Wyrok z dnia 22 listopada 2006 r.
III PK 85/05

Jeżeli w porozumieniu zbiorowym partnerów społecznych nie określono
okresu jego obowiązywania, a uczyniono to jedynie w niektórych postanowie-
niach, to pozostałe postanowienia obowiązują bezterminowo, chyba że sprzeci-
wia się temu wykładnia systemowa.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 listopada 2006 r.
sprawy z powództwa Wiesławy P. przeciwko ,,G.C." Spółce z o.o. w W. o zapłatę, na
skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14
kwietnia 2005 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Lu-
blinie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyj-
nego.

U z a s a d n i e n i e

Powódka Wiesława P. w sprawie przeciwko ,,G.C." Spółce z o.o. w W. o od-
szkodowanie i odprawę wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w
Lublinie z dnia 14 kwietnia 2005 r. [...]. Zaskarżonym wyrokiem oddalono apelację
powódki od wyroku Sądu pierwszej instancji oddalającego powództwo.
Powódka była pracownikiem Domów Towarowych ,,C.", a z dniem 7 stycznia
2001 r., stała się pracownikiem strony pozwanej na podstawie art. 231 k.p. U po-
przednika pozwanej obowiązywał układ zbiorowy pracy, który na podstawie art. 2418
k.p. był stosowany u pozwanej przez okres roku. Dnia 25 stycznia 2002 r. pozwana
wypowiedziała powódce warunki umowy o pracę wynikające z tego układu zbiorowe-
go. Wobec odmowy powódki przyjęcia nowych warunków umowa o pracę uległa
rozwiązaniu 30 kwietnia 2002 r., a z dniem następnym powódka przeszła na emery-
turę. Otrzymała odprawę przewidzianą w obowiązującej wówczas ustawie z dnia 28
grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (jedno-
lity tekst: Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 ze zm.). Powódka wywodzi swoje rosz-
czenia z porozumienia w sprawie gwarancji socjalnych, pracowniczych i związko-
wych zawartego w 1997 r. między związkami zawodowymi działającymi u poprzed-
nika pozwanej (Domy Towarowe ,,C.") i spółką handlową, która po nabyciu akcji stała
się spółką dominującą (dalej: Konsorcjum) nad pozwaną.
W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie: art. 9 § 1 k.p. i art. 393 § 1 k.c. w
związku z art. 300 k.p., przez przyjęcie, że porozumienie prywatyzacyjne z dnia 16
kwietnia 1997 r. jest źródłem prawa pracy, a nie umową na rzecz osoby trzeciej; § 5
pkt 4 porozumienia w związku z art. 65 k.c. i art. 300 k.p.; art. 42 k.p. i § 1 pkt 3 w
związku z § 2 pkt 1 porozumienia; art. 233 § 1, art. 244 i art. 378 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona. Zarzut dotyczący naruszenia art. 9 § 1 k.p. i art. 393
§ 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. nie może być oceniany przez Sąd Najwyższy. Po-
przedni skład Sądu Najwyższego rozpoznający niniejszą sprawę przedstawił bowiem
do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi tego Sądu zagadnienie prawne związa-
ne z tymi przepisami. Skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego w uchwale z dnia
23 maja 2006 r., III PZP 2/06 (jeszcze nieopublikowanej), stwierdził, że ,,postanowie-
nia porozumienia zbiorowego w sprawie gwarancji socjalnych, pracowniczych i
związkowych, zawartego w procesie prywatyzacji pośredniej (art. 1 ust. 2 pkt 1 i 1a
oraz art. 31a-35 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji,
jednolity tekst: Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.), pomiędzy związkami za-
wodowymi działającymi u pracodawcy a spółką handlową, która po nabyciu akcji
stała się spółką dominująca nad spółką zależną będącą pracodawcą, są przepisami
prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p." Ta uchwała wiąże Sąd Najwyższy rozpo-
znający niniejszą sprawę (art. 39817 § 2 k.p.c.).
Powołane w skardze postanowienia porozumienia stanowią, że: 1) (§ 1 pkt 3).
,,Ponadto Konsorcjum gwarantuje, że w terminie 36 miesięcy od dnia nabycia przez
Konsorcjum akcji Domów Towarowych ,,C." SA w W. wypowiedzenie umowy o pracę
w stosunku do osoby będącej w dacie do 31 grudnia 1997 r. (data ustalona protoko-
łem dodatkowym z dnia 16 grudnia 1997 r.) członkiem związków zawodowych wy-
maga bezwzględnej zgody organizacji związkowej, do której należy"; 2) (§ 2 pkt 1).
,,Konsorcjum zobowiązuje się, iż w przypadku nieprzestrzegania postanowień pkt 2 i
3, Domy Towarowe ,,C." SA w W. wypłacą na rzecz osób wymienionych w tych
punktach, z którymi umowa o pracę została rozwiązana wbrew postanowieniem § 1
pkt 2 i 3, odszkodowanie dodatkowe w wysokości równej przeciętnemu miesięczne-
mu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonym przez Prezesa GUS-u
(publikowanym w Monitorze Polskim) w miesiącu poprzedzającym dzień rozwiązania
umowy o pracę, pomnożonemu przez liczbę miesięcy pozostałych do końca Okresu
Gwarancji i powiększonej o 12-sto miesięczne wynagrodzenie tego pracownika a w
przypadku zwolnienia tego pracownika w ostatnim roku Okresu Gwarancji o 18-sto
miesięczne wynagrodzenie tego pracownika. Odszkodowania nie będą brane pod
uwagę w wyliczaniu bazowego funduszu płac, stanowiącego podstawę do negocjo-
wania przyrostu wynagrodzeń"; 3) (§ 5 pkt 4). ,,Domy Towarowe ,,C." SA w W. zobo-
wiązują się w przypadku zwolnienia z przyczyn ekonomiczno-organizacyjnych:
członka Zarządu związku, Komisji Rewizyjnej Zakładowej Organizacji Związkowej,
międzyzakładowej i regionalnej w czasie kadencji lub po jej upływie w ciągu 3
(trzech) lat po jej zakończeniu do wypłacania odszkodowania wynikającego z § 2 pkt
1 oraz odprawy pieniężnej w wysokości 36 miesięcznego średniego wynagrodzenia
w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonym przez Prezesa GUS liczonej według wielko-
ści na dzień rozwiązania umowy o pracę bez względu na funkcję jaką pełni w organi-
zacjach związkowych. Odprawa dodatkowa nie będzie brana pod uwagę przy nali-
czaniu bazowego funduszu płac, stanowiącego podstawę do negocjowania przyrostu
wynagrodzeń".
W sprawie sporne jest, czy § 5 pkt 4 porozumienia obowiązuje przez okres 36
miesięcy od dnia nabycia przez Konsorcjum akcji D.T. ,,C." - co przyjął Sąd Apelacyj-
ny - czy jest to zobowiązanie bezterminowe w tym znaczeniu, że przewidziane w tym
postanowieniu uprawnienia pracownika nie są powiązane z datą nabycia akcji przez
Konsorcjum, a jedynie z datą ustania kadencji w organizacji związkowej. Sąd Naj-
wyższy uważa, że trafne jest drugie z tych stanowisk. Oznacza to, że do powódki
jako członka zarządu zakładowej organizacji związkowej ma zastosowanie § 5 pkt 4
porozumienia. Przemawiają za tym trzy argumenty. Po pierwsze, żadne postanowie-
nie porozumienia nie określa czasu jego obowiązywania. Po drugie, z wykładni sys-
temowej wynika, że gdy strony porozumienia zamierzały ograniczyć czasowo obo-
wiązywanie niektórych jego postanowień, to stanowiły o tym w tych postanowieniach.
Tak uczyniły w powołanym wyżej postanowieniu § 1 pkt 3, a szczególnie widoczne
jest to w odniesieniu do § 4 określającego uprawnienia socjalne pracowników. W pkt
1 jest bezterminowe zobowiązanie Konsorcjum do powiększenia o 15% odpisu na
fundusz socjalny, a w pkt 3 zobowiązanie do utrzymania zakładowych obiektów so-
cjalnych przez okres co najmniej 10 lat. Po trzecie, pogląd Sądu Apelacyjnego jest
nietrafny także dlatego, że odwołuje się do § 2 pkt 1 porozumienia, stanowiącego
tylko o odszkodowaniu z tytułu rozwiązania umowy, a dotyczący powódki § 5 pkt 4
przyznaje prawo nie tylko do odszkodowania, ale także do odprawy. W porozumieniu
nie ma postanowienia, które ograniczałoby obowiązek wypłaty odprawy do jakiegoś
okresu liczonego od dnia nabycia akcji przez Konsorcjum. Skoro zaś w jednym po-
stanowieniu porozumienia (§ 5 pkt 4) są przewidziane dwa świadczenia z tego sa-
mego tytułu, to za odmiennym ich traktowaniem musiałyby przemawiać mocne racje,
a Sąd Najwyższy nie widzi żadnych argumentów w tym zakresie.

Z tych względów na podstawie art. 39815 § 1 i art. 108 § 2 k.p.c. orzeczono jak
w sentencji.
========================================