Wyrok z dnia 23 lutego 2005 r.
III PK 85/04

Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (art.
52 § 1 k.p.) nie jest niezgodne z prawem, choćby pracodawca oprócz właściwej
przyczyny uzasadniającej to rozwiązanie, podał także przyczyny nieuzasad-
nione.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Krystyna Bednarczyk, Katarzyna Gonera.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lutego 2005 r. sprawy
z powództwa Stefana K. przeciwko M. Urzędowi Wojewódzkiemu w W. o odszkodo-
wanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Siedlcach z dnia 8 czerwca 2004 r. [...]

o d d a l i ł kasację i zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 1.000 zł
(jeden tysiąc) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Powód Stefan K. w pozwie z dnia 17 lutego 2003 r., skierowanym przeciwko
Wojewodzie M. wnosił o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania z tytułu niezgod-
nego z prawem rozwiązania stosunku pracy na stanowisku dyrektora Ośrodka Infor-
matyki Urzędu Wojewódzkiego w S., dokonanego w trybie art. 52 k.p. dnia 3 lutego
2003 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach wyrokiem
z dnia 19 sierpnia 2003 r. oddalił powództwo. Podstawę wyroku stanowiły następują-
ce ustalenia.

Powód Stefan K. był zatrudniony od dnia 1 lutego 1995 r. na stanowisku dy-
rektora Ośrodka Informatyki w S. na podstawie powołania przez Wojewodę S. Ośro-
dek Informatyki działał jako gospodarstwo pomocnicze Urzędu Wojewódzkiego w S.
Po reformie administracji publicznej działał w ramach Urzędu M. w W. Zarządzeniem
[...] z dnia 11 grudnia 2002 r. Wojewoda M. zadecydował o połączeniu, poprzez in-
korporację, dotychczasowych Ośrodków Informatyki w S. i w R. z Wojewódzkim
Ośrodkiem Informatyki w W. Jednocześnie od dnia 1 stycznia 2003 r. powstały Od-
działy Zamiejscowe w S. i w R. W związku z planowaną reorganizacją powód otrzy-
mał w dniu 18 grudnia 2002 r. pismo odwołujące go ze stanowiska dyrektora
Ośrodka Informatyki z dniem 31 grudnia 2002 r. z jednoczesnym zachowaniem
okresu wypowiedzenia do dnia 31 marca 2003 r. W trakcie 3-miesięcznego okresu
wypowiedzenia, Wojewoda M. pismem z dnia 22 stycznia 2003 r. poinformował po-
woda o rozwiązaniu z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 §
1 pkt 1 k.p. Jako powód rozwiązania z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia wska-
zano ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych polegające na
pełnieniu funkcji prezesa zarządu konkurencyjnej wobec Ośrodka Informatyki w S.
Spółki T. - M. Ośrodek Informatyki oraz podejmowaniu na szkodę pracodawcy dzia-
łań przez przekazywanie kontrahentom Ośrodka Informatyki w S. nieprawdziwych
informacji o jego likwidacji z zamiarem przejęcia zleceń przez Spółkę T. Na podsta-
wie ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy stwierdził, że podane w piśmie z
dnia 22 stycznia 2003 r. przyczyny w pełni uzasadniały rozwiązanie z powodem sto-
sunku pracy bez wypowiedzenia. Działania powoda polegające na wysyłaniu do
kontrahentów Ośrodka Informatyki nieprawdziwych informacji o jego likwidacji i ofe-
rowanie usług przez Spółkę T. - M. narażało Ośrodek Informatyki na szkodę w po-
staci możliwości utraty dotychczasowych klientów. Zdaniem Sądu pierwszej instancji
także druga z przyczyn rozwiązania stosunku pracy z powodem była uzasadniona.
Na podstawie art. 4 w związku z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje
publiczne (Dz.U. Nr 106, poz. 679 ze zm.) powoda obejmował zakaz prowadzenia
działalności gospodarczej (w tym między innymi pełnienia funkcji członka zarządu w
spółce prawa handlowego) jako osobę zajmującą stanowisko równorzędne w rozu-
mieniu tej ustawy kierowniczemu stanowisku państwowemu. Naruszenie tegoż zaka-
zu stanowiło na podstawie art. 5 ust. 1 powołanej ustawy przewinienie służbowe
stanowiące podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pra-
cownika. Sąd oddalił powództwo w stosunku do M. Urzędu Wojewódzkiego w W.
jako legitymowanego w sprawie pracodawcy powoda.

W apelacji od powyższego wyroku powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz
odszkodowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu oraz uznanie za stronę pozwaną
Wojewódzkiego Ośrodka Informatyki w W. Według powoda Sąd pierwszej instancji
naruszył art. 4 w związku z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograni-
czeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publicz-
ne przez przyjęcie, że przepis ten ma zastosowanie do dyrektora gospodarstwa
pomocniczego jednostki budżetowej. Zdaniem powoda nie był on pracownikiem pań-
stwowym, gdyż był wynagradzany według innych przepisów niż urzędnicy państwowi
oraz nie składał on oświadczeń majątkowych, do składania których byli zobowiązani
dyrektorzy wydziałów M. Urzędu Wojewódzkiego. Powód zarzucił ponadto, że błędne
jest ustalenie dokonane przez Sąd, a polegające na przyjęciu, iż wysyłając oferty
usług T. - M. dopuścił się on ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pra-
cowniczych. Jego zdaniem Wojewódzki Ośrodek Informatyki w W. nie poniósł żad-
nych strat związanych z działalnością T. - M.

Wyrokiem z dnia 8 czerwca 2004 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Siedlcach oddalił apelację powoda jako bezzasadną. Zdaniem Sądu
drugiej instancji, stroną pozwaną w sprawie jest M. Urząd Wojewódzki. Wojewódzki
Ośrodek Informatyki w W. jest gospodarstwem pomocniczym M. Urzędu Wojewódz-
kiego. Wojewoda z kolei jest organem, który powołuje bądź odwołuje pracowników
pełniących funkcje kierownicze w Urzędzie Wojewódzkim. Zdaniem Sądu drugiej in-
stancji, Sąd pierwszej instancji prawidłowo zastosował do powoda regulacje przewi-
dziane w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Powód zajmował stanowisko
dyrektora gospodarstwa pomocniczego i podlegał regulacji z art. 2 pkt 2 wymienionej
ustawy, tj. zajmował stanowisko równorzędne ze stanowiskami, do których ma za-
stosowanie powołana ustawa. Niezależnie od tego Sąd drugiej instancji podzielił
ustalenia, że zarzuty pozwanego zawarte w piśmie o rozwiązaniu stosunku pracy w
trybie art. 52 § 1 k.p. były zasadne, w szczególności, że zachowanie powoda polega-
jące na przesyłaniu informacji o likwidacji WOI w W. i ofert współpracy z T. - M. było
działaniem na szkodę pozwanego. Sąd drugiej instancji podzielił w tym zakresie
ocenę przedstawioną w orzeczeniu Sądu pierwszej instancji.

W kasacji od powyższego wyroku skarżący wniósł o jego uchylenie i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Skarżący wskazał
na naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 4 oraz art. 5 w związku z art. 2
ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności go-
spodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, przez uznanie, że do powoda
mają zastosowanie wskazane przepisy. Zdaniem skarżącego nie był on ani urzędni-
kiem państwowym, ani urzędnikiem samorządowym, ani też urzędnikiem służby cy-
wilnej. Funkcja jaką pełnił nie wiązała się z podejmowaniem jakichkolwiek działań
władczych (decyzje administracyjne), które wywierałyby skutek w sferze prawa pu-
blicznego, ale polegała wyłącznie na wykonywaniu czynności usługowych.

Kasacja oparta została również na podstawie, o której mowa w art. 3931 pkt 2
k.p.c. W tym zakresie zarzucono naruszenie art. 233 § 1, art. 328 § 2 i art. 387 k.p.c.,
przez akceptację przez Sąd drugiej instancji, oderwanych od materiału dowodowego
sprawy ustaleń Sądu pierwszej instancji oraz ograniczenie się w uzasadnieniu wy-
roku do potwierdzenia ustaleń Sądu Rejonowego, co w konsekwencji spowodowało
niemożność kontroli sposobu rozumowania Sądu odwoławczego.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


W uzasadnieniu wyroku Sądu pierwszej instancji ustalono, że powód będący
dyrektorem Ośrodka Informatyki w S. stanowiącego gospodarstwo pomocnicze
Urzędu Wojewódzkiego w S. podlegał ograniczeniom w prowadzeniu działalności
gospodarczej stosownie do art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograni-
czeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publicz-
ne (Dz.U. Nr 106, poz. 679 ze zm.). Podstawę tego ustalenia stanowiło stwierdzenie,
że powód zajmował stanowisko równorzędne stanowiskom państwowym wymienio-
nym w art. 2 pkt 1 tej ustawy. Przesłanki tego ostatniego stwierdzenia w uzasadnie-
niu wyroku Sądu pierwszej instancji nie zostały ujawnione. Kwestia dopuszczalności
zastosowania powyższej ustawy z 21 sierpnia 1997 r. do dyrektora przedmiotowego
gospodarstwa pomocniczego została podniesiona w podstawach apelacji powoda,
który zarzucił, że jego stanowisko nie miało cech wymaganej w art. 2 pkt 2 ,,równo-
rzędności pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi w pkt 1". Sąd
drugiej instancji uznał ten zarzut za bezzasadny, nie odnosząc się w uzasadnieniu
swego wyroku do argumentacji skarżącego. W związku z tym, rozważając zarzuty
kasacji należy zgodzić się ze skarżącym, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku
zostało sporządzone z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. Niczego ze spornej kwestii nie
wyjaśnia bowiem samo stwierdzenie, iż ,,powód zajmując stanowisko dyrektora go-
spodarstwa pomocniczego, jakim był Wojewódzki Ośrodek Informatyki w S. podlegał
wymienionej regulacji prawnej". Było to oczywiście niewystarczające, skoro ustawa z
21 sierpnia 1997 r. dotyczy osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe
(art. 1), a w swej - mającej ewentualne zastosowanie do rozważanego stanowiska
regulacji zawartej w art. 2 pkt 2 - obejmuje pracowników urzędów państwowych,
zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami
wymienionymi w pkt 1. Konieczne więc było skonkretyzowane ustalenie, którego ze
stanowisk wymienionych w pkt 1, a są ich trzy kategorie, mogłoby dotyczyć stanowi-
sko, które zajmował powód, a następnie wyjaśnienie struktury wynagradzania powo-
da, ażeby stworzyć w ten sposób niezbędne elementy dla podjęcia analizy, czy sta-
nowisko powoda było ,,równorzędne pod względem płacowym" z wytypowanym do
porównania stanowiskiem wymienionym w art. 2 pkt 1 ustawy pracownika urzędu
państwowego, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska kie-
rownicze. Zgromadzony materiał sprawy nie jest wystarczający dla wyjaśnienia
przedmiotowej kwestii. W szczególności uzasadniona wątpliwość powstaje na tle
szczególnych przepisów o wynagradzaniu, które miały zastosowanie do wynagro-
dzenia powoda. Chodzi o rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18
lipca 1996 r. w sprawie zasad wynagradzania za pracę i przyznawania innych świad-
czeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w niektórych jednostkach
państwowej sfery budżetowej (Dz.U. Nr 97, poz. 453 ze zm.), którego zakres pod-
miotowy obejmuje stanowisko zajmowane przez powoda, ale nie obejmuje stanowisk
wymienionych w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.

W tej sytuacji, skoro uzasadnienie wyroku uniemożliwia weryfikację zaskarżo-
nego kasacją ustalenia, Sąd Najwyższy uznał, że ten element podstawy prawnej za-
skarżonego wyroku został skutecznie zakwestionowany i w związku z tym przy oce-
nie zgodności zaskarżonego wyroku z prawem należało pominąć zastosowanie
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodar-
czej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Bezzasadne są natomiast pozostałe zarzuty kasacji. Nie jest tak, jak zarzucił
skarżący, jakoby decydujące o rozstrzygnięciach sprawy w obu instancjach ustalenia
faktyczne zostały oderwane od materiału dowodowego sprawy. Powołując się na
przedstawione wyżej podstawy wyroków Sądów obu instancji należy stwierdzić, że
istota sprawy i odpowiadający jej zakres koniecznych ustaleń faktycznych, odnosiła
się do weryfikacji podstaw rozwiązania z powodem umowy o pracę bez wypowiedze-
nia, które zostały podane w piśmie Wojewody M. z dnia 22 stycznia 2003 r.; Sądy
ustaliły pełną zgodność podanych w tym piśmie podstaw z rzeczywistością.

Po pierwsze, było bezsporne, że powód pełnił funkcję Prezesa Zarządu T. -
M., Ośrodek Informatyki S. Spółki z o.o., będącej firmą konkurencyjną w stosunku do
Ośrodka Informatyki, którego był dyrektorem. Po drugie, przesłanie przez powoda
jako prezesa zarządu Spółki T. - M. pisemnych informacji o likwidacji Wojewódzkiego
Ośrodka Informatyki w S. i ofercie współpracy w zakresie obsługi informatycznej zo-
stało także przyznane przez powoda. Natomiast analiza treści informacji zawartych w
pismach do klientów Ośrodka Informatyki w S., którego powód był dyrektorem, w
kontekście ustalonej sytuacji faktycznej wprowadzenia klientów Ośrodka w błąd
twierdzeniem o likwidacji Ośrodka Informatyki, co nie miało miejsca, a wynikało z
zamiaru przejęcia zakresu działalności Ośrodka, uzasadniała wyrażoną w uzasad-
nieniu wyroków obu Sądów ocenę, że powód w ten sposób ze swej winy dopuścił się
ciężkiego naruszenia swych podstawowych obowiązków pracowniczych, bo wyko-
rzystując swą pozycję u pracodawcy działał na jego szkodę. Nie budzi przy tym wąt-
pliwości przedstawiona przez Sąd pierwszej instancji i podzielona przez Sąd drugiej
instancji analiza procesu reorganizacji służb informatycznych w M. Urzędzie Woje-
wódzkim, w ramach której wprawdzie Ośrodek Informatyki w S. podlegał zmianom
organizacyjnym przez strukturalne połączenie z Wojewódzkim Ośrodkiem Informatyki
w W., to jednak w dalszym ciągu pozostawała w S. struktura dotychczasowego
Ośrodka w formie oddziału zamiejscowego, zainteresowana w dalszym ciągu zakre-
sem swej dotychczasowej działalności gospodarczej. W tym kontekście nie budzi
wątpliwości ocena, że ,,powód jako dyrektor Ośrodka Informatyki w S. musiał być, ze
względu na zajmowane stanowisko, osobą najlepiej poinformowaną o zakresie i ce-
lach planowanej reorganizacji Ośrodka, a w każdym razie musiał mieć jej pełny obraz
po otrzymaniu zarządzenia Wojewody z dnia 11 grudnia, którego wykonanie powie-
rzono w § 4 samemu powodowi jako Dyrektorowi Ośrodka, a które to zarządzenie,
jak zeznał w imieniu strony pozwanej Dyrektor Biura Generalnego M. Urzędu Woje-
wódzkiego, powód otrzymał niezwłocznie po jego wydaniu" i dalsze stwierdzenie
Sądu, że porównanie dat zarządzenia Wojewody i daty pisma reklamującego usługi
konkurencyjnej spółki wskazuje, iż powód musiał mieć świadomość, że powołuje się
na nieprawdziwe informacje.

Ponieważ, według niebudzącej zastrzeżeń oceny prawnej Sądów obu instan-
cji, ustalone naruszenie przez powoda jego podstawowych obowiązków pracowni-
czych było wystarczającą przyczyną do rozwiązania z nim stosunku pracy na pod-
stawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., to nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy stwier-
dzony wyżej błąd Sądu polegający na niewyjaśnieniu tego, czy powód podlegał
ograniczeniom przewidzianym w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu
prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Ostatecznie bowiem o zgodności zaskarżonego wyroku z prawem rozstrzyga jego
zgodność z art. 52 § 1 pkt 1 k.p. a nie - jak dodatkowo ustaliły Sądy - że fakt prowa-
dzenia przez powoda działalności gospodarczej stanowił sam przez się podstawę do
rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 21
sierpnia 1997 r.).

Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy oddalił kasację, uznając, że zaskar-
żone orzeczenie mimo częściowo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu (art.
39312 k.p.c.).
========================================