Wyrok SN - III PK 7/04
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III PK 7/04
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2005/2/21
Data wydania:2004-05-06

Zdanie odrębne SSN Andrzeja Wasilewskiego
do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2004 r.
w sprawie III PK 7/04

Niniejszym, na podstawie art. 324 § 2 (zdanie ostatnie) w związku z art. 391
oraz art. 39319 k.p.c., zgłaszam zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia
22 kwietnia 2004 r. w sprawie III PK 7/04, które uzasadniam w sposób następujący:

1. W rozpoznawanej sprawie Ryszard K. wystąpił z powództwem przeciwko
,,A.-U." Spółce z o.o. w Warszawie w upadłości (nadal jako: ,,A.-U.") i ,,A." Spółce Ak-
cyjnej w Łęczycy (nadal jako: ,,A.") wnosząc między innymi także ,,o zobowiązanie do
wydania świadectwa pracy" i ,,o zasądzenie wynagrodzenia za wskazane okresy za-
trudnienia, odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę, od-
prawy pieniężnej i ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop - wraz z na-
leżnymi odsetkami".

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 29 czerwca 2001 r. [...] zobowiązał
pozwaną ,,A.-U." do wydania powodowi świadectwa pracy oraz zasądził od pozwanej
,,A.-U." na rzecz powoda określone kwoty tytułem żądanego wynagrodzenie za pracę
we wskazanych okresach, tytułem odszkodowania za skrócony okres wypowiedze-
nia, tytułem odprawy pieniężnej i tytułem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzy-
stany urlop, oddalając równocześnie żądania powoda w tym samym zakresie w sto-
sunku do pozwanej ,,A.". W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy stwierdził w
szczególności, że: ,,Zarówno w pozwie, jak i przed Sądem Rejonowym - Sądem
Pracy powód działający bez adwokata nie wskazał, który z pozwanych jest biernie
legitymowany w procesie". Natomiast w toku przeprowadzonego postępowania Sąd
Okręgowy ustalił, że: 1) powód podjął zatrudnienie w K. Zakładach Spożywczych
Przemysłu Terenowego w K. w dniu 1 lipca 1961 r. i po zmianach organizacyjnych
kontynuował je w Zakładzie Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w K. - Przedsię-
biorstwie Państwowym; 2) z dniem lipca 1995 r. powód stał się pracownikiem po-
zwanej - ,,A.-." w związku z przejęciem przez nią w wyniku prywatyzacji Zakładów
Przemysłu Owocowo-Warzywnego w K.; 3) w dniu 9 lipca 1999 r. pozwana - ,,A.-U."
oraz pozwana - ,,A." zawarły w formie aktu notarialnego umowę przedwstępną sprze-
daży 100% udziałów ,,A.-U." w Zakładach w K.; tego samego dnia strony te zawarły
także umowę dzierżawy nieruchomości w K., na której znajdują się te Zakłady - przy
czym, zgodnie z § 3 tej umowy, okres dzierżawy ustalony został na 6 lat, poczynając
od dnie 15 lipca 1999 r.; 4) w dniu 16 lipca 1999 r. pozwana ,,A.-U." i pozwana ,,A."
zawarły umowę, na podstawie której pozwana ,,A." potwierdziła, że wstępuje w prawa
i obowiązki dotychczasowego pracodawcy, tj. pozwanej ,,A.-U." - przy czym, w § 9 tej
umowy strony postanowiły, że zostaje ona zawarta na czas trwania umowy dzier-
żawy; 5) w dniu 19 lipca 1999 r. powód i inni pracownicy zostali powiadomieni przez
pozwaną ,,A.-U." o tym, że z dniem 15 lipca 1999 r. Zakład został przejęty przez no-
wego pracodawcę, czyli pozwaną ,,A."; 6) w dniu 3 stycznia 2000 r. pozwana ,,A."
poinformowała pozwaną ,,A.-U.", że w związku z niewykonaniem przez ,,A.-U." wa-
runków umowy przedwstępnej z dnia 9 lipca 1999 r. dotyczącej zawarcia w nieprze-
kraczalnym terminie do dnia 31 grudnia 1999 r. przyrzeczonej umowy zbycia na
rzecz ,,A." 100% udziałów w Zakładzie ,,A.-K.", odstępuje od wymienionej umowy; 7)
w dniu 12 stycznia 2000 r. powód (zatrudniony wówczas od dnia 15 lipca 1999 r.
przez pozwaną ,,A.", jako dzierżawcę Zakładu) otrzymał od pozwanej ,,A.-U." pismo o
rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem; 8) w dniu 14 stycznia 2000 r. po-
zwana ,,A." powiadomiła pisemnie powoda o tym, że rozwiązanie zawartej z nim
umowy o pracę w wyniku wypowiedzenia dokonanego przez pozwaną ,,A.-U." będzie
skuteczne począwszy od dnia przejścia Zakładu ponownie na pozwaną ,,A.-U." jako
wydzierżawiającą, a to w związku z wygaśnięciem umowy dzierżawy Zakładu w K. -
w konsekwencji bieg terminu wypowiedzenia umowy o pracę z powodem ulegnie
przesunięciu w czasie; 9) z kolei w dniu 3 marca 2000 r. pozwana ,,A." poinformowała
powoda, że postanowienie o przysądzeniu użytkowania wieczystego i własności bu-
dynków Zakładu w K. uprawomocniło się w dniu 3 marca 2000 r., a w związku z tym
bieg terminu wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pozwaną ,,A.-U."
rozpocznie się dnia 1 kwietnia 2000 r."; równocześnie, w tym samym dniu pozwana
,,A." poinformowała pozwaną ,,A.-U." o tym, że z wygaśnięciem umowy dzierżawy Za-
kładu K. pomiędzy obiema pozwanymi przestaje ona być stroną w stosunkach pracy
z pracownikami tam zatrudnionymi i dokonuje wyrejestrowania pracowników z ubez-
pieczenia zdrowotnego i społecznego; 10) począwszy od dnia 4 marca 2000 r. po-
wód i cała załoga zatrudniona dotychczas w Zakładach w K. nie byli wpuszczani na
teren tego Zakładu i nie byli tym samym dopuszczani do pracy; 11) w okresie od dnia
4 marca 2000 r. do dnia 30 kwietnia 2000 r. powód był zarejestrowany w Zakładzie
Ubezpieczeń Społecznych w W. przez pozwaną ,,A.-U."; 12) w dniu 8 maja 2000 r.
powód i pozwana ,,A." zawarli umowę o pracę na czas określony od dnia 8 maja 2000
r. do dnia 31 grudnia 2000 r., a po tej dacie umowę o pracę na czas nieokreślony.
Ustalenia powyższe nie były sporne pomiędzy stronami i dopiero w oparciu o
nie Sąd Okręgowy stwierdził, że to pozwana ,,A.-U." stała się po dniu 3 marca 2000 r.
pracodawcą powoda i z tej przyczyny ona właśnie jest legitymowana biernie w spra-
wie powyższych roszczeń powoda. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy
podkreślił także, iż: ,,Złożoność stanu prawnego sprawy, wynikająca z podejmowa-
nych przez strony czynności prawnych i zaistniałych zdarzeń prawnych niewątpliwie
musiała wywołać sprzeczne stanowiska i oceny stron w kwestiach istotnych dla roz-
strzygnięcia, a mianowicie określenia pracodawcy zobowiązanego do uregulowania
na rzecz powoda w zasadzie bezspornych należności (...)".
Następnie, w wyniku apelacji pozwanej ,,A.-U.", Sąd Apelacyjny w Lublinie wy-
rokiem z dnia 30 października 2001 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgo-
wego w Lublinie z dnia 29 czerwca 2001 r. w pkt I, pkt II i pkt VII w ten sposób, że
wskazane wyżej roszczenia zasądzone na rzecz powoda od pozwanej ,,A.-U." zasą-
dził od pozwanej ,,A.", oddalając równocześnie w tym zakresie powództwo w sto-
sunku do pozwanej ,,A.-U.". W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Apelacyjny w Lublinie
stwierdził w szczególności, że jest niewątpliwe, iż w wyniku zawarcia umowy dzier-
żawy Zakładu w K. nastąpiło (zgodnie z art. 231k.p.) przejęcie zakładu pracy zatrud-
niającego powoda przez pozwaną ,,A." - natomiast brak jest prawnego uzasadnienia
dla poglądu, że z chwilą wygaśnięcia umowy dzierżawy w dniu 3 marca 2000 r. na-
stąpiło ponowne przejęcie pracowników przez pozwana ,,A.-U.".
W wyniku kasacji wniesionej przez pozwaną ,,A.", Sąd Najwyższy wyrokiem z
dnia 26 lutego 2003 r. (I PK 67/02) uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w
Lublinie z dnia 30 października 2001 r. i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w
Lublinie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Naj-
wyższy stwierdził w szczególności, że:
Po pierwsze, w rozpoznawanej sprawie: ,,istota sporu polegała na ocenie,
która ze stron pozwanych była pracodawcą powoda i która rozwiązała ten stosunek
pracy oraz w jakim trybie. Istota sporu w tym zakresie sprowadzała się więc do usta-
lenia istnienia stosunku prawnego, a obowiązek wydania świadectwa pracy był pro-
stą konsekwencją tego ustalenia. (...) Wobec tego należy stwierdzić, że istotą sporu
w niniejszej sprawie było istnienie łączącego strony stosunku pracy. Tego przedmiotu
sporu dotyczyła jego podstawa i taką kwestię rozstrzygnął w istocie Sąd drugiej in-
stancji. W rzeczywistości rozstrzygnięcie to ze względu na jego podstawę ma więc
charakter ustalenia istnienia umowy o pracę i sposobu jej rozwiązania."
Po drugie, następnie Sąd Najwyższy stwierdził, że: ,,podstawowy problem wy-
stępujący w sprawie dotyczył oceny, która z pozwanych spółek była pracodawcą po-
woda po dniu 3 marca 2000 r., a to z kolei było uzależnione od oceny, czy wygaśnię-
cie umowy dzierżawy i inne zdarzenia prawne, które miały wówczas miejsce, spowo-
dowały przejście zakładu pracy na spółkę ,,A.-U." (utratę statusu pracodawcy przez
spółkę ,,A."). Decydująca jest więc ocena zdarzeń prawnych, które wystąpiły w marcu
2000 r., a nie zdarzeń z lipca 1999 r."
Po trzecie, równocześnie, zważywszy na to, że rozpoznając kasację Sąd Naj-
wyższy z urzędu bierze pod rozwagę nieważność postępowania przed sądem drugiej
instancji (art. 39311 §1 k.p.c.) oraz mając na uwadze to, że w rozpoznawanej sprawie
okoliczność taka może mieć znaczenie i dlatego wymaga omówienia, Sąd Najwyższy
stwierdził w uzasadnieniu wyroku, że: ,,Powództwo zostało bowiem wytoczone prze-
ciwko dwóm pozwanym spółkom, przy czym powód określił żądanie jedynie pod
względem przedmiotowym. Nigdy jednoznacznie nie sprecyzował żądań w aspekcie
podmiotowym, a w szczególności, która ze stron pozwanych powinna zaspokoić jego
roszczenia. Dość oczywistym było przy tym, że roszczenia powoda są zasadne, a
tylko nie wiadomo, która ze stron pozwanych powinna je zaspokoić. Sąd pierwszej
instancji uwzględnił powództwo w przeważającym zakresie w stosunku do pozwanej
spółki ,,A.-U.", natomiast w stosunku do pozwanej spółki ,,A." w przeważającej części
powództwo oddalił. Wyrok Sądu pierwszej instancji został zaskarżony wyłącznie
przez pozwaną spółkę ,,A.-U.". Wyroku tego w szczególności nie zaskarżył powód.
Może to oznaczać, że wyrok Sądu pierwszej instancji w części oddalającej powódz-
two w stosunku do spółki ,,A." uprawomocnił się. Sąd drugiej instancji formalnie nie
zmienił punktu III. wyroku Sądu pierwszej instancji, a więc jego części oddalającej
powództwo w stosunku do spółki ,,A.". W istocie jednak Sąd drugiej instancji zmienił
całkowicie treść tego rozstrzygnięcia. O ile bowiem w rozstrzygnięciu Sądu pierwszej
instancji oddalono przeważającą część roszczeń w stosunku do spółki ,,A.", o tyle
zostały one zasądzone w wyroku Sądu drugiej instancji. Oznaczałoby to nieważność
postępowania wskutek naruszenia powagi rzeczy osądzonej, gdyby przyjąć, że wy-
rok Sądu pierwszej instancji uprawomocnił się w tym zakresie. Ocena ta wymaga
jednak rozważenia zakresu zaskarżenia wyroku pierwszej instancji przez pozwaną
spółkę 'A..-U.". W apelacji tej spółki stwierdzono bowiem, że zaskarżony jest wyrok
Sądu pierwszej instancji w całości (a więc także w części oddalającej powództwo w
stosunku do spółki ,,A."). Jednakże wnioski apelacji zmierzały do zmiany wyroku i
oddalenia powództwa w stosunku do spółki ,,A.-U.", a nadto na rozprawie apelacyjnej
przedstawiciel spółki oświadczył, że jego apelacja dotyczy punktów I., II. i VI. wyroku
Sądu pierwszej instancji. (...) należy uznać, że nieważność postępowania przed Są-
dem drugiej instancji zaistniałaby, gdyby przyjąć, że apelacja pozwanej spółki ,,A.-U."
nie dotyczyłaby (nie zaskarżała) wyroku Sądu pierwszej instancji w części oddalają-
cej powództwo w stosunku do spółki ,,A.". Wówczas bowiem w tym zakresie wyrok
Sądu pierwszej instancji uprawomacniał się i nie mógł być zmieniony w postępowa-
niu apelacyjnym przez zasądzenie objętych nim roszczeń, bez naruszenia powagi
rzeczy osądzonej. Jeżeli natomiast apelacja pozwanej spółki ,,A.-U." dotyczyła (za-
skarżała) także oddalenia powództwa w stosunku do spółki ,,A.", to nie doszło do
nieważności postępowania. Ocena zależy więc od ustalenia zakresu zaskarżenia
wyroku Sądu pierwszej instancji apelacją pozwanej spółki ,,A.-U."."
W tej sytuacji, w wyniku ponownego rozpoznania apelacji pozwanej ,,A.-U." od
wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 29 czerwca 2001 r. Sąd Apelacyjny w
Lublinie wyrokiem z dnia 30 października 2003 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok w ten
sposób, że w szczególności oddalił powództwo (w zakresie roszczeń omawianych w
niniejszym zdaniu odrębnym) w stosunku do pozwanej ,,A.-U.", a w uzasadnieniu
tego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny, po rozpytaniu na rozprawie pełnomocnika po-
zwanej ,,A.-U." o zakres zaskarżenia wniesioną apelacją od wyroku Sądu Okręgo-
wego, ustalił, iż: ,,strona zaskarżyła wyrok Sądu Okręgowego w punktach I, II i VI.
Taki zakres zaskarżenia oznacza, że pkt V wyroku Sądu Okręgowego dotyczący od-
dalenia powództwa w stosunku do obu pozwanych uprawomocnił się. Tym samym,
mimo że pracodawcą powoda po dniu 3 marca 2000 r. pozostała spółka ,,A." w Ł. nie
można dokonać zmiany reformatoryjnej wyroku Sądu Okręgowego przez nałożenie
na ,,A." obowiązku zaspokojenia roszczeń powoda. ,,A." chroni bowiem powaga rze-
czy osądzonej. Apelację należy uznać w pełni za uzasadnioną. Powód dochodzi
roszczeń wywodzących się ze stosunku pracy i z okresu, gdy jego pracodawcą była
spółka ,,A.". Dlatego roszczeń tych mógł powód dochodzić wyłącznie od ,,A."."
W kasacji od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30
października 2003 r. pełnomocnik powoda podniósł w szczególności, że: ,,W niniej-
szej sprawie przede wszystkim ustalenia wymaga rodzaj współuczestnictwa wystę-
pującego po stronie procesowej. Okolicznością bezsporną jest, iż powód sprecyzo-
wał powództwo pod względem przedmiotowym, ale nie uczynił tego w aspekcie
podmiotowym. Powództwo zostało określone przeciwko pozwanemu ad. 1 lub po-
zwanemu ad. 2. Obaj pozwani występowali w sprawie, jednak powodowi było obojęt-
ne, od którego z nich zostaną zasądzone dochodzone roszczenia, byleby te rosz-
czenia zostały uwzględnione. Zdaniem skarżącego, w niniejszym przypadku mamy
do czynienia ze współuczestnictwem nie określonym w art. 72 k.p.c., tylko ze współ-
uczestnictwem nienazwanym, tzw. konkurencyjnym. Tylko jeden z pozwanych w
sprawie jest przecież w rzeczywistości zobowiązany. W sprawie występuje, ogólnie
mówiąc, jeden rodzaj roszczenia. Roszczenie to jest niepodzielne wobec pozwanych.
Zadaniem Sądu było ustalenie, który z nich zobowiązany jest względem powoda.
Charakter współuczestnictwa w procesie pozwanych zbliżony jest do współuczest-
nictwa materialnego ze względu na zachodzącą między pozwanymi prawie pełną
tożsamość podstawy faktycznej i zupełną tożsamość podstawy prawnej. Jednak
między pozwanymi nie ma w tym wypadku żadnej więzi materialnoprawnej, a tożsa-
mość podstawy faktycznej nie jest pełna. Dlatego też nie można uznać w pełni za-
chodzącego między pozwanymi współuczestnictwa za współuczestnictwo material-
ne, jak również nie można przyjąć, że odpowiada ono swoim charakterem współ-
uczestnictwu formalnemu. (...) istnieje w zaliczeniu tego współuczestnictwa do
współuczestnictwa formalnego również zasadnicza trudność, polegająca na tym, iż
przedmiot procesu jest w niniejszym przypadku jeden, co nie jest zgodne z założe-
niami współuczestnictwa formalnego. Z wyżej przytoczonych przyczyn nie można
uznać, że powstałe w niniejszej sprawie współuczestnictwo odpowiada założeniom
art. 72 k.p.c. (...) występowanie po stronie pozwanej współuczestnictwa konkurencyj-
nego zmienia zupełnie charakter sprawy i podstawę prawną." Dlatego też skarżący
wskazał równocześnie, iż okolicznością uzasadniającą przyjęcie niniejszej kasacji do
rozpoznania jest potrzeba wyjaśnienia budzącego poważne wątpliwości zagadnienia
prawnego: ,,czy w przypadku wniesienia przez powoda powództwa określonego
przedmiotowo, lecz przeciwko dwu pozwanym, bez sprecyzowania roszczeń w
aspekcie podmiotowym, tj. żądania zasądzenia roszczeń od któregokolwiek z nich,
gdy w rzeczywistości tylko jeden z nich jest zobowiązany - między pozwanymi wy-
stępuje współuczestnictwo formalne (art. 72§ 1 pkt 2 k.p.c.), czy współuczestnictwo
nienazwane, tzw. konkurencyjne."
2. Przebieg postępowania sądowego w rozpoznawanej sprawie wskazuje jed-
noznacznie na to, że:
Po pierwsze, powód - występujący w postępowaniu bez adwokata - wniósł
powództwo, obejmujące jego skonkretyzowane pod względem przedmiotowym rosz-
czenia z zakresu prawa pracy, które skierował przeciwko dwóm pozwanym - pozwa-
nej ,,A.-U." oraz pozwanej ,,A.", bowiem - na skutek kolejnych zmian organizacyjnych
lub przekształceń po stronie swego pracodawcy - nie potrafił wskazać, która z po-
zwanych jest w tym procesie legitymowana biernie. Pomimo to, Sąd pierwszej in-
stancji nie wezwał powoda do stosownego poprawienia lub uzupełnienia powództwa
poprzez wskazanie, któremu z pozwanych przypisuje legitymację bierną w sporze
(art. 130 § 1 w związku z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.), lecz przyjął je w tej postaci do roz-
poznania.
Po drugie, Sądy obu instancji, rozpoznając powództwo uznały w wyniku prze-
prowadzonego postępowania, że roszczenia pracownicze powoda są bezsporne,
natomiast istotą sporu w niniejszej sprawie było ustalenie istnienia łączącego powo-
da z jedną z pozwanych stosunku pracy w okresie po dniu 3 marca 2000 r., a tym
samym wskazanie, która z pozwanych po tej dacie była pracodawcą powoda i w
konsekwencji ciążył na niej zarówno obowiązek wydania powodowi świadectwa
pracy, jak i zaspokojenia dochodzonych przezeń roszczeń pieniężnych ze stosunku
pracy. Stanowisko to podzielił także w sposób nie budzący wątpliwości Sąd Najwyż-
szy w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 lutego 2003 r.
Po trzecie, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 lutego 2003 r. wydanym w wy-
niku kasacji ,,A.", rozważając kwestię ewentualnej nieważności postępowania przed
Sądem drugiej instancji w niniejszej sprawie i używając w tym kontekście trybu wa-
runkowego, a więc niczego nie przesądzając, zwrócił uwagę, iż nieważność taka:
,,zaistniałaby, gdyby przyjąć, że apelacja pozwanej spółki ,,A.-U." nie dotyczyła (nie
zaskarżała) wyroku Sądu pierwszej instancji w części oddalającej powództwo w sto-
sunku do spółki ,,A.". Wówczas bowiem w tym zakresie wyrok Sądu pierwszej instan-
cji uprawomocniał się i nie mógłby być zmieniony w postępowaniu apelacyjnym przez
zasądzenie objętych nim roszczeń, bez naruszenia powagi rzeczy osądzonej. Jeżeli
natomiast apelacja pozwanej spółki ,,A.-U." dotyczyła (zaskarżała) także oddalenie
powództwa w stosunku do spółki ,,A.", to nie doszło do nieważności postępowania.
Ocena zależy więc od ustalenia zakresu zaskarżenia wyroku Sądu pierwszej instan-
cji apelacją pozwanej spółki ,,A.-U."."
Po czwarte, w następstwie powyższego wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26
lutego 2003 r., w wyniku ponownego rozpoznania apelacji pozwanej ,,A.-U." od wy-
roku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 29 czerwca 2001 r., Sąd Apelacyjny w Lu-
blinie na rozprawie w dniu 16 października rozpytał pełnomocnika pozwanej ,,A.-U." w
kwestii zakresu wniesionej przez nią apelacji i na tej podstawie ustalił, że: ,,pełno-
mocnik syndyka upadłości ,,A.-U." spółki z o.o. w W. sprecyzował, że strona ta za-
skarżyła wyrok Sądu Okręgowego w punktach I, II i VI. Taki zakres zaskarżenia
oznacza, że pkt V wyroku Sądu Okręgowego dotyczący oddalenia powództwa w sto-
sunku do obu pozwanych uprawomocnił się. Tym samym, mimo że pracodawcą po-
woda po dniu 3 marca 2000 r. pozostała spółka ,,A." w Ł., nie można dokonać zmiany
reformatoryjnej wyroku Sądu Okręgowego przez nałożenie na ,,A." obowiązku zaspo-
kojenia roszczeń powoda. ,,A." chroni bowiem powaga rzeczy osądzonej". Dokonując
tego ustalenia Sąd Apelacyjny zignorował jednak fakt, że w petitum pisemnej apelacji
pozwanej ,,A.-U." od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 29 czerwca 2001 r.
pełnomocnik pozwanej zawarł jednoznaczne stwierdzenie, iż zaskarża wyrok "w ca-
łości", a w uzasadnieniu tej apelacji podniósł w szczególności, że: ,,zdaniem strony
pozwanej ad.1, ,,A." SA zakupiło przedsiębiorstwo w ruchu, a więc zakład pracy w
znaczeniu przedmiotowym. (...) Tak więc z chwilą uprawomocnienia się postanowie-
nia o przysądzeniu własności rzeczywiście wygasła umowa dzierżawy. I wbrew temu,
co twierdzi Sąd, nie nastąpiło tu ponowne przekształcenie podmiotowe, bowiem za-
kład pracy w rozumieniu przedmiotowym nie powrócił do wydzierżawiającego. Zakład
ten, jego składniki majątkowe pozostały przy dzierżawcy. A zatem, w obecnym stanie
prawnym i przy takiej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego, pracodawcą powoda
winna być nadal po dniu 3 marca 2000 r. pozwana ad. 2. Należy zatem stwierdzić
jednoznacznie, że nastąpiło tu rażące naruszenie przepisu art. 231 k.p., a przez to i
podmiotowych praw pracowniczych." Tym samym, wbrew ustaleniu dokonanemu
przez Sąd Apelacyjny, wywód powyższy dowodzi, że pozwana ,,A.-U.", domagając
się uwolnienia jej od obowiązku zaspokojenia roszczeń pracowniczych powoda, rów-
nocześnie wskazała wyraźnie, iż obowiązkiem ich zaspokojenia należy obciążyć po-
zwaną ,,A.".
Po piąte, w rozpoznawanej sprawie jest poza sporem, że Sąd pierwszej in-
stancji przyjął do rozpoznania pozew, w którym powód - występujący bez adwokata -
z roszczeniami ze stosunku pracy wskazał alternatywnie obie spółki - ,,A.-U." oraz
,,A." - jako legitymowane biernie do występowania w roli pozwanych, które powinny
być zobowiązane do ich zaspokojenia. Tym samym, mimo braku przesłanek uzasad-
niających przyjęcie, że w niniejszej sprawie po stronie pozwanej wchodzi w grę
współuczestnictwo formalne lub współuczestnictwo materialne (art. 72 k.p.c.), Sąd
pierwszej instancji od początku prowadził sprawę tak jak gdyby w sprawie tej po
stronie pozwanej występował inny rodzaj (sui generis) ,,współuczestnictwa niena-
zwanego". Sprawiło to w rezultacie, że występujący bez adwokata powód mógł dzia-
łać w przekonaniu, iż przedmiotem prowadzonego w jego sprawie postępowania jest
dokonanie przez Sąd ustalenia, na której ze wskazanych przezeń pozwanych spółek
ciążyć powinien obowiązek zaspokojenia jego (skądinąd niespornych) roszczeń pra-
cowniczych. Sposób, w jaki sporządziła pisemną apelację od wyroku Sądu pierwszej
instancji pozwana ,,A.-U." potwierdza, że i ona uczestniczyła w tym postępowaniu w
przekonaniu, iż Sąd prowadzi je przy założeniu istnienia po stronie pozwanej sui ge-
neris ,,współuczestnictwa nienazwanego" obu spółek, skoro pierwotnie - w pisemnej
apelacji zaskarżyła wyrok Sądu pierwszej instancji ,,w całości", a dopiero na etapie
ponownego rozpoznania jej apelacji przez Sąd drugiej instancji, znając już treść uza-
sadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 r., wydanego w tej spra-
wie w wyniku kasacji pozwanej ,,A.", pozwana ,,A.-U." oświadczyła, iż swą apelacją
nie objęła tej części wyroku Sądu Okręgowego, w której Sąd ten oddalił roszczenie
powoda w stosunku do pozwanej ,,A.". W rezultacie, wobec wcześniejszego uprawo-
mocnienia się wyroku Sądu Okręgowego w części oddalającej powództwo wobec
pozwanej ,,A.", a następnie wobec oddalenia przez Sąd Apelacyjny powództwa także
wobec pozwanej ,,A.-U." (ze wskazaniem w uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia, że w
istocie roszczenia powoda powinny były być zaspokojone przez pozwaną ,,A."), a
więc bez winy powoda powstała sytuacja, w której niekwestionowane przez Sądy
obu instancji roszczenia powoda ze stosunku pracy zostały prawomocnie oddalone w
stosunku do obu pozwanych spółek, jakkolwiek ich zaspokojenie powinno obciążać
pozwaną ,,A.".
Po szóste, mając powyższe na uwadze, przy ocenie zasadności zarzutów
podniesionych przez pełnomocnika powoda w kasacji należało zważyć, że: a) w da-
nym wypadku przedmiotem pozwu były (skądinąd uzasadnione) roszczenia pracow-
nicze powoda; b) powód działał bez adwokata (art. 5 k.p.c.); c) Sąd pierwszej instan-
cji przyjął do rozpoznania powództwo, w którym powód sprecyzował swe roszczenia
jedynie pod względem przedmiotowym, wskazując jedynie alternatywnie dwie po-
zwane, czyli nie konkretyzując swych roszczeń pod względem podmiotowym; d) po-
stępowanie w rozpoznawanej sprawie - pomimo braku przesłanek uzasadniających
w tym wypadku przyjęcie po stronie pozwanej współuczestnictwa formalnego lub też
współuczestnictwa materialnego (art. 72 § 1 k.p.c.) - prowadzone było przez Sądy
obu instancji de facto tak, jak gdyby po stronie pozwanej miało miejsce sui generis
,,współuczestnictwo nienazwane", aż do momentu, gdy - w wyniku rozpoznania kasa-
cji pozwanej ,,A." - Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 26 lutego 2003 r. przekazał
sprawę do ponownego rozpoznania; e) dopiero w wyniku ponownego rozpoznania
sprawy, Sąd drugiej instancji stanął na stanowisku, że zaskarżony wyrok Sądu
pierwszej instancji jest już prawomocny w zakresie w jakim oddalił powództwo wobec
pozwanej ,,A.".
Otóż, mając to wszystko na uwadze, Sąd Najwyższy rozpoznając kasację po-
woda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 października 2003 r., wy-
danego w wyniku ponownego rozpoznania apelacji pozwanej ,,A.-U.", powinien za-
skarżony wyrok uchylić i przekazać sprawę temu Sądowi do ponownego rozpozna-
nia, wskazując wyraźnie w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, iż w danym wypad-
ku konsekwentnie należało przyjąć (tak, jak to uczynił Sąd pierwszej instancji przyj-
mując pozew do rozpoznania, a następnie także Sąd drugiej instancji rozpoznając po
raz pierwszy apelację pozwanej ,,A.-U."), że w rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej
instancji - przyjmując do rozpoznania tak sformułowane powództwo - przesądził de
facto o tym, iż po stronie pozwanej zachodzi sui generis ,,współuczestnictwo niena-
zwane" i w konsekwencji tego zaskarżony przez pozwaną ,,A.-U." wyrok Sądu pierw-
szej instancji nie mógł się uprawomocnić w stosunku do pozwanej ,,A.". Trzeba bo-
wiem z całą mocą podkreślić, że dopuszczalności takiego rozstrzygnięcia nie wyklu-
czył a priori również Sąd Najwyższy w swym wyroku z dnia 26 lutego 2003 r. Prze-
ciwnie, w rozpoznawanej sprawie niedopuszczalne było obciążenie powoda skutkami
błędu procesowego popełnionego w tej sprawie przez Sąd pierwszej instancji, który
przyjął powództwo do rozpoznania pomimo nieskonkretyzowania przez (występują-
cego bez adwokata) powoda strony podmiotowej swych roszczeń pracowniczych
(art. 5 k.p.c.).
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III PK 2/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/9-10/127
2007-04-04 
[IA] III PK 1/07   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/11-12/164 Orzecznictwo Sądów Polskich 2009/1/12
2007-04-04 
[IA] III PK 96/06   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/5-6/61
2007-01-23 
[IA] III PK 90/06   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2008/11-12/155
2007-01-10 
[IA] III PK 57/06   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2007/19-20/272
2006-10-03 
  • Adres publikacyjny: