Wyrok SN - III RN 22/97
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III RN 22/97
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1998/5/142
Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1999/6/547 - 549
Data wydania:1997-05-07

Wyrok z dnia 7 maja 1997 r.
III RN 22/97

Zasadą jest ścisła interpretacja przepisów wprowadzających przywileje
podatkowe.

Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Janusz Łętowski, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 7 maja 1997 r. sprawy ze skargi Przedsiębiors-
twa Handlu Chemikaliami "C." Spółki z o.o. w G. na decyzję Izby Skarbowej w G. z dnia
12 lipca 1995 r. [...] w przedmiocie zobowiązania w zakresie podatku dochodowego od
osób prawnych za rok 1993 na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości
od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Gdańsku z
dnia 4 października 1996 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 4 października 1996 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek
Zamiejscowy w Gdańsku, po rozpoznaniu skargi Przedsiębiorstwa Handlu Chemikaliami
"C." Spółki z o.o. w G. na decyzję Izby Skarbowej w G. z dnia 12 lipca 1995 r.
utrzymującą w mocy decyzję określającą podatek dochodowy za 1993 r. na kwotę
8.412.084.000 zł (starych), oddalił skargę.
Kontrowersyjną kwestią prawną, zarówno w toku postępowania administracyjne-
go przed organami skarbowymi obu instancji jak i przed Naczelnym Sądem Ad-
ministracyjnym, była dopuszczalność zaniechania i ustalania podatku dochodowego za
1993 r. powołanej wyżej Spółki "C." od przychodu uzyskanego przez tę Spółkę na
podstawie decyzji Wojewody G. z dnia 20 grudnia 1993 r. o zwolnieniu z długu na rzecz
Skarbu Państwa w kwocie 8.115.000.000 zł dotyczącego odroczonej części opłat
dodatkowych należnych z tytułu odpłatnego używania mienia oddanego Spółce po
zlikwidowaniu przedsiębiorstwa państwowego w trybie ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o
prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 ze zm.). Podatnik
twierdził, że powyższy przychód jest nieodpłatnym świadczeniem, o którym mowa w § 1
zarządzenia Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r. w sprawie częściowego
zaniechania ustalenia i poboru podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób
prawnych (M.P. Nr 69, poz. 614).
Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił stanowiska podatnika, natomiast
uznał, że to organy skarbowe prawidłowo oceniły przedmiotową kwestię prawną. Brak
jest bowiem podstaw do przyjęcia, że uzyskane przez spółkę "C." zwolnienie z długu
odpowiada warunkowi zaniechania ustalania podatku dochodowego z § 1 zarządzenia
Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r., polegającemu na tym, że uzyskane
nieodpłatne świadczenie stanowiło zwrot wydatków poniesionych przez podatnika na
zakup albo wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych lub wartości
niematerialnych i prawnych, od których, zgodnie z odrębnymi przepisami, dokonuje się
odpisów amortyzacyjnych. Wprawdzie przesłanką uzyskanego przez Spółkę "C."
zwolnienia z długu wobec Skarbu Państwa było zainwestowanie przez Spółkę w
składniki majątku trwałego minimum 50% zysku netto, to jednak nie był to zwrot
wydatków (ekwiwalent) w rozumieniu powołanego wyżej warunku zaniechania ustalania
podatku dochodowego.
Minister Sprawiedliwości we wniesionej rewizji nadzwyczajnej zarzucił wyrokowi
Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Gdańsku rażące
naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w związku
z § 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r. Zdaniem Ministra
Sprawiedliwości nie jest trafne stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, że
warunkiem koniecznym do zastosowania przepisu § 1 zarządzenia Ministra Finansów z
dnia 30 grudnia 1993 r. było istnienie bezpośredniego związku przyczynowego między
otrzymanym przez podatnika świadczeniem, a poniesionymi przez niego wydatkami na
zakup lub wytworzenie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Nie
jest także właściwe zaliczanie uzyskanego przez Spółkę "C." przychodu do kategorii
wartości umorzonych zobowiązań w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15
lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (jednolity tekst: Dz. U. z 1993
r. Nr 106, poz. 482 ze zm.). Właściwe natomiast powinno być zastosowanie instytucji
zaniechania ustalenia i poboru podatku, zgodnie z zarządzeniem Ministra Finansów z
dnia 30 grudnia 1993 r. Z przedstawionych przyczyn Minister Sprawiedliwości wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ostatni z przytoczonych wyżej argumentów zawartych w uzasadnieniu rewizji
nadzwyczajnej nie jest trafny przede wszystkim ze względów natury logicznej. Nie
można bowiem zasadnie twierdzić, że ustalony w sprawie stan faktyczny odpowiada
warunkom zaniechania ustalenia podatku dochodowego z § 1 zarządzenia Ministra
Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r. oraz równocześnie kwestionować, niespornego w
gruncie rzeczy faktu, osiągnięcia przez podatnika przychodu w rozumieniu przepisów
ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis określający warunki ods-
tąpienia od realizacji podatku (zaniechanie jego ustalenia i poboru) może być odno-
szony dopiero do sytuacji, gdy istnieje obowiązek podatkowy. W tym wypadku gdyby
nie było przychodu jako przesłanki podatku dochodowego, nie powstawałby w tym
zakresie obowiązek podatkowy i w konsekwencji powoływanie się przez podatnika na
warunki zaniechania ustalenia i poboru podatku byłoby bezprzedmiotowe.
Nie ma usprawiedliwionych podstaw rewizja nadzwyczajna także w zakresie
zarzutu dotyczącego błędnego uznania, że do zachodzącego w sprawie stanu fak-
tycznego nie odnosi się zaniechanie ustalenia i poboru podatku dochodowego wyni-
kające z § 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r. Należy zwrócić
uwagę na to, że punktem wyjścia zakwestionowanej w rewizji nadzwyczajnej oceny
prawnej była zasada powszechności opodatkowania. Naczelny Sąd Administracyjny
powołał się również na linię orzecznictwa NSA stwierdzającą, że stosowanie ulg po-
datkowych nie może wynikać z rozszerzającej interpretacji przepisów wprowadzających
przywileje podatkowe. W świetle tych założeń, które nie budzą zastrzeżeń, brak jest
podstaw do tego ażeby uznać przyjęty w zaskarżonym wyroku sposób interpretacji
powołanego wyżej przepisu jako naruszający, i to rażąco, przyjęte reguły interpretacji
prawa.
Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r. zostało wydane na
podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych
(jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.), upoważniającego Ministra
Finansów do zarządzenia zaniechania w całości lub w części ustalenia zobowiązań
podatkowych i poboru podatków w wypadkach gospodarczo lub społecznie
uzasadnionych, a także gdy wymagają tego inne szczególne okoliczności. Minister
Finansów działając na podstawie powyższego upoważnienia określającego w szerokiej
formule przesłanki zarządzenia zaniechania ustalenia i poboru podatku, przesłanki te
konkretyzuje w sposób zapewniający zrealizowanie zarządzonego przez niego - z
określonych przyczyn - przywileju podatkowego.
Nie ulega wątpliwości, że w zarządzeniu Ministra Finansów z dnia 30 grudnia
1993 r. nie wyrażono wprost tego, że zakresem wprowadzonego w tym zarządzeniu
zaniechania ustalenia i poboru podatku dochodowego objęte mają być także dochody z
tytułu zwolnienia z długu wobec Skarbu Państwa na podstawie § 6 ust. 4 zarządzenia
Ministra Finansów z dnia 13 maja 1993 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie zasad
ustalania należności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa (M.P. Nr 26, poz. 274).
Powstały w związku z tym, na tle ustalonego w sprawie stanu faktycznego problem,
polegał na tym, czy przedmiotowe zwolnienie z długu, które uzyskała Spółka "C.", może
być zakwalifikowane jako: inne nieodpłatne świadczenie, stanowiące zwrot wydatków
poniesionych przez podatnika na zakup, albo wytworzenie we własnym zakresie
środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych w rozumieniu § 1
zarządzenia Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 1993 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w przyjętej przez siebie ocenie znaczenia po-
wyższej kwalifikacji nieodpłatnych świadczeń miał na uwadze wyrażone w przepisie
związanie między tymi nieodpłatnymi świadczeniami, a tą ich cechą, że stanowią zwrot
wydatków poniesionych przez podatnika na określone cele. Taka interpretacja nie
pozostaje w sprzeczności ani z tekstem przepisu ani z powołanymi wyżej regułami
wykładni przepisów podatkowych według dyrektywy interpretacji ścisłej. Samo pojęcie:
"nieodpłatne świadczenie" ma oczywiście szeroki zakres, jednakże został on wyraźnie
ograniczony w tym przepisie dla celów przedmiotowego przywileju podatkowego.
Członem definiującym zakres "nieodpłatnego świadczenia" jest jego określona
charakterystyka i w tym sensie należy rozumieć kwestionowany w rewizji nadzwyczajnej
bezpośredni związek przyczynowy między otrzymanym przez podatnika świadczeniem
a poniesionymi przez niego wydatkami na zakup lub wytworzenie środków trwałych.
Jeżeli zaś chodzi o zwolnienie z długu, które uzyskała Spółka "C." to ma ono swą
charakterystykę prawną wynikającą z odrębnych przepisów, przy czym cechą
konstytutywną tego zwolnienia nie jest to, że stanowi ono zwrot wydatków poniesionych
na zakup środków trwałych, chociaż do jednego z warunków uzyskania zwolnienia
należało wykazanie, że wydatki spółki z zysku na finansowanie składników majątku
trwałego wyniosły w określonym czasie co najmniej 50% zysku netto (§ 6 ust. 4
zarządzenia Ministra Finansów z dnia 13 maja 1993 r.).
Z powyższych przyczyn, wobec tego że rewizja nadzwyczajna nie ma uspra-
wiedliwionych podstaw, gdyż nie zostało wykazane rażące naruszenie wskazanych
przepisów prawa materialnego, Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 39312 KPC w
związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego...(Dz. U. Nr 43, poz. 189).

========================================

Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III RN 135/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/16/274
2003-12-12 
[IA] III RN 45/03   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/185
2003-07-22 
[IA] III RN 36/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/12/201
2003-07-31 
[IA] III RN 17/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/11/186
2003-07-31 
[IA] III RN 12/03   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2004/13/218
2003-08-12 
  • Adres publikacyjny: