Wyrok z dnia 13 lutego 1998 r.
III RN 115/97

Prawne konsekwencje orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny w dniu
26 września 1995 r. (U. 4/95 - OTK 1995 Nr 1 poz. 4) niezgodności z przepisami
konstytucyjnymi przepisu § 20a rozporządzenia Ministra Współpracy Gospo-
darczej z Zagranicą z dnia 22 sierpnia 1990 r. w sprawie nadzoru i kontroli cel-
nej oraz poboru opłat (Dz.U. Nr 61, poz. 357 ze zm.) nie dotyczą tego przepisu w
brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy
Gospodarczej z Zagranicą z dnia 26 lipca 1995 r. (Dz.U. Nr 90, poz. 451).

Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Adam Józefowicz, Andrzej Wasilewski.


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 1998 r. sprawy ze skargi
Andrzeja O. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w W. z dnia 26 września
1996 r. [...] w przedmiocie wymiaru opłaty manipulacyjnej dodatkowej, na skutek re-
wizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Admi-
nistracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego w Poznaniu z dnia 12 czerwca 1997 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Ad-
ministracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Poznaniu do ponownego rozpozna-
nia.

U z a s a d n i e n i e

Zaskarżonym rewizją nadzwyczajną wyrokiem z dnia 12 czerwca 1997 r.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu stwierdził: 1) nie-
ważność decyzji Prezesa Głównego Urzędu Ceł w W. z dnia 26 września 1996 r.
utrzymującej w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Celnego w P. z dnia 22 maja 1996 r.
o wymiarze w stosunku do Pracowni Renowacji Mebli Zabytkowych Andrzeja O.
opłaty manipulacyjnej dodatkowej, 2) nieważność powołanej wyżej decyzji Dyrektora

- 2 -

Urzędu Celnego jako decyzji poprzedzającej w pierwszej instancji zaskarżoną decy-
zję Prezesa Głównego Urzędu Ceł.
W uzasadnieniu powyższego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwier-
dził, że rozpatrywane decyzje organów celnych obu instancji zostały wydane na
podstawie § 20 a pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagra-
nicą z dnia 22 sierpnia 1990 r. w sprawie dozoru kontroli celnej oraz poboru opłat.
Tym czasem - według Sądu - wskazany przepis utracił moc obowiązującą na pods-
tawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 września 1995 r. U. 4/95.
Minister Sprawiedliwości w rewizji nadzwyczajnej zarzucił wyrokowi NSA ra-
żące naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), art. 42 w związku z art. 70 ust. 2
pkt 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (Dz. U. z 1994 r. Nr 71, poz.
312) oraz § 20a pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagra-
nicą z dnia 22 sierpnia 1990 r. w sprawie dozoru i kontroli celnej oraz poboru opłat, w
brzmieniu określonym § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospodarczej z
Zagranicą z dnia 26 lipca 1995 r. (Dz. U. Nr 90, poz. 451). Powołując tę podstawę
Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi
Andrzeja O., bądź o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Są-
dowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Poznaniu do ponownego
rozpoznania.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej wskazano, że orzeczenie Trybunału
Konstytucyjnego U. 4/95, na które powołał się NSA w zaskarżonym wyroku nie obej-
muje - wbrew ustaleniu Sądu - podstawy prawnej rozpatrywanych w sprawie decyzji
organów celnych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzuty rewizji nadzwyczajnej są zasadne.
Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 26 września 1995 r. U. 4/95
(OTK z 1995 r., Nr 1, poz. 4) orzekł, że: "Paragraf 20a rozporządzenia Ministra
Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 22 sierpnia 1990 r. w sprawie dozoru i
kontroli celnej oraz poboru opłat (Dz. U. Nr 61, poz. 357, zm. z 1992 r. Nr 57, poz,

- 3 -

73; z 1994 r. Nr 76, poz. 347 i 348 i Nr 132, poz. 682; z 1995 r. Nr 90, poz. 451) w
brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospo-
darczej z Zagranicą z dnia 23 czerwca 1994 r. zmieniającego rozporządzenie w
sprawie dozoru i kontroli celnej oraz poboru opłat (Dz. U. Nr 76, poz. 347, Nr 132,
poz. 682) w zakresie, w jakim po wejściu w życie § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra
Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 26 lipca 1995 r. zmieniającego rozpo-
rządzenie w sprawie dozoru i kontroli celnej oraz poboru opłat (Dz. U. Nr 90, poz.
451) może być stosowany do sytuacji z okresu poprzedzającego to wejście w życie
jest niezgodny z art. 1 Przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy przez art.
77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach
między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samo-
rządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426, zm. Dz. U. z 1995 r. Nr 38, poz. 184)
oraz z art. 56 ust. 3 powołanej wyżej Ustawy Konstytucyjnej".
Naczelny Sąd Administracyjny bezzasadnie przyjął w zaskarżonym wyroku,
że cytowane wyżej orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego dotyczy niekonstytucyjno-
ści przepisu stanowiącego podstawę ocenianych w sprawie decyzji organów celnych.
Tymczasem stwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny sprzeczność z przepisami
konstytucyjnymi odnosi się do wskazanego przepisu w jego brzmieniu ustalonym
przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z
dnia 23 czerwca 1994 r., w którym wysokość opłaty manipulacyjnej dodatkowej zos-
tała co do zasady określona według 40% wartości celnej towaru. Natomiast w
rozpatrywanych w sprawie decyzjach organów celnych - jak to expressis verbis z
nich wynika - został zastosowany przepis § 20a pkt 3 rozporządzenia Ministra
Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 22 sierpnia 1990 r. w jego brzmieniu
ustalonym przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Współpracy Gospodarczej z Za-
granicą z dnia 26 lipca 1995 r. (Dz. U. Nr 90, poz. 451), według którego przedmio-
towa opłata manipulacyjna została określona kwotowo na 480 zł. W takiej też kwocie
(480 zł) wymierzona została opłata manipulacyjna w stosunku do Andrzeja O. za
niedostarczenie w terminie towaru do urzędu celnego.
Z powyższych ustaleń, a także w świetle uzasadnienia powołanego orzecze-
nia Trybunału Konstytucyjnego U. 4/95 wynika w sposób niewątpliwy, że orzeczenie
to odnosi się do innego przepisu, niż ten który miał zastosowanie w rozpatrywanej

- 4 -

sprawie, oraz że przepisy te różnią się zasadniczo co do treści.
W tej sytuacji zgodzić się należy z oceną Ministra Sprawiedliwości, że Na-
czelny Sąd Administracyjny z rażącym naruszeniem, wskazanych przepisów, a w
szczególności art. 156 § 1 pkt 2 KPA ustalił, że decyzje organów celnych zostały
wydane bez podstawy prawnej.
Przyjmując błędne założenia Naczelny Sąd Administracyjny nie rozpoznał
zarzutów skargi. W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Najwyższy uchylił zas-
karżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do roz-
poznania (art. 39313 § 1 KPC w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... - Dz. U. Nr 43, poz. 189).
========================================