Wyrok z dnia 25 maja 2004 r.
III PK 19/04

Odprawa przewidziana w art. 48 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o ko-
mercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego
"Polskie Koleje Państwowe" (Dz.U. Nr 84, poz. 948 ze zm.) nie przysługuje pra-
cownikowi, który do dnia rozwiązania stosunku pracy przyjął propozycję za-
trudnienia w zakładzie pracy przejmującym w całości lub w części mienie do-
tychczas zatrudniającego go zakładu (art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grud-
nia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr
112, poz. 980 ze zm.). Przyjęcie takiej propozycji oznacza nie tylko zawarcie no-
wej umowy o pracę w czasie trwania poprzedniej umowy lub umowy przed-
wstępnej w sprawie przyszłego zatrudnienia, ale także zawarcie innego porozu-
mienia, które nie precyzuje warunków przyszłej umowy o pracę, jeżeli zawiera
ono pochodzącą od nowego pracodawcy, złożoną na serio i realną propozycję
zatrudnienia, do którego w rzeczywistości dochodzi.

Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski, SSN Krystyna Bednarczyk,
Katarzyna Gonera (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2004 r. sprawy z
powództwa Kazimierza K., Piotra S., Emila C. przeciwko PKP SA Dyrekcji Kolejo-
wych Przewozów Towarowych ,,C.'' w likwidacji Zakładowi Taboru Kolejowego w Ż. o
zapłatę, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z
dnia 3 października 2003 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy w Krośnie-Ośrodek Zamiejscowy w Przemyślu wyrokiem z 14
kwietnia 2003 r. [...], zasądził od pozwanego - PKP SA Dyrekcji Kolejowych Prze-
wozów Towarowych ,,C." w likwidacji - Zakładu Taboru Kolejowego w Ż. - na rzecz
powodów: Kazimierza K. kwotę 10.553,92 zł, Piotra S. kwotę 10.771,44 zł i Emila
C. kwotę 9.947,55 zł tytułem odszkodowania w wysokości sześciomiesięcznego
wynagrodzenia za ustalenie krótszego niż jeden miesiąc terminu rozwiązania sto-
sunku pracy (na podstawie § 6 Pnadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy Pra-
cowników Przedsiębiorstwa Państwowego PKP). Jednocześnie Sąd Okręgowy
oddalił powództwo w części dotyczącej żądania zapłaty jednorazowej odprawy
pieniężnej w wysokości 30.000 zł dla każdego z powodów (na podstawie art. 49
ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji
przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe"; Dz.U. Nr 84, poz.
948 ze zm.).
Sąd Okręgowy ustalił, że powodowie zatrudnieni byli w Zakładowej Straży Po-
żarnej PKP w R. do 31 lipca 2001 r. W wyniku restrukturyzacji PKP SA doszło do
likwidacji jednostek zakładowych straży pożarnych PKP SA oraz nieodpłatnego prze-
kazania przez PKP SA mienia zlikwidowanych jednostek na rzecz Skarbu Państwa
(reprezentowanego przez właściwego terytorialnie starostę powiatowego) z przezna-
czeniem dla Państwowej Straży Pożarnej. Tryb przekazania mienia określono w po-
rozumieniu zawartym dnia 11 czerwca 2001 r. pomiędzy Ministrem Spraw Wew-
nętrznych i Administracji oraz Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej,
z jednej strony, a Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Polskimi Kole-
jami Państwowymi S.A., z drugiej strony, wskazując w nim również, że Państwowa
Straż Pożarna przejmie do służby (zatrudni) strażaków ze zlikwidowanych jedno-
stek zakładowych straży pożarnych PKP S.A., którzy spełniają wymagania przewi-
dziane dla kandydatów do służby w charakterze (mianowanych) funkcjonariuszy
Państwowej Straży Pożarnej. Uchwałą [...] z 17 lipca 2001 r. Zarząd PKP SA, doko-
nując likwidacji zakładowych straży pożarnych, wyraził zgodę na nieodpłatne przeka-
zanie na rzecz Państwowych Straży Pożarnych mienia, które stanowiło wyposaże-
nie likwidowanych zakładowych straży pożarnych. Mienie to w sposób formalny
zostało przekazane umowami z 25 i 27 września 2001 r. Sąd Okręgowy ustalił, że
związku z planowaną likwidacją zakładowych straży pożarnych zatrudnieni w PKP
SA strażacy - w tym powodowie - zostali poinformowani o mających nastąpić zmia-
nach organizacyjnych i możliwości podjęcia pracy w Państwowej Straży Pożarnej.
Powodowie w marcu 2001 r. zadeklarowali chęć podjęcia zatrudnienia w Komendzie
Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w R. Po otrzymaniu wykazu strażaków, którzy
zadeklarowali chęć zatrudnienia w charakterze funkcjonariuszy pożarnictwa, Pań-
stwowa Straż Pożarna zorganizowała dla nich badania lekarskie, do których wyty-
powano również powodów, a następnie pismem z 26 lipca 2001 r. zawiadomiła po-
zwanego o osobach, które pozytywnie przeszły badania i tym samym miały być
przejęte do służby bezpośrednio po zwolnieniu z dotychczasowego miejsca pracy. O
fakcie tym pozwany zawiadomił powodów, którzy pismami z 30 lipca 2001 r. zwrócili
się do pozwanego o rozwiązanie z nimi umów o pracę na mocy porozumienia stron z
dniem 31 lipca 2001 r., na co pracodawca wyraził zgodę. Doszło do rozwiązania
umów o pracę, po czym poczynając od 1 sierpnia 2001 r. powodowie uzyskali za-
trudnienie (na podstawie mianowania) w Komendzie Miejskiej Państwowej Straży
Pożarnej w R.
W powyższych okolicznościach faktycznych Sąd Okręgowy uznał żądanie
zapłaty odprawy na podstawie art. 49 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komer-
cjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego ,,Polskie
Koleje Państwowe" za niezasadne z uwagi na przepis art. 50 ust. 2 tej ustawy,
zgodnie z którym odprawa pieniężna nie przysługuje w okolicznościach, o których
mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 roku o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm., tekst jednolity: Dz.U. z 2002 r. Nr
112, poz. 980 ze zm., powoływanej w dalszym ciągu jako ustawa o zwolnieniach
grupowych). Odprawa ta nie przysługuje więc pracownikowi, który do dnia rozwią-
zania stosunku pracy przyjął propozycję zatrudnienia w zakładzie pracy przejmują-
cym w całości lub w części mienie dotychczas zatrudniającego go zakładu albo w
zakładzie pracy powstałym w wyniku takiego przejęcia. Sąd wskazał, iż z materiału
dowodowego jednoznacznie wynika, że powodowie do 31 lipca 2001 r. przyjęli
propozycję zatrudnienia w Państwowej Straży Pożarnej, co nastąpiło od 1 sierpnia
2001 r., a ich nowy pracodawca przejął mienie należące do jednostki zakładowej
straży pożarnej PKP SA, w której byli zatrudnieni.
Powyższy wyrok zaskarżyli apelacją powodowie w części oddalającej ich po-
wództwo o odprawę, zarzucając naruszenie przepisów art. 48, 49 i 50 ust. 2
ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji
przedsiębiorstwa państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe", naruszenie przepisów
prawa procesowego - art. 233 k.p.c. - przez postawienie tezy, że powodowie przyjęli
propozycję zatrudnienia w zakładzie przejmującym mienie dotychczasowego pra-
codawcy, i tym samym odmowę - z przekroczeniem granic swobodnej oceny do-
wodów - dania wiary zeznaniom świadka i powodów, błąd w ustaleniach faktycznych
polegający na stwierdzeniu, że powodowie przyjęli propozycję zatrudnienia, podczas
gdy ich stosunek pracy w Państwowej Straży Pożarnej został nawiązany z ich ini-
cjatywy, oraz na ustaleniu, że ich nowy pracodawca przejął mienie likwidowanej za-
kładowej straży pożarnej.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyro-
kiem z 3 października 2003 r. [...] oddalił apelację powodów.
Sąd Apelacyjny podniósł, że prawo do odprawy przewidzianej w art. 48 i 49
ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji
przedsiębiorstwa państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe" ulega ograniczeniu w
przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w art. 50 ust. 2 tej ustawy. Wyłą-
czenie prawa do odprawy ma miejsce w sytuacji, gdy zaistnieją okoliczności wy-
mienione w art. 8 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych. Ten ostatni przepis
przewiduje, że odprawa pieniężna nie przysługuje pracownikowi, który do dnia roz-
wiązania stosunku pracy przyjął propozycję zatrudnienia w zakładzie pracy przej-
mującym w całości lub w części mienie dotychczas zatrudniającego go zakładu
albo w zakładzie pracy powstałym w wyniku takiego przejęcia. Z ustaleń dokonanych
przez Sąd pierwszej instancji wynika, że powodowie w marcu i kwietniu 2001 r.
zgłosili w Państwowej Straży Pożarnej wstępne wnioski o ich zatrudnienie wskazu-
jąc, że jest to spowodowane zamiarem likwidacji dotychczasowego pracodawcy.
Jednak dopiero porozumienie zawarte 11 czerwca 2001 r. pomiędzy Ministrem
Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Komendantem Głównym Państwowej
Straży Pożarnej a Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej oraz PKP SA okre-
śliło między innymi zasady zatrudnienia w Państwowej Straży Pożarnej strażaków
ze zlikwidowanych jednostek zakładowych straży pożarnych PKP SA, ustalając
liczbę etatów dla poszczególnych komend powiatowych lub miejskich Państwowej
Straży Pożarnej, w których podejmą służbę strażacy ze zlikwidowanych zakłado-
wych straży pożarnych. W wykazie stanowiącym załącznik do porozumienia znala-
zła się również Państwowa Straż Pożarna w R. Korzystając z tego porozumienia,
powodowie - po przeprowadzeniu stosownych badań lekarskich - zostali zakwalifi-
kowani do pracy w Państwowej Straży Pożarnej, o czym ich obecny pracodawca
powiadomił pracodawcę dotychczasowego pismem z 26 lipca 2001 r. W piśmie tym
wskazano imiennie osoby, które zostaną zatrudnione bezpośrednio po rozwiązaniu z
nimi dotychczasowego stosunku pracy. Wśród tych osób znaleźli się powodowie.
Wiedza o realnej możliwości zatrudnienia u nowego pracodawcy spowodowała, że
powodowie podjęli czynności zmierzające do rozwiązania istniejących stosunków
pracy z dniem 31 lipca 2001 r. Trudno bowiem przypuszczać, aby podjęli tego typu
działania (zmierzające do niezwłocznego, "z dnia na dzień", rozwiązania stosunku
pracy) nie mając dostatecznego rozeznania, a nawet pewności co do swego dal-
szego zatrudnienia. Odmienne założenia musiałyby prowadzić do oceny zachowań
powodów podjętych w końcu lipca 2001 r. jako nierozsądnych. Z tych względów
Sąd Apelacyjny nie podzielił zawartej w apelacji tezy, zgodnie z którą powodowie
do chwili rozwiązania swoich stosunków pracy nie przyjęli propozycji zatrudnienia u
nowego pracodawcy. Prawidłowość tezy o przyjęciu propozycji zatrudnienia u no-
wego pracodawcy potwierdzili sami powodowie, tłumacząc przyczyny poddania się
badaniom lekarskim przeprowadzanym przez Państwową Straż Pożarną.
Sąd Apelacyjny zauważył, że pojęcie ,,przyjęcia propozycji" oznacza nie tylko
zawarcie nowej umowy o pracę w czasie trwania dotychczasowej, ale również za-
warcie umowy przedwstępnej w sprawie przyszłego zatrudnienia pracownika, a na-
wet takie porozumienie między stronami stosunku pracy, w którym dają one wyraz
swojej jednoznacznej woli zatrudnienia w przyszłości, choćby bez ścisłego precyzo-
wania warunków tego zatrudnienia. Istotnym jest jedynie, aby ta propozycja zatrud-
nienia pochodziła od nowego pracodawcy, była złożona na serio i była realna oraz
aby w jej następstwie doszło do faktycznego zatrudnienia pracownika (por. wyrok
Sądu Najwyższego z 24 marca 1999 r., l PKN 633/98, OSNAPiUS 2000 nr 9, poz.
357). Tego rodzaju "przyjęcie propozycji" miało miejsce w rozpoznawanej sprawie.
Kolejnym elementem istotnym z punktu widzenia zastosowania art. 8 ust. 3 pkt 2
ustawy o zwolnieniach grupowych jest to, aby przyjęcie propozycji zatrudnienia
dotyczyło pracodawcy przejmującego w całości lub w części mienie dotychczas
zatrudniającego pracodawcy albo pracodawcy powstałego w wyniku takiego prze-
jęcia. Porozumienie z 11 czerwca 2001 r. dotyczyło również nieodpłatnego przeka-
zania - z przeznaczeniem dla Państwowej Straży Pożarnej - ruchomego i nieru-
chomego mienia zakładowych straży pożarnych. Realizując wymienione porozumie-
nie Zarząd PKP SA uchwałą z 17 lipca 2001 r. wyraził zgodę na nieodpłatne prze-
kazanie mienia ruchomego, stanowiącego wyposażenie likwidowanej zakładowej
straży pożarnej, oraz nieruchomości użytkowanych przez tę straż. Faktyczne prze-
kazanie mienia nastąpiło już po rozwiązaniu stosunku pracy między stronami (25 i
27 września 2001 r.), jednak zdaniem Sądu, przepis art. 8 ust. 3 pkt. 2 ustawy o
zwolnieniach grupowych nie wymaga, aby przejęcie mienia przez nowego praco-
dawcę nastąpiło do dnia rozwiązania stosunku pracy. Ten ostatni warunek dotyczy
jedynie przyjęcia propozycji zatrudnienia. W ocenie Sądu, za słusznością prezento-
wanej interpretacji art. 8 ust. 3 pkt. 2 ustawy o zwolnieniach grupowych przemawia
brak użycia w tym przepisie formy czasu przeszłego dokonanego co do przejmowa-
nia mienia. W związku z powyższym Sąd Apelacyjny przyjął, że samo przejmowanie
mienia może być procesem rozłożonym w czasie i może nastąpić również po roz-
wiązaniu stosunku pracy. Istotne z punktu widzenia treści przywołanego przepisu
oraz okoliczności ustalonych w sprawie było to, że nowy pracodawca powodów w
momencie, kiedy zgłaszał propozycję ich zatrudnienia, a następnie nawiązywał z
nimi stosunek pracy, miał wiedzę i pewność co do faktu przejęcia mienia dotych-
czasowego pracodawcy powodów.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył w całości kasacją pełnomocnik powo-
dów. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:
I) naruszenie przepisów prawa materialnego, polegające na błędnej wy-
kładni: 1) art. 48, art. 49 i art. 50 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjali-
zacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje
Państwowe" oraz § 3 porozumienia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji,
Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Ministra Transportu i Gospo-
darki Morskiej oraz PKP SA zawartego 11 czerwca 2001 r. przez przyjęcie, że rosz-
czenia powodów o zasądzenie na ich rzecz jednorazowej odprawy są nieuzasadnio-
ne; 2) art. 50 ust. 2 tej ustawy w związku z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia
1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz zmianie niektórych ustaw w wyniku
ustalenia, że powodowie przyjęli propozycję zatrudnienia w zakładzie przejmują-
cym w całości lub części mienie dotychczas zatrudniającego ich zakładu, 3) art. 8
ust. 3 pkt. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązy-
wania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz
o zmianie niektórych ustaw przez przyjęcie, że dla rozstrzygnięcia w sprawie bez
znaczenia jest to, kiedy formalnie doszło do przekazania mienia nowemu praco-
dawcy - przed czy też po nawiązaniu nowego stosunku pracy przez powodów;
II) naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na treść wy-
roku, a polegające na obrazie art. 233 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej
oceny dowodów przez: 1) odmowę dania wiary zeznaniom świadka M. oraz zezna-
niom powodów w części dotyczącej ustalenia, że nie przyjęli propozycji zatrudnie-
nia w zakładzie przejmującym mienie dotychczasowego pracodawcy, 2) uznanie,
że powodowie przyjęli propozycję zatrudnienia w zakładzie przejmującym mienie,
tj. Komendzie Miejskiej PSP w R., w sytuacji gdy stosunek pracy został nawiązany
z inicjatywy powodów, a miało to miejsce w czasie, gdy nie doszło jeszcze do prze-
kazania mienia, 3) ustalenie, że Komenda Miejska PSP w R. przejęła, w rozumieniu
art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązy-
wania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz
o zmianie niektórych ustaw, mienie likwidowanej Zakładowej Straży Pożarnej przy
Zakładzie Taboru w Ż.
Pełnomocnik skarżących wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Rzeszowie do ponownego rozpozna-
nia.
Skarżący wskazali, iż kasacja winna podlegać rozpoznaniu ze względu na wy-
stępujące w sprawie zagadnienia prawne oraz zachodzącą potrzebę wykładni
przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości oraz wywołujących rozbież-
ności w orzecznictwie. Według powodów zachodzi w szczególności konieczność
dokonania wykładni wzajemnego stosunku art. 48, art. 49 i art. 50 ust. 2 ustawy z
dnia 8 września 2000 r. oraz art. 8 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych. Po-
nadto skarżący podnieśli, iż konieczne jest dokonanie wykładni art. 8 ust. 3 ustawy
o zwolnieniach grupowych, w tym w szczególności jednoznaczne wskazanie, czy
dla wyłączenia prawa do jednorazowej odprawy w świetle przepisów ustawy z dnia
8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębior-
stwa państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe" bez znaczenia jest, kiedy następuje
przejęcie mienia przez nowego pracodawcę, to jest, czy nie musi ono mieć miejsca
do dnia rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw. Wskazany w kasacji przepis art. 48
ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji
przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" przewiduje, że pracownicy
PKP lub PKP SA, z którymi rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w latach 2000-2003 z
przyczyn dotyczących zakładu pracy, a którzy nie spełniają warunków umożliwiających
uzyskanie prawa do emerytury, urlopu kolejowego lub świadczenia przedemerytalnego,
mają prawo do jednorazowej odprawy pieniężnej, przy czym wysokość jednorazowej
odprawy pieniężnej określa art. 49 tej ustawy. Jednocześnie art. 50 ust. 2 tej ustawy
przewiduje, że odprawa pieniężna, o której mowa w art. 49, nie przysługuje pracowni-
kom w okolicznościach, o których mowa w art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r.
o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw, czyli wówczas gdy pra-
cownik do dnia rozwiązania stosunku pracy przyjął propozycję zatrudnienia w zakładzie
pracy przejmującym w całości lub w części mienie dotychczas zatrudniającego go za-
kładu albo w zakładzie pracy powstałym w wyniku takiego przejęcia.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku (co najmniej pośrednio) wynika, że rozwią-
zanie stosunku pracy z powodami nastąpiło z przyczyn ujętych w art. 1 ustawy o zwol-
nieniach grupowych (w związku ze zmianami organizacyjnymi polegającymi na likwidacji
jednostek zakładowych straży pożarnych w PKP SA), a to oznacza, że Sąd Apelacyjny
przyjął, iż spełniona została ogólna (pozytywna) przesłanka prawa do odprawy pienięż-
nej z art. 8 ust. 1 tej ustawy i z art. 48 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i pry-
watyzacji przedsiębiorstwa państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe". Jednocześnie
Sąd ten przyjął, że w odniesieniu do sytuacji powodów wystąpiła przesłanka negatywna
(okoliczność wyłączająca prawo do odprawy) z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o zwolnieniach
grupowych w związku z art. 50 ust. 2 o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji
przedsiębiorstwa państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe".
W rozpoznawanej sprawie istotą sporu była przede wszystkim ocena, czy do sy-
tuacji powodów znajduje zastosowanie art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o zwolnieniach grupo-
wych, wyłączający prawo do odprawy pieniężnej pracownika, który do dnia rozwiązania
stosunku pracy przyjął propozycję zatrudnienia w zakładzie pracy przejmującym w cało-
ści lub w części mienie dotychczas zatrudniającego go zakładu albo w zakładzie pracy
powstałym w wyniku takiego przejęcia. W szczególności chodziło więc o wykładnię tego
ostatniego przepisu, zwłaszcza sformułowania ,,przyjął propozycję zatrudnienia", oraz o
ustalenie cech charakterystycznych przejęcia mienia przez nowego pracodawcę, wyłą-
czającego prawo do odprawy.
Co do pierwszej kwestii, słusznie Sąd Apelacyjny powołał się na pogląd wyrażony
w wyroku Sądu Najwyższego z 24 marca 1999 r., I PKN 633/98 (OSNAPiUS 2000 nr 9,
poz. 357), zgodnie z którym dla wyłączenia prawa do odprawy przewidzianego w art. 8
ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o zwolnieniach grupowych wystarczy, że
pracownik ,,przyjmie propozycję" zatrudnienia go w zakładzie pracy, który korzysta z
mienia poprzedniego pracodawcy. W pojęciu tym - poza przypadkami zawarcia nowej
umowy jeszcze w czasie trwania umowy poprzedniej - mieszczą się przypadki zawiera-
nia umów przedwstępnych oraz takie ,,porozumienia", które stanowią wyraz jednoznacz-
nej woli stron, choć nie precyzują warunków przyszłej umowy o pracę ze ścisłością wy-
maganą od umów przedwstępnych; warunkiem jest tu, by propozycja pochodziła od no-
wego pracodawcy, złożona została na serio i w jej następstwie doszło do zatrudnienia
danego pracownika. Z pewnością nie jest niezbędne, by między stronami doszło do
zawarcia umowy przedwstępnej, gdyby bowiem taki był zamysł ustawodawcy, to nic
nie stało na przeszkodzie, by w art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. posłu-
żył się on znaną z Kodeksu cywilnego kategorią umowy przedwstępnej. Oznacza to
w szczególności, że w pojęciu ,,przyjęcia propozycji" - poza przypadkami zawarcia
nowej umowy w czasie trwania umowy poprzedniej - mieszczą się przypadki zawie-
ranych umów przedwstępnych w sprawie przyszłego zatrudnienia pracownika, ale i
takie ,,porozumienia" między stronami, które stanowią wyraz ich jednoznacznej woli,
a nie precyzują warunków przyszłej umowy o pracę z taką ścisłością, jak jest to wy-
magane w przypadku umów przedwstępnych. Ważne jest jedynie, by propozycja po-
chodziła od nowego pracodawcy (przejmującego mienie), by została złożona na serio
i była realna oraz by w jej następstwie doszło do zatrudnienia danego pracownika.
Miarą realności ,,propozycji" jest bowiem to, czy w jej wyniku dochodzi następnie do
nawiązania stosunku pracy (zatrudnienia). Z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia
1989 r. wynika ponadto, że ,,przyjęcie propozycji" ma poprzedzać rozwiązanie sto-
sunku pracy, co jednakże nie oznacza, że nawiązanie nowego stosunku pracy musi
nastąpić bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku poprzedniego, czy nawet jeszcze w
czasie jego trwania. Wynika z niego także, że chodzi o przyjęcie propozycji ,,zatrud-
nienia w zakładzie pracy", co oznacza, że przepis ten obejmuje także takie przypad-
ki, w których propozycja nie dotyczy konkretnego stanowiska pracy (a jedynie za-
trudnienia u nowego pracodawcy).

Z ustaleń dokonanych przez Sąd Apelacyjny w zaskarżonym wyroku wynika,
że powodowie otrzymali propozycję zatrudnienia u nowego pracodawcy - w Komen-
dzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w R. - przed rozwiązaniem z nimi umów o
pracę u poprzedniego pracodawcy na mocy porozumienia stron, a także, iż propo-
zycja ta dotyczyła zatrudnienia ich u pracodawcy, który przejął część mienia od po-
przedniego pracodawcy (mienie ruchome, specjalistyczny sprzęt gaśniczy, a także
nieruchomości), że propozycja zatrudnienia pochodziła od nowego pracodawcy po-
wodów, który w końcu lipca 2001 r. przesłał ich dotychczasowemu pracodawcy
imienną listę strażaków (obejmująca także nazwiska powodów), którzy pomyślnie
przeszli wymagane badania lekarskie i spełniają warunki do mianowania ich funkcjo-
nariuszami Państwowej Straży Pożarnej) oraz że powodowie propozycję tę zaak-
ceptowali, występując o rozwiązanie z nimi niezwłocznie (dosłownie z dnia na dzień)
umów o pracę za porozumieniem stron. Sąd Apelacyjny ustalił, że propozycja za-
trudnienia w Miejskiej Komendzie Państwowej Straży Pożarnej w R. wyszła od no-
wego pracodawcy, co miało miejsce w końcu lipca 2001 r. Ustalenie powyższe może
być zaakceptowane. Co prawda, powodowie już w marcu 2001 r. zadeklarowali chęć
zatrudnienia w Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w R., jednak dopie-
ro po spełnieniu przez nich wymagań przyjęcia do służby w charakterze funkcjona-
riuszy Państwowej Straży Pożarnej, wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r.
o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. Nr 88, poz. 400 ze zm.), między innymi pozy-
tywnym przejściu badań lekarskich, możliwe stało się przekazanie pozwanemu byłe-
mu pracodawcy powodów informacji, że powodowie zostaną przyjęci do służby po
ich zwolnieniu z dotychczasowego zatrudnienia i złożeniu odpowiednich podań o
przyjęcie do służby. W tym kontekście wstępna deklaracja powodów, że są zaintere-
sowani zatrudnieniem w Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w R., nie
miała rangi złożenia przez nich oferty ani wszczęcia rokowań mających doprowadzić
do nawiązania nowego stosunku pracy, nie może być zatem traktowana jako zaini-
cjowanie długotrwałego (ze względu na specyfikę zatrudnienia) procesu zmiany pra-
codawcy. Inicjatywa nawiązania nowego stosunku pracy (z mianowania) pochodziła
od nowego pracodawcy, a zatrudnienie powodów, poczynając od 1 sierpnia 2001 r.,
było rezultatem przyjęcia przez nich propozycji zatrudnienia złożonej bezpośrednio
przed tą datą. Istotne jest także to, że powodowie wstępną deklarację chęci zatrud-
nienia w Komendzie Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w R. złożyli jeszcze przed
zawarciem 11 czerwca 2001 r. pomiędzy Ministrem Spraw Wewnętrznych i Admini-
stracji oraz Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej, z jednej strony, a
Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Polskimi Kolejami Państwowymi
SA., z drugiej strony, porozumienia w sprawie określenia zasad zatrudniania w Pań-
stwowej Straży Pożarnej strażaków ze zlikwidowanych zakładowych straży pożar-
nych PKP SA. Przed zawarciem tego porozumienia wstępne deklaracje powodów
dotyczące chęci podjęcia pracy (służby) w Państwowej Straży Pożarnej należało
potraktować jako złożone ,,na wszelki wypadek", co nie może być jednak ocenione
jako zainicjowanie przez nich zmiany pracodawcy. Treść art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o
zwolnieniach grupowych w żaden sposób nie odnosi się do trybu zawierania umowy
o pracę (zaciągania zobowiązania dotyczącego nowego stosunku pracy). Przepis
ten wymaga jedynie, aby pracownik ,,przyjął propozycję zatrudnienia". Oznacza to,
że inicjatorem czynności zmierzających bezpośrednio do zatrudnienia nie może być
sam pracownik. Nie wyklucza to jednak z regulacji objętej omawianym przepisem
sytuacji, w której pracownik przejawia jakiekolwiek zainteresowanie podjęciem pracy
u nowego pracodawcy, sondując na przykład samą możliwość (realne szanse) za-
trudnienia u niego. Przepis art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o zwolnieniach grupowych nie
wymaga przy tym, aby skierowana do pracownika propozycja zatrudnienia była
sformalizowana, mogą być to również czynności, które w sposób dorozumiany suge-
rują wolę nowego pracodawcy zatrudnienia pracownika, na przykład skierowanie go
na badania lekarskie. Skierowanie powodów na takie badania nastąpiło dopiero po
zawarciu porozumienia z 11 czerwca 2001 r. W tym kontekście wstępne deklaracje
powodów z marca 2001 r. nie mogą być traktowane jako złożenie przez nich propo-
zycji zatrudnienia u nowego pracodawcy.

Ustalenia te - dotyczące strony faktycznej rozpoznawanej sprawy - łączą się z
ocenami i kwalifikacjami prawnymi. Skoro ,,przyjęcie propozycji" zatrudnienia, o jakim
mowa w art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r., może dotyczyć propozycji
niesformalizowanej (choć w miarę pewnej), to tym samym nie budzi wątpliwości do-
konana przez Sąd Apelacyjny kwalifikacja prawna, w myśl której stan faktyczny roz-
poznawanej sprawy pozwalał na przyjęcie, że powodom nie należy się jednorazowa
odprawa pieniężna z art. 48 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji
przedsiębiorstwa państwowego ,,Polskie Koleje Państwowe" ze względu na wyczerpanie
dyspozycji art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o zwolnieniach grupowych, polegające na ,,przy-
jęciu (przez nich) propozycji" zatrudnienia u nowego pracodawcy, złożonej przez tego
pracodawcę.
Co do drugiej kwestii podkreślić należy, że przepis art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o
zwolnieniach grupowych, w odróżnieniu od art. 231 § 1 k.p., nie operuje pojęciem
przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, lecz kategorią "prze-
jęcia w całości lub w części mienia" zakładu dotychczas zatrudniającego pracownika
przez inny zakład (lub powstałego w wyniku takiego przejęcia). W świetle zaś ustaleń
faktycznych sprawy nie może budzić wątpliwości, że nowy pracodawca powodów -
Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w R. przejął część mienia poprzed-
niego pracodawcy powodów - Zakładowej Straży Pożarnej PKP w R. Ponieważ prze-
pis art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. o zwolnieniach grupowych nie czyni
w tym względzie żadnych zastrzeżeń, należy uznać, że przejęcie nie musi mieć cha-
rakteru bezpośredniego, a jego formy (zastosowane instrumenty prawne) mogą być
różnorodne. Przepis ten nie zastrzega, że przejęcie w całości lub w części mienia
dotychczas zatrudniającego pracownika zakładu pracy przez nowego pracodawcę
może nastąpić tylko w określonej formie prawnej oraz że musi mieć bezpośredni cha-
rakter. Dla zastosowania wyłączenia z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r.
wystarczy, że pracownik przyjmie propozycję zatrudnienia go w zakładzie pracy,
który korzysta - w szczególności, choć nie tylko, jako właściciel - z mienia jego po-
przedniego pracodawcy. ,,Przejęcie mienia" na ogół nie jest aktem podobnym do zło-
żenia oświadczenia woli, lecz całym szeregiem różnych czynności faktycznych i
prawnych, które z konieczności muszą być rozłożone w czasie. Dlatego z punktu wi-
dzenia zastosowania wyłączenia odprawy z art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy o zwolnieniach
grupowych nie ma znaczenia, że mienie zlikwidowanych jednostek zakładowych
straży pożarnych PKP SA zostało ostatecznie przekazane formalnie ,,na stan" jedno-
stek Państwowej Straży Pożarnej dopiero umowami z 25 i 27 września 2001 r., a
więc po zatrudnieniu powodów, skoro już znacznie wcześniej zostały podjęte wiążą-
ce czynności prawne zmierzające do tego przekazania - chodzi o porozumienie z 11
czerwca 2001 r. w sprawie nieodpłatnego przekazania przez PKP SA mienia zlikwi-
dowanych jednostek zakładowych straży pożarnych na rzecz Skarbu Państwa (re-
prezentowanego przez właściwego terytorialnie starostę powiatowego) z przezna-
czeniem dla Państwowej Straży Pożarnej oraz o uchwałę nr 438 z 17 lipca 2001 r.
Zarządu PKP SA, którą Zarząd, dokonując likwidacji zakładowych straży pożarnych,
wyraził zgodę na nieodpłatne przekazanie na rzecz Państwowych Straży Pożarnych
mienia, które stanowiło wyposażenie likwidowanych zakładowych straży pożarnych.
Jest zrozumiałe, że inwentaryzacja tego mienia i jego formalne przekazanie musiały
być rozłożone w czasie, tymczasem powodowie zakończyli jeden stosunek pracy 31
lipca 2001 r. i podjęli nowe zatrudnienie od 1 sierpnia 2001 r., przy czym wiadomo
było, że będą mieli nowe zatrudnienie między innymi dlatego, że udało się zawrzeć
wskazane porozumienie z 11 czerwca 2001 r. i przekazać część mienia likwidowa-
nych zakładowych straży pożarnych PKP SA na rzecz Państwowej Straży Pożarnej.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że zasadniczy zarzut kasacji,
dotyczący naruszenia art. 8 ust. 3 pkt 2 ustawy z 28 grudnia 1989 r. o zwolnieniach
grupowych, jest bezpodstawny.
Bezpodstawne są także zarzuty naruszenia art. 233 k.p.c. Ani z petitum kasa-
cji, ani z jej uzasadnienia nie wynika, na czym miałoby polegać przekroczenie reguł
swobodnej sędziowskiej oceny zebranych dowodów w postaci zeznań świadka M.
oraz zeznań powodów w charakterze strony.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podsta-
wie art. 39312 k.p.c.
========================================