Wyrok z dnia 8 czerwca 2004 r.
III PK 23/04

Przepis art. 46 pkt 1 lit. e ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91 poz. 408 ze zm.), przewidujący konsultację z
radą społeczną samodzielnego publicznego zakładu lecznictwa otwartego, nie
zmienia trybu odwołania dyrektora zakładu opieki zdrowotnej wynikającego z
art. 70 § 1 w związku z art. 69 k.p.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Beata Gudowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 czerwca 2004 r.
sprawy z powództwa Jana O. przeciwko Publicznemu Zakładowi Lecznictwa Otwar-
tego w W. o odszkodowanie i wynagrodzenie, na skutek kasacji powoda od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 27
listopada 2003 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach wyrokiem
z dnia 27 listopada 2003 r. oddalił apelacje powoda i pozwanego Samodzielnego
Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego w W. od wyroku Sądu Rejonowego w
Siedlcach z dnia 24 czerwca 2003 r. Wyrokiem tym Sąd pierwszej instancji oddalił
powództwo Jana O. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Lecznictwa
Otwartego w W. o odszkodowanie za niezgodne z prawem odwołanie ze stanowiska
w kwocie 28.389,60 zł (w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia) oraz o wyna-
grodzenie w kwocie 4.839,38 zł za okres od dnia 9 kwietnia 2002 r. do dnia 30 kwiet-
nia 2002 r., za uzasadnione uznawszy tylko roszczenie o nagrodę jubileuszową i
zwrot nienależnie potrąconego wynagrodzenia za korzystanie z telefonu służbowego.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że Sąd Rejonowy dokonał wyczerpujących
ustaleń faktycznych, w świetle których Zarząd Miasta W. w dniu 1 lutego 1999 r. po-
wołał Jana O. na stanowisko dyrektora Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecz-
nictwa Otwartego w W., początkowo na czas określony, a od dnia 1 czerwca 1999 r.
na czas nieokreślony. Uchwałą Zarządu Miasta W. [...] z dnia 27 listopada 2001 r.,
Jan O. został odwołany z tego stanowiska z dniem 28 listopada 2001 r. W związku z
odwołaniem, Burmistrz Miasta W. wypowiedział w dniu 8 stycznia 2002 r. umowę o
pracę ze skutkiem na dzień 8 kwietnia 2002 r., z zachowaniem trzymiesięcznego
okresu wypowiedzenia. W okresie od dnia 27 listopada 2001 r. do dnia 4 stycznia
2002 r. oraz od dnia 4 kwietnia 2002 r. do dnia 28 czerwca 2002 r. powód pobierał
zasiłek chorobowy.
Według Sądu drugiej instancji, Sąd Rejonowy trafnie - przy tych ustaleniach -
ocenił roszczenia powoda i oddalił żądanie wynagrodzenia i odszkodowania. Sąd
Okręgowy potwierdził bezzasadność zarzutu niezgodności odwołania z prawem z
powodu dokonania go przez Zarząd, a nie przez Radę Miasta. Nie dopatrzył się rów-
nież naruszenia trybu dokonania odwołania, zważywszy że odwołanie poprzedziło
zasięgnięcie z inicjatywy Burmistrza Miasta, opinii Rady Społecznej Samodzielnego
Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego w W. Uznał, że zarząd mógł powoda
odwołać, mimo że Rada Społeczna nie zajęła merytorycznego stanowiska, gdyż
obowiązek uprzedniej konsultacji z radą nie ma waloru normatywnego. Zaaprobował
także stanowisko Sądu Rejonowego, że w świetle art. 70 § 2 k.p. i art. 72 § 1 k.p. do
stosunku pracy opartego na powołaniu nie ma zastosowania art. 30 § 21 k.p., stąd
przesunięcie terminu rozpoczęcia biegu wypowiedzenia na dzień 8 stycznia 2002 r. i
jego upływ w dniu 8 kwietnia 2002 r. Przy ustaleniu, że stosunek pracy łączący po-
woda z pozwanym rozwiązał się nie z dniem 8, lecz z dniem 30 kwietnia 2002 r., za
niezasadne uznał również roszczenie o wynagrodzenie za okres od dnia 9 kwietnia
2002 r. do dnia 30 kwietnia 2002 r.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód. Oparł ją na podstawie
naruszenia prawa materialnego przez oczywiście błędną wykładnię ,,przepisu prawa
miejscowego", Statutu Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego z
siedzibą w W., utrzymując, że odwołania go ze stanowiska dokonano z naruszeniem
prawa - § 11 ust. 4 tego Statutu - albowiem dokonał go organ nieuprawniony, czyli
Zarząd Miasta W., podczas gdy organem właściwym do powoływania i odwoływania
dyrektora pozwanej jednostki organizacyjnej była Rada Miasta W. Zarzucił również
naruszenie trybu odwołania przez pomięcie zasięgnięcia opinii Rady Społecznej Sa-
modzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego z siedzibą w Wesołej, a
także wskazał na naruszenie art. 30 § 21 k.p. w związku z art. 69 k.p. przez rozwią-
zanie stosunku pracy wcześniej niż na koniec miesiąca. Wniósł o uchylenie zaskar-
żonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponowne-
go rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosunek pracy powoda jako kierownika Samodzielnego Publicznego Zakładu
Lecznictwa Otwartego oparty był na powołaniu, zatem zgodnie z art. 70 § 1 k.p. po-
wód mógł być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany
ze stanowiska przez organ, który go powołał. Powód nie kwestionował zasadności
decyzji o odwołaniu, lecz - domagając się odszkodowania - zarzucał, że odwołania
dokonał organ niewłaściwy, naruszając przy tym tryb odwołania, wnosząc zaś o za-
sądzenie wynagrodzenia twierdził, że niewłaściwie określono upływ terminu wypo-
wiedzenia.

Postawiony w kasacji zarzut dokonania odwołania przez podmiot nieupraw-
niony jest nieusprawiedliwony. Odwołanie ze stanowiska (równoznaczne z wypowie-
dzeniem umowy o pracę) wiąże się z - wynikającym z art. 69 pkt 1 k.p. - wyłączeniem
roszczeń związanych z naruszeniem trybu postępowania przy rozwiązywaniu umów
o pracę, a w tych ramach mieszczą się konsekwencje dokonania odwołania przez
podmiot nieuprawniony. Oczywiście, odwołanie dokonane przez niekompetentny or-
gan nie wywołuje skutków w zakresie prawa pracy. Sąd Najwyższy w podobnym wy-
padku przyjął, że odwołanie ze stanowiska powoduje rozwiązanie stosunku pracy,
gdy dokonane jest przez podmiot, którego kompetencja do tej czynności nie jest jed-
noznacznie wyłączona (por. wyrok z dnia 22 kwietnia 1998 r., I PKN 58/98,
OSNAPiUS 1999 nr 8, poz. 280). Kompetencja Zarządu Miasta W. nie była wyłączo-
na, a Sądy meriti trafnie przyjęły, że wprawdzie stosownie do art. 44 ust. 4 ustawy z
dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze
zm.) i § 11 ust. 4 statutu Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego
w W., stosunek pracy na podstawie powołania z kierownikiem publicznego zakładu
opieki zdrowotnej powinien być nawiązany przez podmiot, który utworzył Zakład,
czyli Radę Miasta W., to jednak bezsporne było, że powód powołany został nie przez
Radę, lecz przez Zarząd Miasta. Kierując się art. 70 § 1 k.p., należy stwierdzić, że
odwołania powinien był dokonać ten sam organ.
Odwołanie kierownika publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego nie leżało
zresztą w wyłącznej kompetencji Rady Miasta (por. art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 8
marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz.
1591 ze zm.), natomiast uprawnienie zarządu do tej czynności wynikało z art. 30 ust.
1 i ust. 2 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym. Zarząd bowiem był do dnia 27 paź-
dziernika 2002 r. wykonawcą uchwał Rady i do jego zadań należało - obecnie leżące
w zakresie obowiązków wójta gminy - zatrudnianie i zwalnianie kierowników gmin-
nych jednostek organizacyjnych, w tym samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej
utworzonego przez gminę, który niewątpliwie jest gminną jednostką organizacyjną
(por. wyrok NSA z dnia 19 października 2001 r., II SA/Ka 1003/01, Prawo Pracy 2002
nr 5, s. 39).
W judykaturze utrwaliła się akceptacja swobody odwołania ze stanowiska,
niezależnie od przyczyn i bez względu na dochowanie innych niż forma pisemna
wymagań formalnych. Sąd Najwyższy odstępuje jednak od wyjątku, że do stosunku
pracy z powołania nie mają zastosowania przepisy dotyczące orzekania o bezsku-
teczności wypowiedzenia, odszkodowaniu i przywróceniu do pracy, w przypadku na-
ruszenia trybu wypowiedzenia wprowadzonego przepisami szczególnymi w stosunku
do art. 69 k.p. (por. uchwałę składu Siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24
listopada 1992 r., I PZP 55/92, OSNCP 1993 nr 7-8, poz. 116, wyrok Sądu Najwyż-
szego z dnia 21 marca 1997 r., I PKN 65/97, OSNAPiUS 1998 nr 1, poz. 6).
W kasacji nie zostało wykazane, iżby odwołanie kierownika Samodzielnego
Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego wymagało trybu zastrzeżonego w prze-
pisach szczególnych. Powód niezasadnie taki szczególny tryb odwołania konstru-
ował na podstawie art. 46 pkt 1 lit. e ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), twierdząc, że odwołanie wymaga
konsultacji z Radą Społeczną Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa
Otwartego. Jednocześnie jednak z wywodem uwypuklającym obowiązek konsultacji,
powód - opierając kasację wyłącznie na podstawie naruszenia prawa materialnego -
nie podważył ustalenia przez Sądy obydwu instancji, że jego odwołanie poprzedziło
zasięgnięcie opinii Rady Społecznej Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznic-
twa Otwartego w W., a tylko Rada Społeczna nie zajęła merytorycznego stanowiska
w sprawie. Oczywiste jest, że zwrócenie się podmiotu rozwiązującego umowę o
pracę o opinię wyczerpuje tryb rozwiązania stosunku pracy warunkowany konsulta-
cją, a rozwiązanie stosunku pracy bez zajęcia stanowiska przez organ konsultujący
nie narusza przepisu art. 38 k.p.
Burmistrz zwrócił się do Rady Społecznej dlatego, że art. 46 pkt 1 lit. e ustawy
o zakładach opieki zdrowotnej wśród zadań rady społecznej publicznego zakładu
opieki zdrowotnej wymienia przedstawianie podmiotowi, który utworzył zakład, wnio-
sków i opinii w sprawach rozwiązania stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej o
zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej z kierownikiem zakładu. Przyjąć
należy, że burmistrz wykonywał ogólny obowiązek uzyskania opinii rady, jednakże
konsultacja ta nie była elementem szczególnego trybu odwoływania kierownika Sa-
modzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego. Przepis ten nie stanowi
bowiem lex specialis w stosunku do art. 69 k.p. Przede wszystkim zwraca uwagę
szeroko zakreślona w nim kompetencja Rady. Nie chodzi tylko o jej opinię w sprawie
rozwiązania stosunku pracy z kierownikiem Samodzielnego Publicznego Zakładu
Lecznictwa Otwartego, lecz także o wniosek o rozwiązanie stosunku pracy (odwoła-
nie). Tak określona kompetencja daje Radzie pozycję samodzielną, nieograniczoną
do konsultanta zarządu. Przepis art. 46 pkt 1 lit. e ustawy nie jest adresowany do
burmistrza, co oznacza, że nie został przewidziany odpowiedni do uprawnienia rady
obowiązek organu odwołującego zwrócenia się o opinię. Nie można więc z tego
przepisu wywodzić, że odwołanie kierownika Samodzielnego Publicznego Zakładu
Lecznictwa Otwartego ma nastąpić w określonym trybie, w którym wymagana jest
opinia rady społecznej tego Zakładu.
Sąd drugiej instancji nie naruszył także art. 30 § 21 k.p. w związku z art. 69
k.p., albowiem do okresu wypowiedzenia stosunku pracy na skutek odwołania ze
stanowiska nie stosuje się art. 30 § 21 k.p. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia
17 lipca 1981 r., I PZP 18/81, OSNCP 1982 nr 1, poz. 4), zaś art. 72 § 1 k.p. reguluje
inaczej upływ okresu wypowiedzenia. Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem
odwołanym nie może tylko nastąpić wcześniej niż w dniu, w którym nastąpiłoby roz-
wiązanie z nim stosunku pracy, gdyby w dacie odwołania nie korzystał z ochrony
przewidzianej w art. 72 § 1 k.p.
Mając to na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39312 k.p.c.)
========================================