Wyrok z dnia 6 lutego 2002 r.
III RN 201/00

Organ podatkowy może zwolnić podatnika na jego wniosek z obowiązku
pobrania zaliczek na podatek, gdy ich pobranie zagraża ważnym interesom po-
datnika, a w szczególności jego egzystencji (art. 22 § 2 pkt 2 lit. a w związku z
art. 3 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.
Nr 137, poz. 926 ze zm.).


Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej Ryszarda Wal-
czaka po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2002 r. sprawy ze skargi Jana D. na decyzję
Kierownika Izby Skarbowej w S. - Ośrodka Zamiejscowego w K. z dnia 15 kwietnia
1999 r. [...] w przedmiocie zaniechania poboru podatku, na skutek rewizji nadzwy-
czajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-
Ośrodka Zamiejscowego w Szczecinie z dnia 19 kwietnia 2000 r. [...]


o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e


Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie wyrokiem
z dnia 19 kwietnia 2000 r., po rozpoznaniu skargi Jana D. na decyzję Izby Skarbowej
w S. - Ośrodka Zamiejscowego w K. z dnia 15 kwietnia 1999 r. utrzymującej w mocy
decyzję organu skarbowego pierwszej instancji o odmowie zaniechania przez płatni-
ka poboru zaliczek na podatek dochodowy, uchylił zaskarżoną decyzję.

Minister Sprawiedliwości w rozpatrywanej rewizji nadzwyczajnej zarzucił po-
wyższemu wyrokowi rażące naruszenie art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy z
dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368
ze zm.) w związku z art. 22 § 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordy-
nacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926) i z tego powodu wniósł o uchylenie za-
skarżonego wyroku i oddalenie skargi. Zakwestionowana przez Ministra Sprawie-
dliwości ocena prawna zawarta w zaskarżonym wyroku dotyczy interpretacji wskaza-
nych wyżej przepisów Ordynacji podatkowej. Naczelny Sąd Administracyjny przyjął,
że zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania zaliczek na podatek może nastąpić na
wniosek podatnika także na warunkach określonych w art. 22 § 2 pkt 2 lit. a Ordyna-
cji podatkowej, to znaczy gdy pobranie zaliczki zagraża ważnym interesom podatni-
ka, a w szczególności jego egzystencji. Natomiast zaskarżona do NSA decyzja wy-
rażała zasadniczo odmienny pogląd - że zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania
zaliczek na podatek może nastąpić wyłącznie na warunkach określonych w art. 22 §
2 pkt 2 lit. b Ordynacji podatkowej, to jest ,,jeżeli podatnik uprawdopodobni, że po-
brane zaliczki byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego za
rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy".

Minister Sprawiedliwości zajmując stanowisko wyrażone w decyzji Izby Skar-
bowej podniósł, że w art. 22 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej uregulowane zostały od-
rębnie przesłanki zwolnienia płatnika z obowiązku pobrania podatku (lit. a) oraz zwol-
nienia płatnika z obowiązku pobrania zaliczek na podatek (lit. b). Świadczy to, zda-
niem Ministra Sprawiedliwości, o tym, że ustawodawca wyraźnie rozróżnił obie sy-
tuacje, co nie pozwala na uznanie interpretacji ,,słownikowej" z art. 3 pkt 3 Ordynacji
podatkowej, że regulacja dotycząca podatku odnosi się także do zaliczek na poda-
tek.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Stosownie do art. 3 pkt 3 lit. a Ordynacji podatkowej ilekroć w tej ustawie jest
mowa o podatkach - rozumie się przez to również zaliczki na podatek. Ustawodawca
w ten sposób określił normy prawne w zakresie podatku i w zakresie zaliczek na po-
datek. To, że konkretny przepis w swym tekście bezpośrednio odnosi się do podatku
oznacza, że obejmuje swą regulacją także zaliczki na podatek, skoro ich pominięcie
wynika wyłącznie z przyjętego sposobu zredagowania ustawy. Na tle wynikającej z
art. 3 pkt 3 lit. a ustawy dyrektywy językowo-redakcyjnej stanowisko zaskarżonego
wyroku nie nasuwa zastrzeżeń. Wyrażona przez Naczelny Sąd Administracyjny in-
terpretacja art. 22 § 2 pkt 2 lit. a Ordynacji podatkowej przedstawia się jako prosta i
dokładna realizacja reguły interpretacyjnej określonej przez samego ustawodawcę.

Na tym tle nie jest przekonywający argument rewizji nadzwyczajnej, że w ob-
rębie rozważanej jednostki redakcyjnej ustawy (art. 22 § 2 pkt 2) znajduje się uregu-
lowanie przewidziane dla zaliczek na podatek, z czego - według rewidującego -
miałaby wynikać jakaś odrębność (specyficzność) tej regulacji. To specjalne uregu-
lowanie w art. 22 § 2 pkt 2 lit. b przesłanki zwolnienia płatnika z obowiązku pobrania
zaliczek na podatek odnosi się bowiem wyłącznie do warunku, który istotnie jest
przesłanką specyficzną, nie mającą odniesienia do podatku. Tylko charakterowi
prawnemu (cechom konstrukcyjnym) zaliczek na podatek odpowiada określona w
powyższym przepisie przesłanka uprawdopodobnienia przez podatnika, ,,że pobrane
zaliczki byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego za rok
podatkowy lub inny okres rozliczeniowy". Nie ma natomiast podstaw do przyjęcia,
iżby nieodpowiednia do zaliczek na podatek była regulacja z art. 22 § 2 pkt 2 lit. a
Ordynacji podatkowej, wymieniającej podatek w brzmieniu tego przepisu. Ten ostatni
przepis określa przesłankę zwolnienia płatnika z obowiązku pobrania podatku - ,,gdy
pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego eg-
zystencji". Rewidujący nie podał powodów, które wskazywałyby na specyficzną właś-
ciwość tej regulacji tylko dla zwolnienia płatnika z obowiązku pobrania podatku, wy-
łączającą jej stosowanie do zaliczek na podatek, to jest w zakresie wynikającym z
art. 3 pkt 3 lit. a ustawy.

Sąd Najwyższy uznał, że ważne interesy podatnika, o których mowa w art. 22
§ 2 pkt 2 lit. a są - ze strukturalnie podobnych przyczyn - przesłanką możliwości, na
wniosek podatnika, zwolnienie płatnika nie tylko z obowiązku pobrania podatku, ale
także zaliczek na podatek. W konsekwencji takiego zwolnienia stosownie do art. 22 §
5 Ordynacji podatkowej w każdym z przypadków zwolnienia ,,na podstawie § 2 pkt 2
organ podatkowy określa termin wpłacenia przez podatnika podatku lub zaliczki na
podatek."

Z powyższych przyczyn, stwierdzając że rewizja nadzwyczajna nie ma uspra-
wiedliwionej podstawy, Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 39312 KPC odpo-
wiednio zastosowanego.
========================================