Wyrok SN - III RN 32/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III RN 32/97
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1998/13/386
Rejent 1998/6/193-196
Data wydania:1997-11-06

- 1 -


Wyrok z dnia 6 listopada 1997 r.
III RN 32/97

Prawo dysponowania nieruchomością na cele budowlane powstaje na
podstawie umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste, mimo iż prawo
to nie zostało ujawnione w księdze wieczystej, jeżeli z treści umowy wynika, że
jej przedmiot został wydany użytkownikowi wieczystemu, a właściciel gruntu
jeszcze przed wydaniem pozwolenia na budowę wyraził zgodę na
dysponowanie gruntem na cele budowlane.



Przewodniczący SSN: Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 1997 r. sprawy ze skargi Prokuratora
Rejonowego dla Dzielnicy W.-M. na decyzję Prezydenta W. z dnia 15 maja 1996 r. [...] w
przedmiocie pozwolenia na budowę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora
Generalnego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia
15 listopada 1996 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.


U z a s a d n i e n i e

Prokurator Generalny w rewizji nadzwyczajnej od wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 listopada 1996 r. [...] oddalającego skargę
Prokuratora Rejonowego dla Dzielnicy W.-M. na decyzję Prezydenta W. z dnia 15 maja
1996 r. [...] zatwierdzającą projekt budowlany wraz z projektem zagospodarowania
działki i terenu oraz zezwalającą Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej ?
,,P" na budowę budynku mieszkalnego przy ul. K róg N. w W., zarzucił zaskarżonemu

- 2 -

wyrokowi rażące naruszenie:
1. art. 32 ust. 4 pkt 2 w związku z art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo
budowlane (Dz.U. Nr 89, poz. 414 ze zm.),
2. art. 19 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości w związku z art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawa budowlanego,
3. art. 156 § 1 pkt 4 w związku z art. 28 KPA,
4. art. 27 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o ochronie dóbr kultury i muzeach (Dz.U. Nr 10
poz. 48 ze zm.).

Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w War-
szawie.
W ocenie Prokuratora Generalnego Spółdzielnia Mieszkaniowa nie miała upraw-
nień do dysponowania terenem na cele budowlane. Umowa z dnia 19 stycznia 1996 r. o
oddaniu działki nr 7/3 w wieczyste użytkowanie Spółdzielni została bowiem zawarta z
naruszeniem prawa a ponadto w dacie orzekania przez, Sąd w Sądzie Rejonowym dla
W.-M. znajdował się nierozpoznany pozew Prezydenta W., w którym żądał rozwiązania
tej umowy. Sąd Administracyjny, przyjmując do wiadomości, że pozew ten zostanie
wycofany, nie ustalił jednakże, co było podstawą skierowania pozwu i dlaczego zostanie
cofnięty.
Prokurator Generalny wyraził pogląd, że w tej sytuacji oparcie się przez Sąd na
treści umowy notarialnej i domniemaniu, że gmina C., działając przez swoje organy,
wyraziła zgodę na usytuowanie przedmiotowego budynku w granicy działki nr 7/2, a
następnie zgodę tę wyraźnie wyartykułowała w pozwoleniu na budowę, rażąco narusza
prawo.
W ocenie Prokuratora Generalnego nie jest trafny pogląd wyrażony w uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku, że zgoda właściciela gruntu na dysponowanie terenem
przez Spółdzielnię została wydana w pozwoleniu na budowę przez właściwy organ, tj.
Prezydenta W. Zgodę taką mógł bowiem wyrazić tylko Zarząd Dzielnicy M. po
zasięgnięciu opinii Rady Dzielnicy.
Prokurator Generalny przyjął, że prawo użytkowania wieczystego działki nr 7/3
nie powstało, bowiem w dacie wydania pozwolenia na budowę nie było wpisane do
księgi wieczystej, a prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane nie

- 3 -

można domniemywać. Tymczasem umowa notarialna z dnia 19 stycznia 1996 r. nie
ustanowiła żadnego stosunku obligacyjnego między Spółdzielnią ?P.@ a Zarządem
Dzielnicy M., z którego wynikałoby prawo do dysponowania przez Spółdzielnię terenem
na cele budowlane.
W ocenie Prokuratora Generalnego Sąd mógł odmówić uwzględnienia skutków
umowy notarialnej, ponieważ przy jej zawieraniu popełniono oczywiste błędy polegające
na tym, że:
uchwała Zarządu dzielnicy M. [...] z dnia 17 listopada 1995 r. o oddaniu gruntów w
użytkowanie wieczyste przy ul. N. dotyczy działki nr 7/2; działka ta objęta była także
wykazem [...] z dnia 21 października 1995 r.; aktem notarialnym ze stycznia 1996 r.
oddano tymczasem działkę nr 7/3,
- sporządzono akt notarialny, mimo że w księdze wieczystej [...] nie zostało ujawnione
prawo własności Gminy C. będącej stroną czynności prawnej,
- do aktu notarialnego nie dołączono opinii urbanistyczno-architektonicznej, z której
wynikałoby, że działka 7/3 może być wykorzystana jako samodzielna, odrębna działka
budowlana, a jest to koniecznym warunkiem oddania jej w użytkowanie wieczyste bez
przetargu na podstawie art. 4 ust. 8 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości.
Rozporządzenie częścią działki nr 7 w sytuacji, gdy nie rozpoznano wniosków
byłego właściciela części działki nr 7 a posiadacza całej działki - Janusza S. złożonych
na podstawie art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu
gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy narusza, zdaniem Prokuratora
Generalnego, prawo jego następców prawnych, a skierowanie decyzji o pozwoleniu na
budowę do nieżyjącego już Janusza S., zamiast do strony, tj. Katarzyny G.-C. wypełnia
dyspozycję art. 156 § 1 pkt 4 KPA.
W ocenie Prokuratora Generalnego wyrażenie zgody konserwatora zabytków w
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nasuwa poważne wątpli-
wości, czy taka zgoda jest skuteczna i wystarczająca. Należy przyjąć, że taka zgoda
powinna być wydana w odrębnym postępowaniu administracyjnym, którego nie prze-
prowadzono.

Sąd Najwyższy zważył ,co następuje:

- 4 -


Nie jest trafny zarzut rażącego naruszenia art. 32 ust. 4 pkt 2 w związku z art. 3
pkt 11 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. Nr 89, poz. 414 ze zm.).
Należy podzielić pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego niniejszą rewizją
nadzwyczajną wyroku, że wobec braku ujawnienia w księdze wieczystej umowy
wieczystego użytkowania umowa ta nie wywołała skutków prawnych w zakresie upraw-
nień rzeczowych inwestora do gruntu, to jednak zgodnie z przepisem art. 3 pkt 11 tej
ustawy prawo do dysponowania terenem nie ogranicza się wyłącznie do uprawnień
rzeczowych do gruntu objętego wnioskiem o pozwolenie na budowę. Z treści tych
przepisów wynika bowiem, że prawo do dysponowania terenem na cele budowlane to
nie tylko tytuł prawny inwestora do władania nieruchomością wywodzący się z prawa
rzeczowego, ale również prawo do władania nieruchomością wynikające ze stosunku
zobowiązaniowego. Z postanowień umowy notarialnej z dnia 19 stycznia 1996 r., w
szczególności zaś z § 4 tej umowy, zgodnie z którym nastąpiło wydanie przedmiotu
umowy oraz z pism odnoszących się do zgody na zbliżenie inwestycji do granic działki
7/2 [...] wynika, że już na etapie postępowania o pozwolenie na budowę właściciel gruntu
zezwolił Spółdzielni na dysponowanie działką nr 7/3 na cele budowlane. Należy zatem
przyjąć, że prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane powstaje na
podstawie umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste, mimo że prawo to nie
zostało ujawnione w księdze wieczystej, jeżeli z treści tej umowy wynika, że przedmiot
umowy został wydany użytkownikowi wieczystemu, a właściciel gruntu jeszcze przed
wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę wyraził zgodę na dysponowanie gruntem na
cele budowlane.
W związku z powyższym nie jest także trafny zarzut naruszenia art. 19 ustawy z
dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości
(jednolity tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.), zgodnie z którym oddanie
gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga
wpisu do księgi wieczystej. Naczelny Sąd Administracyjny nie stwierdził bowiem, że
mimo braku wpisu do księgi wieczystej, który ma charakter konstytutywny, nastąpiło
oddanie spornego gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa na
Spółdzielnię. Przeciwnie, uwzględniając treść tego przepisu Sąd uznał, że umowa
użytkowania wieczystego nie wywołała powyższych skutków prawnorzeczowych, co

- 5 -

uzasadnia wniosek, że powyższy zarzut jest nieusprawiedliwiony.
Zarzut naruszenia zaskarżonym wyrokiem art. 156 § 1 pkt 4 w związku z art. 28
KPA nie zasługuje na uwzględnienie. Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie
wnikliwej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego prawidłowo przyjął, że
Janusz S. ani jego następca prawny w czasie prowadzenia postępowania o pozwolenie
na budowę i w dacie wydania decyzji o udzieleniu pozwolenia na budowę nie mieli tytułu
prawnego do gruntu obejmującego teren sąsiadujący z terenem planowanej inwestycji,
nie byli też prawnymi właścicielami znajdującego się na działce budynku, stanowiącego
część składową gruntu. Za pozbawiony podstaw należy zatem ocenić zarzut, że decyzja
została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie.
Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 27 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o
ochronie dóbr kultury i muzeach (Dz.U. Nr 10, poz. 48 ze zm.). Przepis ten stanowiący,
że bez zezwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków nie wolno
zabytków przerabiać, odnawiać, rekonstruować, konserwować, zabudowywać, odbu-
dowywać, zdobić, uzupełniać, rozkopywać ani dokonywać żadnych innych zmian (ust. 1)
przemieszczać zabytków nieruchomych z naruszeniem skomponowanego lub
ustalonego tradycją układu terenowego ani też przenosić lub wynosić zabytków
ruchomych z naruszeniem skomponowanych lub ustalonych tradycją wnętrz budow-
nictwa świeckiego i sakralnego (ust. 2) nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, która
dotyczy udzielenia pozwolenia na wzniesienie budynku mieszkalnego. Z tego względu
nie jest zasadne powoływanie się przez wnoszącego rewizję nadzwyczajną na
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1996 r., III ARN 68/95 (OSNAPiUS
1996 nr 17 poz. 247), w którym stwierdzono, że: ?Rozstrzygnięcie sprawy o zezwolenie
na wykonanie robót budowlanych w obiekcie zabytkowym lub na terenie obiektu
objętego ochroną zabytków może być podjęte po wydaniu przez wojewódzkiego
konserwatora zabytków zezwolenia na dokonywanie czynności, wymienionych w art. 27
ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o ochronie dóbr kultury i muzeach (Dz.U. Nr 10, poz. 48
ze zm.), w odrębnym postępowaniu w formie decyzji, z wyłączeniem trybu
przewidzianego w art. 106 KPA. Należy podzielić pogląd wyrażony w uzasadnieniu
zaskarżonego niniejszą rewizją nadzwyczajną wyroku, że opinia wojewódzkiego
konserwatora zabytków wyrażona w formie postanowienia z dnia 11 marca 1996 r., w
którym uzgodniono warunki zabudowy i zagospodarowania terenu zgodnie z

- 6 -

wymaganiami art. 40 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (
Dz. U. Nr 89, poz. 415 ze zm.) ,,akceptując zamierzenie rozbudowy domu mieszkalnego
przy ul. N., róg K. - od strony N." z zastrzeżeniem przewidzianych w postanowieniu
warunków, jest wystarczająca do przyjęcia, iż pozwolenie na budowę nie zostało wydane
z naruszeniem art. 32 ust. 1 Prawa budowlanego. Trafnie bowiem wskazał Sąd, że
skoro decyzja o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu została
wydana po uzyskaniu stanowiska wojewódzkiego konserwatora zabytków na podstawie
art. 40 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. Nr 89, poz. 415 ze zm.), to brak jest podstaw do przyjęcia, że wojewódzki
konserwator zabytków powinien ponownie zająć stanowisko w tej kwestii w
postępowaniu w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę na podstawie art. 32 ust. 1
Prawa budowlanego.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III RN 135/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/16/274
2003-12-12 
[IA] III RN 45/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/185
2003-07-22 
[IA] III RN 36/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/201
2003-07-31 
[IA] III RN 17/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/186
2003-07-31 
[IA] III RN 12/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/13/218
2003-08-12 
  • Adres publikacyjny: