanie
jej renty inwalidzkiej z tytułu wypadku jakiemu uległa ona w drodze do pracy organ
rentowy nie zadośćuczynił ciążącemu na nim obowiązkowi prawnemu (do 31 grudnia
1998 r. określonemu w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania
o świadczenia emerytalno-rentowe, a począwszy od 1 stycznia 1999 r. wynikającemu
z art. 9 k.p.a. w związku z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) i nie poin-
formował jej o możliwości dochodzenia na tej samej podstawie roszczenia o jednora-
zowe odszkodowanie w związku z doznanym stałym uszczerbkiem na zdrowiu (art.
41 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy), zapewne już
wówczas wychodząc - z błędnego, jak się okazało w wyniku dalszego postępowania
w tej sprawie - założenia, że wypadek jakiemu uległa wnioskodawczyni nie może być
kwalifikowany jako 'wypadek w drodze do pracy'; (b) a następnie, gdy w dniu 11
kwietnia 2000 r. (czyli po stwierdzeniu przez Sąd Okręgowy w Lublinie w wyroku z
dnia 15 października 1999 r., że wypadek, jakiemu wnioskodawczyni uległa w dniu
11 stycznia 1988 r. miał znamiona prawne 'wypadku w drodze do pracy') wniosko-
dawczyni wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie jej jednorazo-
wego odszkodowania w związku z doznanym stałym uszczerbkiem na zdrowiu w
wyniku wypadku, jakiemu uległa ona w drodze do pracy, organ rentowy w decyzji z
dnia 25 kwietnia 2000 r. odmówił uznania tego roszczenia, powołując się na okolicz-
ność jego trzyletniego przedawnienia (art. 291 § 1 k.p.), skoro wniosek o przyznanie
renty inwalidzkiej z tytułu tego samego wypadku w drodze do pracy wnioskodawczyni
złożyła w dniu 18 lutego 1994 r., a wniosek o jednorazowe odszkodowanie dopiero w
dniu 11 kwietnia 2000 r.
W tej sytuacji, przy ocenie zgromadzonego w rozpoznawanej sprawie mate-
riału dowodowego należało zważyć, co następuje: po pierwsze - przyjmując, że w
dacie zgłoszenia przez wnioskodawczynię do organu rentowego wniosku o przyzna-
nie renty inwalidzkiej, czyli w dniu 18 lutego 1994 r., istniały już okoliczności, w na-
wiązaniu do których wnioskodawczyni mogła równocześnie wystąpić do organu ren-
towego z roszczeniem o wypłatę jednorazowego odszkodowania z tytułu doznanego
przez nią stałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku jakiemu uległa ona w
drodze do pracy, należy konsekwentnie stanąć na stanowisku, że skoro wówczas
wnioskodawczyni roszczenia takiego nie zgłosiła, to organ rentowy przyjmujący jej
wniosek o przyznanie renty inwalidzkiej obowiązany był poinformować wnioskodaw-
czynię o możliwości zgłoszenia roszczenia o jednorazowe odszkodowanie oraz o
ewentualnych konsekwencjach prawnych zaniechania dokonania zgłoszenia tego
roszczenia w okresie trzech lat, czyli o możliwym jego przedawnieniu (art. 291 § 1
k.p.); po drugie - nie informując wnioskodawczyni w dacie zgłoszenia przez nią wnio-
sku o przyznanie renty inwalidzkiej z tytułu wypadku w drodze do pracy (czyli w dniu
18 lutego 1994 r.) o przysługującym jej prawie równoczesnego wystąpienia z rosz-
czeniem o przyznanie z tego samego tytułu jednorazowego odszkodowania, organ
rentowy nie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku prawnego udzielenia wnio-
skodawczyni (ubezpieczonej) takiej informacji i to niezależnie od tego, czy przyczyną
zaniechania udzielenia tej informacji było zaniedbanie ze strony organu, czy też
przekonanie urzędnika pełniącego funkcje organu rentowego o tym, że w okoliczno-
ściach faktycznych danej sprawy w ogóle brak jest podstaw dla przyznania świad-
czeń ubezpieczeniowych z tytułu wypadku w drodze do pracy; po trzecie - oznacza
to, że w okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy podniesiony przez or-
gan rentowy zarzut przedawnienia roszczenia wnioskodawczyni o przyznanie jej jed-
norazowego odszkodowania z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wy-
padku jakiemu uległa ona w drodze do pracy jest wprawdzie formalnie uzasadniony,
skoro z roszczeniem takim wnioskodawczyni mogła wystąpić już w dniu 18 lutego
1994 r. - czyli w dacie wniesienia wniosku o przyznanie renty inwalidzkiej, a faktycz-
nie wystąpiła dopiero w dniu 11 kwietnia 2000 r., jednakże nie sposób zaprzeczyć, że
w danym wypadku do przedawnienia roszczenia wnioskodawczyni o jednorazowe
odszkodowanie mogło dojść właśnie z tej przyczyny, że organ rentowy nie wywiązał
się wobec niej z ciążącego na nim obowiązku prawnego poinformowania ubezpie-
czonej ,,o warunkach i dowodach wymaganych do uzyskania świadczeń emerytalno-
rentowych oraz do udzielania pomocy przy ubieganiu się o te świadczenia" (§ 3 roz-
porządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-
rentowe, obowiązującego do dnia 31 grudnia 1998 r.); po czwarte - w konsekwencji,
podniesienie przez organ rentowy zarzutu przedawnienia roszczenia wnioskodaw-
czyni (ubezpieczonej) o wypłatę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego
uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku w drodze do pracy (art. 291 § 1 k.p. w
związku z art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy)
w sytuacji, gdy w związku ze złożeniem przez nią wniosku o przyznanie renty inwa-
lidzkiej z tytułu tego samego wypadku jakiemu uległa ona w drodze do pracy (art. 41
ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy) organ rentowy nie
poinformował jej o dopuszczalności wystąpienia z roszczeniem o jednorazowe od-
szkodowanie oraz o terminie przedawnieniu dochodzenia tego roszczenia (§ 3 rozpo-
rządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rento-
we, obowiązującego do dnia 31 grudnia 1998 r. oraz art. 9 k.p.a. w związku z art. 124
ustawa o emeryturach i rentach z FUS, obowiązujący począwszy od dnia 1 stycznia
1999 r.) - należy ocenić jako nadużycie prawa w rozumieniu art. 8 k.p. Tym samym,
trafne okazały się podniesione w kasacji zarzuty dotyczące naruszenia art. 233 § 1 i
art. 328 § 2 k.p.c., natomiast zarzut rażącego naruszenia art. 291 § 1 k.p. okazał się
nietrafny.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 k.p.c.
orzekł jak w sentencji.
========================================