Wyrok z dnia 7 października 1997 r.
III RN 48/97

Zawarcie małżeństwa z osobą mającą prawo do lokalu mieszkalnego nie
stanowi przeszkody w nabyciu prawa do rekompensaty pieniężnej na uzupełnie-
nie wydatków poniesionych na cele mieszkaniowe (art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 4
października 1991 r. o zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji
budownictwa mieszkaniowego w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych
ustaw, Dz.U. Nr 103, poz. 446 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Janusz Łętowski, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 października 1997 r. sprawy ze skargi
Jacka S. na decyzję Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30
listopada 1995 r. [...] w przedmiocie odmowy przyznania rekompensaty pieniężnej na
uzupełnienie wydatków poniesionych na wkład budowlany, na skutek rewizji nadzwy-
czajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego [...] od wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 1997 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admini-
stracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 12 lutego 1997 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę
Jacka S. na decyzję Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30
listopada 1995 r. utrzymującą w mocy decyzję Wojewody W. z dnia 21 października
1994 r. o odmowie przyznania Jackowi S. rekompensaty pieniężnej na uzupełnienie
wydatków poniesionych na wkład budowlany.
O zgodności zaskarżonej decyzji z art. 7 ustawy z dnia 4 października 1991 r. o
zmianie niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego
w latach 1991-1995 oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 103, poz. 446)
przesądza - zdaniem NSA - to, że w dniu wejścia w życie tej ustawy Jacek S. posiadał
tytuł prawny do mieszkania należącego do żony. Stosownie bowiem do art. 23 Kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego posiadał on prawo do korzystania z mieszkania w takim
zakresie, jak żona, przy czym małżonkowie zamieszkali po ślubie w mieszkaniu żony.
Od powyższego wyroku Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł
rewizję nadzwyczajną, zarzucając rażące naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym w związku z art. 7 ust. 1 i 2 pkt 2 powołanej wyżej ustawy z
dnia 4 października 1991 r. oraz art. 7 KPA, a także naruszenie interesu
Rzeczypospolitej Polskiej, związanego z nierespektowaniem zasad art. 1 i 3 Przepisów
Konstytucyjnych obowiązujących z mocy art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17
października 1992 r. (Dz. U. Nr 84, poz. 426).
Według Prezesa NSA w zaskarżonym wyroku Sąd nie ustosunkował się do faktu,
że Jacek S. pomimo kilkuletniego okresu istnienia małżeństwa pozostaje zameldowany
na stałe w W. i tam przebywa, a w skardze do NSA wskazywał na chęć dalszego
zaspokajania potrzeb mieszkaniowych w W. co może oznaczać, że jest to jego miejsce
zamieszkania (art. 25 i 28 KC). Kwestia ta, nie tylko nie została wyjaśniona, lecz z akt
nie wynika, by była ona przedmiotem wyjaśniania, choć ma podstawowe znaczenie dla
zgodnego z prawem załatwienia sprawy. Brak ten stanowi istotne naruszenie przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego, zwłaszcza jego art. 7. Ponadto mimo
nawiązania przez Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
do stanowiska Sądu Najwyższego, wyrażonego w wyroku z dnia 11 stycznia 1996 r., III
ARN 58/95 (OSNAPiUS 1996 nr 15 poz. 207), w którym wskazano na
niedopuszczalność stosowania w odniesieniu do przepisów art. 7 ustawy o zmianie
niektórych warunków przygotowania inwestycji budownictwa mieszkaniowego zabiegów
interpretacyjnych mogących prowadzić do pozbawienia obywatela prawa przyznanego
mu przez ustawę, NSA zastosował w sprawie tego rodzaju zabiegi. Polegają one na
odczytaniu treści tych przepisów poprzez odpowiednią interpretację przepisów prawa
rodzinnego. Koliduje to z wymaganym przez Sąd Najwyższy literalnym odczytywaniem
treści art. 7 omawianej ustawy. Żaden przepis nie stoi temu na przeszkodzie. [...] Taki
sposób załatwienia przedmiotowej sprawy w zaskarżonym wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 12 lutego 1997 r. [...] stanowi także naruszenie interesu
Rzeczypospolitej Polskiej, mogące pozbawić obywatela świadczenia należnego mu z
mocy ustawy, gwarantowanego m.in. treścią art. 1 i 3 Przepisów Konstytucyjnych,
obowiązujących z mocy art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r.
Wniosek rewizji nadzwyczajnej dotyczył uchylenia zaskarżonego wyroku i prze-
kazania sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Podstawy rewizji nadzwyczajnej zostały przekonująco wykazane.
Stosownie do art. 7 ust. 1 powołanej wyżej ustawy z dnia 4 października 1991 r.
jednym z warunków otrzymania rekompensaty wydatków określonych w ust. 2 tego
przepisu poniesionych na cele mieszkaniowe przez kandydata do spółdzielni
mieszkaniowej było nieposiadanie samodzielnego mieszkania bądź zamieszkiwanie w
lokalu, w którym na osobę, przypada mniej niż 5 m2 powierzchni mieszkalnej.
Z uzasadnienia zaskarżonego rewizją nadzwyczajną wyroku wynika, że Naczelny
Sąd Administracyjny ustalił, iż powyższego warunku nie spełniał Jacek S., gdyż
posiadał tytuł prawny do mieszkania należącego do żony oraz zamieszkał w tym
mieszkaniu, w którym powierzchnia mieszkalna przekracza 5 m2 na jedną z czterech
mieszkających tam osób.
Zgodzić się należy z przedstawionymi w rewizji nadzwyczajnej zarzutami ws-
kazującymi na wadliwość przesłanek, które stały się źródłem powyższych ustaleń.
Naczelny Sąd Administracyjny w istocie powołał się w tym zakresie wyłącznie na
określone w art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zasady, a zwłaszcza zasadę
współdziałania małżonków dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Słusz-
nie Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zakwestionował tego rodzaju
wnioskowanie, które sprowadza się do oceny, że małżonek z chwilą zawarcia małżeńs-
twa z mocy wskazanego przepisu nabywa prawa do lokalu mieszkalnego należącego
do jego żony jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Tymczasem stosunki majątkowe
między małżonkami są uregulowane w przepisach art. 31 i następnych Kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego, w szczególności ustalających, że dorobkiem małżonków są
przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej (art. 32 § 1
KRO), a odrębny majątek każdego z małżonków stanowią m.in. przedmioty majątkowe
nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (art. 33 pkt 1 KRO). Powołany w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepis art. 23 KRO nie stwarza bezpośredniej
podstawy do nabycia przez jednego z małżonków praw majątkowych do majątku
odrębnego należącego do drugiego małżonka. Wbrew ocenie Naczelnego Sądu
Administracyjnego fakt zawarcia przez Jacka S. małżeństwa z osobą mającą już prawo
do lokalu mieszkalnego nie spowodował, nabycia przez niego prawa do lokalu żony,
które polegałoby na "posiadaniu samodzielnego mieszkania" w rozumieniu art. 7 ust. 1
powoływanej wyżej ustawy z dnia 4 października 1991 r. Naczelny Sąd Administracyjny
powołał się wprawdzie na to, że Jacek S. zamieszkał w lokalu żony, jednakże samo
zamieszkiwanie stanowiłoby sytuację faktyczną nie przesądzającą jeszcze o
charakterze prawa, które przysługuje zamieszkującemu. Zasadnie zarzucono w rewizji
nadzwyczajnej, że NSA nie wyjaśnił podstawy oceny dotyczącej zamieszkiwania Jacka
S. w lokalu żony znajdującym się w S., chociaż w świetle zarzutów rozpatrywanej skargi
fakt ten był sporny. Skarżący bowiem twierdził, że ma nadal niezaspokojone potrzeby
mieszkaniowe, zameldowany jest w W. i tam chce mieszkać. W tym zakresie [...] NSA z
naruszeniem art. 7 KPA nie wyjaśnił sprawy [...].
Z powyższych powodów Sąd Najwyższy uwzględnił wniosek rewizji nadzwy-
czajnej stosownie do art. 39313 § 1 KPC w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca
1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz. U. Nr 43, poz. 189).

========================================