Wyrok z dnia 8 maja 2003 r.
III RN 69/02

Uprawniona do renty rodzinnej wdowa po strażaku Państwowej Straży
Pożarnej zachowuje prawo do lokalu mieszkalnego będącego w dyspozycji Mi-
nistra Spraw Wewnętrznych i Administracji, ale nie przysługuje jej równoważ-
nik pieniężny za remont mieszkania (art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia
1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 147,
poz. 1230 ze zm.; § 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Admini-
stracji z dnia 10 stycznia 1998 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad
przyznawania strażakom Państwowej Straży Pożarnej równoważnika pienięż-
nego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego i równoważnika pieniężne-
go za brak lokalu mieszkalnego oraz szczegółowych zasad ich wypłaty i zwrotu
(Dz.U. Nr 15, poz. 67).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 maja 2003 r. sprawy ze
skargi Walerii P. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożar-
nej w G. z dnia 12 sierpnia 1999 r. [...] w przedmiocie równoważnika za remont zaj-
mowanego lokalu, na skutek rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Prezesa Na-
czelnego Sądu Administracyjnego od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-
Ośrodka Zamiejscowego w Gdańsku z dnia 27 listopada 2001 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 27 listopada 2001 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek
Zamiejscowy w Gdańsku uchylił decyzję Komendanta Wojewódzkiego Państwowej
Straży Pożarnej w G. z dnia 12 sierpnia 1999 r. nr 213/99 oraz decyzję Komendanta
Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w L. z dnia 23 czerwca 1999 r. [...] w
przedmiocie równoważnika za remont lokalu. Uchylonymi decyzjami odmówiono
przyznania Walerii P., wdowie po zmarłym emerytowanym strażaku równoważnika
pieniężnego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego. W uzasadnieniu decyzji
organ pierwszej instancji w oparciu o art. 77 ust. 2 i art. 78 ust. 2 ustawy z dnia 24
sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. Nr 88, poz. 400 ze zm.) oraz §
1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 stycz-
nia 1998 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad przyznawania strażakom
Państwowej Straży Pożarnej równoważnika pieniężnego za remont zajmowanego
lokalu mieszkalnego i równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego oraz
szczegółowych zasad ich wypłaty i zwrotu (Dz.U. Nr 15, poz. 67) stwierdził, że rów-
noważnik za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego przysługuje tylko strażakom
lub emerytom Państwowej Straży Pożarnej, a nie wdowom i wdowcom pozostałym
po zmarłych funkcjonariuszach (emerytach). Prawidłowość tego rozumowania po-
twierdził organ administracyjny drugiej instancji, wskazując, że stanowisko to wynika
również z przepisów ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej
Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 53, poz. 241 ze zm.),
które w art. 29 ust. 2 przyznaje członkom rodzin między innymi po zmarłych emery-
tach i rencistach jedynie prawo do lokalu mieszkalnego.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że pogląd organów jest nieuzasadniony.
Stwierdził, że w pojęciu ,,prawa do lokalu", które przysługuje strażakowi i członkom
jego rodziny, określonego w art. 77 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej mieści się
zarówno prawo do przydziału lokalu jak i inne uprawnienia wymienione w rozdziale 8
ustawy, np. równoważnik pieniężny za brak lokalu w miejscu pełnienia służby i rów-
noważnik pieniężny za remont zajmowanego lokalu.

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł rewizję nadzwyczajną od
powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego zarzucając rażące naru-
szenie art. 77 ust. 1 w zw. z art. 74 ust.1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej w
związku z art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Poli-
cji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu , Państwowej
Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin w związku z art. 22 ust. 1 pkt 1
ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Wniósł o zmianę zaskarżonego wy-
roku i oddalenie skargi ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono, że
uprawnienie do równoważnika pieniężnego określonego w art. 77 ustawy o Pań-
stwowej Straży Pożarnej przysługuje każdemu strażakowi zajmującemu lokal miesz-
kalny, z wyjątkiem przypadków określonych w § 2 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 stycznia 1998 r. w sprawie wysokości i
szczegółowych zasad przyznawania strażakom Państwowej Straży Pożarnej równo-
ważnika pieniężnego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego i równoważnika
pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego oraz szczegółowych zasad ich wypłaty i
zwrotu. Takiego uprawnienia osobom pobierającym rentę po strażaku nie daje ani
ustawa o Państwowej Straży Pożarnej, ani ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym
obejmująca strażaków i ich rodziny.

Sąd Najwyższy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej strażakowi mia-
nowanemu na stałe przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w
której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków
rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych. W rozdziale 8 tej
ustawy określono inne uprawnienia strażaka, które związane są czy to z użytkowa-
niem lokalu mieszkalnego, tj. równoważnik pieniężny za remont, czy to z brakiem
takiego lokalu, co stanowi przesłankę do ubiegania się o pomoc finansową na uzy-
skanie mieszkania. Konkretyzację zasady wyrażonej w art. 77 ustawy o Państwowej
Straży Pożarnej, zgodnie z którą strażakowi przysługuje równoważnik pieniężny za
remont zajmowanego lokalu mieszkalnego, z uwzględnieniem liczby członków rodzin
oraz ich uprawnień wynikających z odrębnych przepisów, zawierają przepisy rozpo-
rządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 stycznia 1998 r. w
sprawie wysokości i szczegółowych zasad przyznawania strażakom Państwowej
Straży Pożarnej równoważnika pieniężnego za remont zajmowanego lokalu miesz-
kalnego i równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego oraz szczegóło-
wych zasad ich wypłaty i zwrotu. Według § 1 tego rozporządzenia równoważnik pie-
niężny za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego przyznaje się strażakowi, który
zajmuje lokal na podstawie jednego z tytułów prawnych określonych w tym przepisie.
Zarówno z ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, jak i wydanego na jej podstawie
rozporządzenia, wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że przedmiotowy równo-
ważnik może otrzymać tylko strażak pozostający w służbie. Zatem nie może on zo-
stać przyznany wdowie po zmarłym funkcjonariuszu. Natomiast członkom rodzin
uprawnionym do renty rodzinnej po funkcjonariuszach, którzy w chwili śmierci speł-
niali warunki do uzyskania emerytury i renty oraz po zmarłych emerytach i rencistach
przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego będącego w dyspozycji odpowiedniego
ministra (art. 29 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,
Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej
Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin). Oznacza to, że wdowa po
zmarłym strażaku uprawniona do renty rodzinnej, zachowuje prawo do lokalu miesz-
kalnego będącego w dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji jako
uprawnienie szczególne, expresiss verbis określone w przepisach, ale już nie posia-
da uprawnień do domagania się innych przywilejów przysługujących strażakom a
związanych z użytkowanym lokalem mieszkalnym, o których w stosunku do członków
rodzin strażaka milczą przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym. Ekwiwalent pieniężny
za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego ma charakter pewnego przywileju fi-
nansowego związanego z osobą strażaka i z zajmowanym przez niego lokalem, przy
czym dotyczy on również remontów w mieszkaniach, które nie pozostają w dyspozy-
cji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a użytkowane są na innej podstawie
prawnej niż decyzja administracyjna o jego przydziale. Ten szczególnego rodzaju
przywilej finansowy, niezależny od wysokości wynagrodzenia lub emerytury funkcjo-
nariusza, nie przysługuje już członkom rodziny zmarłego strażaka, a wykładnia roz-
szerzająca przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym strażaków i ich rodzin dokonana
w zaskarżonym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, jest nieuzasadniona.

Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy uznał, że rewizja nadzwyczajna
była zasadna i na podstawie art. 39313 w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca
1996 roku o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze
zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================