Wyrok z dnia 2 grudnia 1998 r.
III RN 176/98

Osoby z wyższym wykształceniem prawniczym lub administracyjnym,
które pod rządem przepisów dotychczasowych spełniały wymagania stawiane
kandydatom na stanowisko komornika, zachowały prawo ubiegania się o to
stanowisko po wejściu w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach
sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882).


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski, Andrzej Wróbel (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 1998 r. sprawy ze skargi Krystyny
B. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1998 r. [...] w przedmiocie
powołania na stanowisko komornika sądowego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Mi-
nistra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w War-
szawie z dnia 9 lipca 1998 r. [...]


o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e


Minister Sprawiedliwości decyzją z dnia 10 marca 1998 r. [...] odmówił powo-
łania Krystyny B. na stanowisko komornika sądowego. W ocenie Ministra Sprawied-
liwości Krystyna B. nie spełnia wymagań określonych w art. 10 ustawy dnia 29
sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882), po-
nieważ nie odbyła dwuletniej aplikacji komorniczej i nie należy do osób, które zgodnie
z przepisem art. 10 ust. 2 są zwolnione z tego obowiązku. W ocenie Ministra może
być ona powołana na stanowisko asesora komorniczego.

Minister Sprawiedliwości decyzją z dnia 6 kwietnia 1998 r. [...], wydaną po
ponownym rozpatrzeniu sprawy, utrzymał w mocy własną decyzję z dnia 10 marca
1998 r., podtrzymując argumentację prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej
decyzji.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 9 lipca 1998 r.
[...], uchylił powyższą decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1998 r. i
utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia 10 marca 1998 r. W ocenie Sądu pominięcie, w
przepisach przejściowych ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, osób, które
tak jak skarżąca, miały ukończone wyższe studia prawnicze lub administracyjne,
ukończoną praktykę komorniczą i zdany egzamin komorniczy w trybie przepisów
obowiązujących przed dniem wejścia w życie tej ustawy świadczy o tym, że zostały
one uznane za osoby, które mogą się ubiegać obecnie o powołanie na stanowisko
komornika sądowego. Tylko w świetle takiego stanowiska można uznać za logiczne i
racjonalne brzmienie art. 100 i 101 tej ustawy. Osoby takie mogą ubiegać się także o
powołanie na stanowisko asesora komorniczego w trybie art. 32 ustawy, zaś taki
asesor ma prawo ubiegania się o stanowisko komornika w razie powstania stosow-
nego wakatu.

Minister Sprawiedliwości zaskarżył powyższy wyrok rewizją nadzwyczajną, w
której zarzucił rażące naruszenie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w związku z art.
10 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji i wniósł o uchylenie zaskarżo-
nego wyroku i oddalenie skargi. W ocenie Ministra Sprawiedliwości z wykładni języ-
kowej, systemowej i celowościowej ustawy wynika, że wszyscy nowo ubiegający się
o powołanie na stanowisko komornika sądowego muszą odbyć aplikację. Przepisy
przejściowe dotyczą natomiast w istocie tych osób, które kontynuują przygotowanie
do wykonywania funkcji komornika sądowego.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Podstawowym zagadnieniem prawnym w rozpoznawanej sprawie jest kwestia
statusu prawnego osób, które pod rządem dotychczasowych przepisów ukończyły
wyższe studia prawnicze lub administracyjne, ukończyły praktykę komorniczą i zdały
egzamin komorniczy, lecz nie zostały powołane na stanowisko komornika przed
dniem wejścia w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i
egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882).

Przepisy Rozdziału 13 ,,Przepisy przejściowe i końcowe" tej ustawy nie regu-
lują statusu prawnego tych osób. Przepisy te odnoszą się jedynie do praktykantów
komorniczych, którzy złożyli z wynikiem pozytywnym egzamin komorniczy przed
dniem wejścia w życie ustawy, a nie spełniają wymagań określonych w art. 10 ust. 1
pkt 3 ustawy (art. 100); osób, które rozpoczęły praktykę komorniczą przed dniem
wejścia w życie ustawy, a nie spełniają wymagań określonych w art. 10 ust. 1 pkt 3
ustawy (art. 101) i komorników, którzy w dniu powołania na stanowisko komornika
nie ukończyli 35 roku życia i nie spełniają wymagań określonych w art. 10 ust. 1 pkt 3
ustawy (art. 102). Z treści tych przepisów wynika, że dotyczą one osób, które przed
dniem wejścia w życie ustawy nie ukończyły wyższych studiów prawniczych lub
administracyjnych i przed tym dniem albo rozpoczęły praktykę komorniczą albo
złożyły z pozytywnym wynikiem egzamin komorniczy albo w dniu powołania na sta-
nowisko komornika nie ukończyły 35 roku życia. Ustawodawca uregulował status
prawny tych osób z tego powodu, że obecnie obowiązujące przepisy stawiają kan-
dydatom na stanowisko komornika surowsze wymagania w zakresie wykształcenia.
Według przepisu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy komornikiem może być osoba, która
ukończyła wyższe studia prawnicze lub administracyjne, podczas gdy dotychczaso-
we przepisy wymagały wykształcenia co najmniej w zakresie szkoły średniej. Wydaje
się zatem, że ustawodawca celowo pominął osoby, które w dniu wejścia w życie
ustawy miały ukończone wyższe studia prawnicze lub administracyjne i spełniały
pozostałe warunki do ubiegania się o stanowisko komornika określone w przepisach
dotychczasowych.

W odniesieniu do praktykantów komorniczych, którzy przed dniem wejścia w
życie ustawy nie mieli ukończonych wyższych studiów prawniczych lub administra-
cyjnych i złożyli przed tym dniem z wynikiem pozytywnym egzamin komorniczy,
przepis art. 100 przewiduje możliwość powołania ich na stanowiska asesora komor-
niczego, chociażby nie uzupełnili wykształcenia w zakresie wymaganym przez art. 10
ust. 1 pkt 3 ustawy. Należy podkreślić, że powyższy przepis wyraźnie uprzywilejował
tę kategorię osób w zakresie powołania na stanowisko asesora komorniczego,
bowiem przepis art. 32 ust. 1 ustawy wymaga od kandydata na stanowisko asesora
spełnienia wszystkich wymagań określonych w art. 10 ustawy, a zatem także ukoń-
czenia wyższych studiów prawniczych lub administracyjnych. Z kolei osoby, które
przed dniem wejścia w życie ustawy rozpoczęły praktykę komorniczą i nie ukończyły
przed tym dniem wyższych studiów prawniczych lub administracyjnych, mogą zgod-
nie z przepisem art. 101 ust. 1 ustawy kontynuować szkolenie, a po jego ukończeniu
przystąpić do egzaminu komorniczego, przy czym nie jest jasne, czy szkolenie to jest
kontynuacją praktyki komorniczej w rozumieniu przepisów dotychczasowych czy też
aplikacją komorniczą w rozumieniu przepisów ustawy. Z wykładni językowej tego
przepisu wynika, że ukończenie wyższych studiów prawniczych lub administracyj-
nych nie jest warunkiem dopuszczenia do egzaminu komorniczego, natomiast jest
warunkiem zatrudnienia na stanowisku komornika. Na komorników, o których mowa
w art. 102 ust. 1 ustawy został nałożony obowiązek uzupełnienia kwalifikacji wyma-
ganych w art. 10 ust. 1 pkt 3 w ciągu 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

Na tle przedstawionego stanu prawnego trafny jest pogląd Naczelnego Sądu
Administracyjnego, że pominięcie przez przepisy przejściowe ustawy osób, które
miały ukończone wyższe studia prawnicze lub administracyjne, ukończoną praktykę
komorniczą i zdany egzamin komorniczy w trybie przepisów obowiązujących przed
dniem wejścia w życie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji świadczy o tym,
że zostały one uznane za osoby, które mogą ubiegać się także obecnie o powołanie
na stanowiska komornika sądowego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że osoby te pod
rządem dotychczasowych przepisów spełniały wymagania stawiane kandydatom na
stanowisko komornika, a zatem na podstawie tych przepisów nabyły prawo do ubie-
gania się o to stanowisko. Skoro przepisy ustawy nie określiły sytuacji prawnej tych
osób po jej wejściu w życie, to w braku wyraźnych i odmiennych przepisów ustawy
należy przyjąć, że osoby z wyższym wykształceniem prawniczym lub administracyj-
nym, które pod rządem przepisów dotychczasowych spełniały wymagania stawiane
kandydatom na stanowisko komornika, zachowały prawo do ubiegania się o stano-
wisko komornika także pod rządem nowych przepisów i to nawet wówczas, gdy te
nowe przepisy określają surowsze wymagania w zakresie odbycia aplikacji komor-
niczej i egzaminu komorniczego. Pozbawianie tych osób prawa do ubiegania się o
stanowisko komornika z tym uzasadnieniem, że nie odbyły one aplikacji komorniczej i
nie zdały egzaminu komorniczego w trybie nowych przepisów w sytuacji, gdy osoby
te odbyły praktykę komorniczą i zdały egzamin komorniczy pod rządem przepisów
dotychczasowych godzi w zasadę praw słusznie nabytych.

Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================