Wyrok z dnia 6 lutego 2002 r.
III RN 202/00

Dokonując ustalenia wartości celnej towaru na podstawie art. 29 ustawy
z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (Dz.U. Nr 23, poz. 117 ze zm.) organ
celny obowiązany jest wykazać, że ustalenie tej wartości nie jest możliwe na
podstawie art. 23 oraz art. 25-28 Kodeksu celnego.


Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2002 r. sprawy ze skargi Aliny
K. i Izabeli P. - właścicielek Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Handlowego: "T.-P." s.c.
w K. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w W. z dnia 29 grudnia 1998 r. [...] w
przedmiocie wymiaru cła, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu
Najwyższego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiej-
scowego w Poznaniu z dnia 25 maja 2000 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ,,T.-P." s. c. Alina K. i Izabela P. do-
konało w dniu 8 września 1998 r. zgłoszenia celnego [...], w celu objęcia procedurą
dopuszczenia do obrotu tkaniny bielonej i barwionej (65% poliester - 35% bawełna),
dołączając równocześnie do tego zgłoszenia rachunek z dnia 24 sierpnia 1998 r., w
którym wartość 1 mb tkaniny określona została na 1 USD. Dyrektor Urzędu Celnego
w P. przyjął powyższe zgłoszenie, jako odpowiadające wymaganiom formalnym wy-
nikającym z art. 64 § 1 i § 2 ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny (Dz.U.
Nr 23, poz. 117 ze zm.), a następnie przystąpił do jego weryfikacji (art. 70 Kodeksu
celnego), w wyniku której zakwestionował wiarygodność załączonego do tego zgło-
szenia celnego rachunku w tej części, w jakiej dotyczył on ceny tkaniny, i w konse-
kwencji ustalił wartość celną towaru metodą zastępczą, zgodnie z art. 29 § 1 Kodek-
su celnego. Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją z dnia 29 grudnia 1998 r. utrzymał
w mocy powyższą decyzję Urzędu Celnego w P., nie uwzględniając podniesionych
przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ,,T.-P." s. c. w jego odwołaniu zarzu-
tów, w tym także zarzutu, że organ pierwszej instancji nie uzasadnił przyczyny, z po-
wodu której przedstawiony rachunek uznał za niewiarygodny.

Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu wyrokiem z
dnia 25 maja 2000 r. [...] oddalił skargę Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego
,,T.-P." s. c. na powyższą decyzję Głównego Urzędu Ceł z dnia 29 grudnia 1998 r. W
uzasadnieniu tego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził w szczególności,
że: po pierwsze - w rozpoznawanej sprawie ,,organy celne obszernie i przekonywu-
jąco uzasadniały podstawy zakwestionowania wiarygodności rachunku załączonego
do zgłoszenia celnego"; oraz po drugie - ponieważ wartość transakcyjna towaru,
sprowadzanego na polski obszar celny, nie odzwierciedlała rzeczywistej jego ceny
(art. 23 § 1 i art. 85 § 1 Kodeksu celnego), a wartości celnej tego towaru nie można
było ustalić na podstawie art. 23 i art. 25 - art. 28 Kodeksu celnego, organ celny do-
konał ustalenia jego wartości celnej zgodnie z art. 29 Kodeksu celnego, wyjaśniając
w uzasadnieniu sposób, w jaki to uczynił.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł rewizję nadzwyczajną od powyż-
szego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Po-
znaniu z dnia 25 maja 2000 r. [...], w której zarzucił temu wyrokowi rażące narusze-
nie: po pierwsze - art. 29 Kodeksu celnego, wobec uznania, że przepis ten może
stanowić podstawę do ustalenia wartości celnej towaru w rozpoznawanej sprawie, w
której ,,organy celne nie rozważyły możliwości zastosowania metod ustalania warto-
ści celnej towaru w sposób przewidziany w art. 23 i 25 - 28 Kodeksu celnego"; po
drugie - art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Admini-
stracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), wobec oddalenia skargi ,,mimo istnienia
oczywistych podstaw do jej uwzględnienia" na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 2
pkt 1 ustawy o NSA, skoro ,,organy celne obu instancji nie wykazały, iż w konkretnej
sprawie zaistniała konieczność ustalenia wartości celnej towaru w oparciu o art. 29
Kodeksu celnego". W konsekwencji, w rewizji nadzwyczajnej wniesiono na podstawie
art. 57 ust. 2 ustawy o NSA o zmianę zaskarżonego wyroku oraz uchylenie za-
skarżonej decyzji Prezesa Głównego Urzędu Ceł oraz utrzymanej nią w mocy, po-
przedzającej ją decyzji Dyrektora Urzędu Celnego w P. [...]) w przedmiocie wymiaru
cła. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że: po
pierwsze - ,,w dołączonych do niniejszej rewizji nadzwyczajnej aktach postępowania
celnego nie ma nie tylko dokumentu, ale nawet stwierdzenia, że organy celne - w
okolicznościach konkretnej sprawy - uznały za niemożliwe ustalenie wartości celnej
towaru zgodnie z art. 23, bądź art. 25 - art. 28 Kodeksu celnego"; po drugie - ,,w pol-
skim systemie prawnym istnieją właściwe instrumenty, których zastosowanie powin-
no pozwalać na odpowiednią ochronę polskich producentów tkanin (...) instrumenty
przewidziane w ustawie z dnia 11 grudnia 1997 r. o ochronie przed przywozem na
polski obszar celny towarów po cenach dumpingowych (Dz.U. Nr 157, poz. 1028)";
oraz po trzecie - skoro w rozpoznawanej sprawie ,,biegły podtrzymując swoją wyce-
nę importowanych tkanin zastrzega zarazem, że dokonana przez niego wycena nie
może być uznana za podstawę do zakwestionowania cen deklarowanych przez im-
porterów tkanin z tego powodu, że nie zostały uruchomione stosowne procedury słu-
żące ochronie polskich producentów tkanin, to tym bardziej ani organy celne, ani
NSA, nie mając po temu dostatecznych podstaw - w dobie wolności gospodarczej -
nie powinny podważać wiarygodności cen deklarowanych przez importerów tkanin w
zgłoszeniach celnych z powołaniem się na faktury zakupu".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest zasadna. Zgodnie z dyspozycją art. 23 § 1 Kodek-
su celnego ,,wartością celną towarów jest wartość transakcyjna, to znaczy cena fak-
tycznie zapłacona lub należna za towar sprzedany w celu przywozu na polski obszar
celny", przy czym ,,ceną faktycznie zapłaconą lub należną jest całkowita kwota płat-
ności dokonanej lub mającej zostać dokonaną przez kupującego wobec lub na ko-
rzyść sprzedawcy. Płatność może zostać dokonana w formie przelewu pieniężnego
lub za pomocą innych form zapłaty bezpośrednio lub pośrednio (art. 23 § 9 Kodeksu
celnego). Jeżeli jednak organ celny z uzasadnionych przyczyn zakwestionuje wiary-
godność i dokładność informacji lub dokumentów służących do określenia wartości
celnej, które zostały dołączone do zgłoszenia celnego, wówczas wartość transak-
cyjna nie może być przyjęta za wartość celną zgłoszonego do odprawy celnej towaru
(art. 23 § 7 Kodeksu celnego). W takiej sytuacji, wartość celna towaru zgłoszonego
do odprawy celnej ustalana jest przez organ celny wedle zasad określonych kolejno
bądź w art. 25, bądź w art. 26, bądź w art. 27, bądź też w art. 28 Kodeksu celnego, a
dopiero w ostateczności, jeżeli wartość celna nie może być ustalona na podstawie
przepisów art. 23 i art. 25 - art. 28 Kodeksu celnego, jest ona ustalana na podstawie
art. 29 Kodeksu celnego.

W rozpoznawanej sprawie, organy celne zakwestionowały wiarygodność
wartości transakcyjnej towaru, wynikającej z faktury załączonej do zgłoszenia celne-
go, z uwagi na rażąco niską cenę sprowadzonej przez Przedsiębiorstwo Produkcyj-
no-Handlowe ,,T.-P." s.c. Alina K. i Izabela P. z zagranicy tkaniny, w stosunku do jej
rzeczywistej wartości rynkowej. Wzięły przy tym pod uwagę i to, że - w opinii orga-
nów celnych - wiarygodności wartości celnej towaru, określonej w przedstawionej
fakturze, nie potwierdzała również odbita na tej fakturze pieczęć Izby Handlowej w
H., bowiem odnosiła się ona ,,wyłącznie do potwierdzenia autentyczności podpisu na
fakturze", którego organy celne nie kwestionowały. W tej sytuacji, organy celne do-
konały ustalenia wartości celnej towaru zgłoszonego do odprawy celnej przez Przed-
siębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ,,T.-P." na podstawie art. 29 Kodeksu celnego,
ale uczyniły to w sposób oczywiście niezgodny z wymaganiami tego przepisu
ustawy, bowiem uprzednio nie wykazały, że wartość celna tego towaru nie może być
ustalona na podstawie przepisów art. 25 - art. 28 Kodeksu celnego. Oznacza to, że
trafny jest podniesiony w rewizji nadzwyczajnej zarzut rażącego naruszenia art. 29
Kodeksu celnego, czego nie wziął pod uwagę Naczelny Sąd Administracyjny, wyda-
jąc zaskarżony wyrok.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 KPC
w związku z art.10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 43, poz.189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================