Wyrok SN - III RN 70/02
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III RN 70/02
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/9/148
Data wydania:2003-05-08

Wyrok z dnia 8 maja 2003 r.
III RN 70/02

Bieg pięcioletniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego
rozpoczyna się z upływem końca roku kalendarzowego, w którym upłynął ter-
min płatności podatku. W przypadku rozłożenia na raty płatności podatku ter-
min przedawnienia ulega przedłużeniu o okres, w którym należność powinna
być płacona ratalnie (art. 48 § 1 pkt 1 w związku z art. 72 § 2 pkt 1 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Ryszarda Wal-
czaka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 maja 2003 r. sprawy ze skargi An-
drzeja S. na decyzję Izby Skarbowej w O. z dnia 27 marca 2000 r. [...] w przedmiocie
podatku od towarów i usług, na skutek rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Mini-
stra Sprawiedliwości od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z
dnia 30 października 2001 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok w pkt 1 i sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 30 października
2001 r. uchylił decyzję Izby Skarbowej w O. w przedmiocie podatku od towarów i
usług w części dotyczącej podatku za lipiec, wrzesień, październik 1994 r., w pozo-
stałej części skargę oddalił. Zaskarżoną decyzją z dnia 27 marca 2000 r. [...] Izba
Skarbowa w O. utrzymała w mocy decyzję Urzędu Skarbowego z dnia 23 grudnia
1999 r. [...], w której określono Andrzejowi S. zobowiązanie w podatku od towarów i
usług, zaległości podatkowe za miesiące: lipiec, wrzesień, październik, grudzień
1994 r. oraz orzeczono o odsetkach za zwłokę, a ponadto za sierpień i listopad 1994
r. określono nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Naczelny Sąd Administra-
cyjny zwrócił uwagę, że sprawa podatku od towarów i usług za określone miesiące
1994 r. była już przedmiotem rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego,
który wyrokiem z dnia 13 kwietnia 1999 r. [...] uchylił decyzje organów skarbowych i
przy ponownym załatwieniu sprawy nakazał poczynić odpowiednie ustalenia. Organy
podatkowe rozpatrując ponownie sprawę uwzględniły ocenę prawną wyrażoną w
orzeczeniu Sądu.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że niesporne w sprawie było, iż po-
między Andrzejem S. a jego żoną Mirosławą, ,,istniały powiązania rodzinne", co skut-
kowało koniecznością określenia przez organ podatkowy wysokości obrotu na pod-
stawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku (art.
17 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym). W ocenie NSA
zastosowanie tej regulacji w postępowaniu skarbowym było prawidłowe, pozwoliło
ono na ustalenie, że obrót był wyższy niż wykazana kwota należna ze sprzedaży, co
wymagało określenia podatku od towarów i usług w innej wysokości.
W odniesieniu do sprawy eksportu mebli do Kaliningradu, Naczelny Sąd Ad-
ministracyjny wskazał na to, iż warunkiem objęcia usług świadczonych w kraju
uprzywilejowaną stawką podatku w wysokości 0% jest bezpośrednie ich powiązanie
z eksportem towaru, a następnie wkalkulowanie ich wartości w cenę eksportowanego
towaru. W przypadku nieudokumentowania faktu, iż cena usługi została zawarta w
cenie towaru, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie, podatnik musi traktować
jej wartość na rzecz eksportera jako podlegającą stawce podstawowej.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że podatek od towarów i usług jako obli-
czany za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po mie-
siącu, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku, podlega pięcioletniemu okreso-
wi przedawnienia określonemu w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, przy czym po-
czątkowy termin winien być liczony od dnia 26 każdego miesiąca następującego po
miesiącu, w którym powstał obowiązek zapłaty. Zgodnie z § 2 zarządzenia Ministra
Finansów z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie przedłużenia niektórych terminów
przewidzianych w przepisach podatkowych (M.P. Nr 67, poz. 599) do dnia 10 stycz-
nia 1995 r. przedłużony został termin złożenia deklaracji podatkowych w podatku od
towarów i usług za miesiąc listopad 1994 r. Stojąc na stanowisku, że wydanie decyzji
deklaratoryjnej przez organ pierwszej instancji nie przerywa biegu terminu przedaw-
nienia, Sąd stwierdził, że skoro termin przedawnienia liczy się w latach a nie w mie-
siącach, to zobowiązanie za miesiąc listopad nie uległo przedawnieniu i w konse-
kwencji stanowiło podstawę do uchylenia decyzji w przedmiocie podatku w części
dotyczącej okresów wcześniejszych.
Rewizję nadzwyczajną od powyższego wyroku wniósł Minister Sprawiedliwo-
ści. Zaskarżył orzeczenie w części uchylającej decyzję Izby Skarbowej w O., zarzu-
cając rażące naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczel-
nym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w związku z art. 70 § 1
i art. 68 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr
137, poz. 926 ze zm.) oraz art. 26 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od to-
warów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.). Wniósł o
uchylenie wyroku w zaskarżonej części i oddalenie skargi. W uzasadnieniu Minister
podniósł, że niesłuszne jest stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego co do
początkowego biegu terminu przedawnienia podatku od towarów i usług. Ordynacja
podatkowa nie różnicuje tego terminu z zależności od rodzaju podatku i stanowi, że
bieg przedawnienia rozpoczyna się z końcem roku kalendarzowego, w którym nale-
żało zapłacić podatek. Dlatego nieuprawnione jest liczenie tego terminu od dnia na-
stępującego po terminie zapłaty należności za kolejny miesiąc. W rewizji nadzwy-
czajnej wskazano, że nieprawidłowe jest również stanowisko NSA, iż wydanie decyzji
deklaratoryjnej przez organ pierwszej instancji nie przerywa biegu przedawnienia,
prowadziłoby to do pozbawienia organu drugiej instancji możliwości merytorycznego
załatwienia sprawy. Minister wskazał ponadto, że przedmiotowe zobowiązanie zo-
stało zrealizowane w drodze egzekucji, na podstawie tytułu wykonawczego wysta-
wionego przez Urząd Skarbowy w O., a należności zostały w całości ściągnięte w
dniu 21 stycznia 2000 r., a więc przed upływem terminu przedawnienia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Na początku należy wskazać na zmianę Ordynacji podatkowej nowelą z dnia
12 września 2002 r. (Dz.U. Nr 169, poz. 1387), która to znacząco przebudowała spo-
sób liczenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zgodnie z art. 20
ustawy zmieniającej do przedawnienia zobowiązań podatkowych powstałych przed
dniem wejścia w życie tej ustawy (tzn. przed 1 stycznia 2003 r.) stosuje się przepisy
Ordynacji podatkowej w brzmieniu nadanym tą ustawą, z zastrzeżeniem, że jeżeli
dotychczasowe przepisy określały korzystniejsze dla podatnika, płatnika lub inka-
senta zasady i terminy przedawnienia, stosuje się przepisy obowiązujące przed
dniem wejścia w życie noweli. Analizując treść przepisów regulujących przedawnie-
nie zobowiązań podatkowych, należało dojść do przekonania, że w rozpoznawanej
sprawie będą miały zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej przed zmianą, jako
przepisy korzystniejsze dla podatnika.
Przechodząc do rozważenia zarzutów przedstawionych w rewizji nadzwyczaj-
nej trzeba podkreślić, że w odniesieniu do zobowiązania z tytułu podatku od towarów
i usług jako obowiązku ciążącego na podatniku z mocy prawa w związku z dokony-
waniem czynności obrotu, termin przedawnienia wyznacza przepis art. 70 § 1 Ordy-
nacji podatkowej. Stanowi on, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upły-
wem 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku. Zatem termin
przedawnienia zobowiązania podatkowego zaczyna biec od końca roku kalendarzo-
wego, w którym upłynął termin płatności, czyli z pierwszym dniem następnego roku,
a kończy się z upływem 5 lat. Terminem płatności podatku, jest termin jego wyma-
galności, w którym dłużnik podatkowy winien spełnić swe świadczenie, a wierzyciel
podatkowy może żądać zachowania się dłużnika zgodnego z zobowiązaniem podat-
kowym. Termin płatności podatku od towarów i usług wyznacza art. 26 ustawy, jest
nim 25 dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek po-
datkowy. Prawidłowo w rewizji nadzwyczajnej wskazano, że początkowy termin
przedawnienia wyznacza dzień 31 grudnia roku, w którym podatek winien zostać za-
płacony, a nie dzień 26 miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obo-
wiązek zapłaty podatku, jak przyjął NSA. Tak też w rozpoznawanej sprawie zobowią-
zanie podatkowe wymagalne stało się w odpowiednich miesiącach 1994 r., a
przedawnienie nastąpiłoby z upływem 31 grudnia 1999 r., z tym, że zobowiązanie za
miesiące listopada i grudzień 1994 r., przedawniłoby się z upływem 31 grudnia 2000
r.
Nadto Naczelny Sąd Administracyjny nie rozważył zarzutu Izby Skarbowej,
podniesionego w odpowiedzi na skargę, dotyczącego zawieszenia biegu okresu
przedawnienia przez okres 2 miesięcy z powodu rozłożenia na raty należności po-
datkowej za 1994 r. (art. 70 § 2 w związku z art. 48 pkt 2 Ordynacji podatkowej).
Skutkiem tego byłoby przedłużenie okresu przedawnienia o dwa miesiące, a więc
zobowiązania podatkowe za miesiące poprzedzające listopad 1994 r. uległyby
przedawnieniu nie z upływem dnia 31 grudnia 1999 r., lecz z końcem lutego 2000 r.
Ma to istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż należności podatkowe zo-
stały w całości ściągnięte w dniu 21 stycznia 2000 r.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 39313 w związku z art. 10
ustawy z dnia 1 marca 1996 roku o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U.
Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzeczono jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III RN 135/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/16/274
2003-12-12 
[IA] III RN 45/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/185
2003-07-22 
[IA] III RN 36/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/201
2003-07-31 
[IA] III RN 17/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/186
2003-07-31 
[IA] III RN 12/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/13/218
2003-08-12 
  • Adres publikacyjny: