Wyrok z dnia 14 stycznia 1999 r.
III SZ 4/98

Krajowa Rada Komornicza może ustalić uprawnienie członków tej Rady
do ryczałtu za udział w posiedzeniach.


Przewodniczący: SSN Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 1999 r. na rozprawie
sprawy z wniosku Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 października 1998 r. [...] o
uchylenie uchwał Krajowej Rady Komorniczej [...] z dnia 17 marca 1998 r. w przed-
miocie ustalenia ryczałtu za udział w posiedzeniach.

o d d a l i ł wniosek.

U z a s a d n i e n i e


Krajowa Rada Komornicza na pierwszym posiedzeniu w dniu 17 marca 1998
r. podjęła uchwałę Nr 1/98 określającą regulamin swej pracy. W § 41 tego regulaminu
określono, że członkowie Rady otrzymują zwrot wydatków związanych z pełnieniem
funkcji, a w szczególności zwrot kosztów podróży i zakwaterowania oraz ryczałt za
udział w posiedzeniach, którego wysokość ustala Rada w formie uchwały raz na pół
roku.

W uchwale Nr 13 z tego samego dnia Krajowa Rada Komornicza ustaliła, że
Członkom Krajowej Rady Komorniczej oraz Przewodniczącemu Komisji Rewizyjnej
lub osobie przez niego wskazanej za udział w posiedzeniach Krajowej Rady Komor-
niczej przysługuje ryczałt w wysokości 1.000,00zł.

Minister Sprawiedliwości we wniosku z dnia 20 października 1998 r. na pods-
tawie art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i eg-
zekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882) wniósł o uchylenie powyższych uchwał Krajowej
Rady Komorniczej - uchwały Nr 13 w całości, a uchwały Nr 1 w części dotyczącej §
41 w zakresie ustalenia ryczałtu za udział w posiedzeniu.

Według Ministra Sprawiedliwości Krajowa Rada Komornicza przyznając sobie
możliwość uregulowania kwestii związanych ze zwrotem kosztów podróży dla ko-
morników uczestniczących w jej posiedzeniach oraz przyjmując, iż za udział w po-
siedzeniach Rady należy się ryczałt, przekroczyła swe kompetencje. Taka regulacja
jest sprzeczna z przepisem prawa pracy, skoro komornik będąc pracownikiem sądu,
czynności w organach swego samorządu pełni społecznie. Jednodniowy wyjazd na
posiedzenie Rady nie łączy się z koniecznością zamknięcia kancelarii. Nadto komor-
nik korzysta na zasadach ogólnych z uprawnień przysługujących pracownikowi dele-
gowanemu (tj. zwrot kosztów podróży i dieta - na zasadach określonych w Zarządze-
niu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 czerwca 1990 r. w sprawie zasad
ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży
służbowej na obszarze kraju - M.P. Nr 39, poz. 387, ze zm.). Minister Sprawiedliwo-
ści zarzucił ponadto, że ustalona wysokość ryczałtu na 1000 zł za jeden udział w po-
siedzeniu jest rażąco wygórowana, skoro stanowi ona praktycznie równowartość
miesięcznego wynagrodzenia komornika określonego w art. 61 ust. 1 ustawy o ko-
mornikach sądowych i egzekucji.

Krajowa Rada Komornicza wniosła o oddalenie wniosku Ministra Sprawiedli-
wości, podnosząc w szczególności, że wnioskodawca bezpodstawnie utożsamia
działalność samorządową komorników z wykonywaniem przez nich czynności służ-
bowych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Problemem prawnym rozpoznawanej sprawy jest zagadnienie, czy organy
samorządu komorniczego są uprawnione do uchwalenia i przyznania ryczałtu za peł-
nienie funkcji w organach samorządu komorniczego. Poza zakresem sprawy pozos-
tają natomiast nie zakwestionowane te regulacje zaskarżonej uchwały Nr 1, w któ-
rych przyznaje się prawo do zwrotu kosztów podróży i zakwaterowania związanych z
pełnieniem funkcji w organach samorządu komorniczego.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U.
Nr 133, poz. 882) ukształtowała sytuację prawną komornika w ten sposób, że komor-
nik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym (art. 1).
Swoistość statusu komornika sądowego polega na tym, że jakkolwiek jest on funk-
cjonariuszem publicznym pozostającym w zatrudnieniu, to jednocześnie prowadzi
kancelarię komorniczą (art. 5), w której zatrudnia na podstawie odpowiednich umów
osoby, za które odpowiada jak za działania własne (art. 36). Każdy komornik z mocy
ustawy przynależy do samorządu komorniczego. Ukształtowane ustawą prawa i
obowiązki komornika jako pracownika, w szczególności prawo do wynagrodzenia, nie
wchodzą w obszar stosunku prawnego jaki łączy komornika z samorządem komorni-
czym, którego jest członkiem, w szczególności zaś nie jest dopuszczalne łączenie
prawa do wynagrodzenia komornika jako pracownika z prawem komornika do zwrotu
kosztów i wydatków poniesionych w związku z pełnioną przezeń funkcją w organach
samorządu komorniczego. Komornik bowiem pełniąc funkcje samorządowe nie wy-
konuje czynności egzekucyjnych i innych czynności powierzonych mu jako funkcjo-
nariuszowi publicznemu (art. 2 ust. 1). Nie ma zatem podstaw - wbrew sugestii
wnioskodawcy - ażeby uważać, że zawarta w ustawie regulacja wynagrodzenia ko-
morników (art. 61 - 63) obejmuje również ich działalność samorządową.

Jeżeli ustawa nie określiła, jak czyni to na przykład art. 17 ust. 1 ustawy z dnia
17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 30, poz. 158 ze zm.), że członkowie
organów samorządu zawodowego pełnią swoje obowiązki społecznie (nieodpłatnie),
to brak jest podstaw do przyjęcia, że członkowie tych organów nie są uprawnieni w
szczególności do zwrotu kosztów podróży i innych wydatków poniesionych w
związku z wykonywaniem czynności na rzecz organów samorządu zawodowego.
Zresztą nawet wówczas, gdy przepisy niektórych, tzw. ustaw pragmatycznych posta-
nawiają o nieodpłatnym względnie społecznym pełnieniu obowiązków w organach
samorządu zawodowego, przepisy te jednocześnie upoważniają organy tego samo-
rządu do określenia zasad i trybu zwrotu kosztów podróży i innych wydatków (strat)
poniesionych w związku z pełnieniem tych obowiązków (np. art. 17 ust. 2 ustawy o
izbach lekarskich). Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji nie upoważnia żad-
nego z organów samorządu komorniczego do określania zasad i trybu zwrotu kosz-
tów podróży oraz innych uzasadnionych wydatków poniesionych przez członków or-
ganów tego samorządu, w związku z pełnieniem funkcji w organach samorządu ko-
morniczego. Nie oznacza to jednak, iż Krajowa Rada Komornicza nie jest upraw-
niona do określenia w drodze uchwały, że członkowie Rady otrzymują zwrot wydat-
ków związanych z pełnieniem funkcji, a w szczególności zwrot kosztów podróży i
zakwaterowania oraz ryczałtu za udział w posiedzeniach, którego wysokość ustala
Rada. W tych przypadkach, w których uchwały samorządu zawodowego dotyczą
spraw związanych z wewnętrznym funkcjonowaniem ich organów, wystarczającą
podstawą prawną ich stanowienia, są przepisy zawierające, jak czyni to art. 84 ust. 4
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, upoważnienie do podejmowania uchwał
w sprawach regulaminu pracy. Krajowa Rada Komornicza była zatem upoważniona
do określenia w regulaminie pracy, że członkom Rady i przewodniczącemu komisji
rewizyjnej lub wskazanemu przezeń członkowi tej komisji przysługuje zwrot kosztów
podróży i zakwaterowania oraz ryczałt za udział w posiedzeniach Rady. Uchwała
taka nie kształtuje bowiem uprawnień komornika wynikających ze stosunku pracy, do
czego wymagane byłoby wyraźne upoważnienie ustawowe, lecz uprawnienia wyni-
kające ze stosunku łączącego komornika z organem samorządu komorniczego. Sto-
sownie do art. 25 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji komornicy opłacają,
na potrzeby organów samorządu komorniczego składki miesięczne, których wyso-
kość ustala corocznie Krajowa Rada Komornicza. W rozpatrywanej sprawie nie spo-
sób uznać, że wpływy ze składek zostały przeznaczone na cel sprzeczny z ustawą,
skoro chodzi o realizację ,,potrzeby" Krajowej Rady Komorniczej, wynikającej z orga-
nizacji jej działalności. Wbrew stanowisku Ministra Sprawiedliwości, komornik peł-
niący funkcję w organach samorządu komorniczego nie może korzystać jednocześ-
nie z uprawnień do zwrotu kosztów podróży i diet przewidzianych w przepisach za-
rządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 25 czerwca 1990 r. w sprawie za-
sad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu pod-
róży służbowej na obszarze kraju (jednolity tekst: M.P. z 1997 r. Nr 34, poz. 327) i z
uprawnień do zwrotu kosztów podróży i zakwaterowania oraz ryczałtu za udział w
posiedzeniach Krajowej Rady Komorniczej określonych w uchwale Rady. Komornik
udający się na posiedzenie Rady nie jest przecież w delegacji służbowej i nie może
korzystać z przysługujących z tego tytułu świadczeń. Może natomiast uzyskiwać
świadczenia odpowiednie do udziału w realizowaniu potrzeb organów samorządu
komorniczego.

Sąd Najwyższy z przedstawionych przyczyn oddalił wniosek Ministra Spra-
wiedliwości (art. 68 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji).
========================================