Wyrok z dnia 10 maja 2006 r.
III KRS 3/06

1. Skierowanie sędziego na badanie przez lekarza orzecznika ZUS na
podstawie art. 70 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów po-
wszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) jest czynnością dokonywaną w ra-
mach stosunku służbowego, do której uprawniony jest prezes właściwego
sądu.
2. Przez badanie, o którym mowa w art. 71 § 2 w związku z art. 70 § 2
Prawa o ustroju sądów powszechnych, należy rozumieć wszystkie rodzaje ba-
dań niezbędnych do oceny niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego i
wydania orzeczenia, w tym także konsultacje, które lekarz orzecznik ZUS uznał
za konieczne.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Józef Iwulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 maja 2006 r. sprawy z
odwołania Marii W. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 12 stycznia 2006
r. [...] w sprawie przeniesienia sędziego w stan spoczynku,

o d d a l i ł odwołanie.

U z a s a d n i e n i e

Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą [...] z dnia 12 stycznia 2006 r. na podsta-
wie art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa
(Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze zm.) i art. 73 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) przeniosła w stan
spoczynku Marię W. sędziego Sądu Rejonowego w Ł. W uzasadnieniu uchwały Kra-
jowa Rada Sądownictwa wskazała, że sędzia w latach 2002-2004 korzystała z długo-
trwałych zwolnień lekarskich (odpowiednio - 56, 125 i 194 dni). W tej sytuacji kole-
gium Sądu Okręgowego Ł. zobowiązało prezesa tego Sądu do wystąpienia z wnio-
skiem do lekarza orzecznika ZUS o zbadanie, czy sędzia nie jest trwale niezdolna do
pracy. Do przeprowadzenia badania potrzebne było wypełnienie przez badanego
druku N-9. Wobec niewypełnienia druku, mimo ponawianych wezwań, Kolegium -
uchwałą z dnia 10 listopada 2004 r. - wystąpiło do Krajowej Rady Sądownictwa o
przeniesienie sędzi w stan spoczynku. W związku z tym wnioskiem przeprowadzono
z sędzią w dniu 21 lutego 2005 r. rozmowę, w czasie której wyjaśniła ona przyczyny
swego postępowania. Jej zdaniem, wszczęta przez kolegium procedura jest nie-
zgodna z prawem. Kolegium powinno skierować ją na badania do lekarza orzecz-
nika, który powinien ją wezwać. W związku z oświadczeniem sędzi, że podda się
badaniu, prezes Sądu Okręgowego w Ł. zawarł stosowną umowę z Zakładem Ubez-
pieczeń Społecznych. Lekarz-orzecznik ZUS uznał za konieczne uzupełnienie doku-
mentacji i skierował sędzię na badanie przez konsultanta psychologa. Próby
doręczenia tego skierowania przez pracownika Sądu w miejscu zamieszkania sędzi
oraz przez pocztę, okazały się bezskuteczne. Sędzia odmówiła przyjęcia korespon-
dencji w miejscu pracy. Dopiero w dniu 2 czerwca 2005 r. sędzia odebrała pismo, a
na zapytanie prezesa Sądu Okręgowego wyjaśniła, że nie stawiła się na badanie,
gdyż wezwanie było niezgodne z prawem. Krajowa Rada Sądownictwa uznała, że
stosownie do art. 71 § 2 Prawa o u.s.p., sędzia może być przeniesiony w stan spo-
czynku, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny nie poddał się badaniu, o którym mowa w
art. 70 § 2 tego Prawa. Wielomiesięczna absencja chorobowa sędzi uzasadniała
skierowanie jej na badanie przez lekarza orzecznika ZUS. Konsultacja psycholo-
giczna, którą lekarz ten uznał za nieodzowną, stanowiła jeden z istotnych elementów
tego badania. Stąd też niestawiennictwo na to badanie wypełnia dyspozycję art. 71 §
2 Prawa o u.s.p.
Odwołanie od tej uchwały wniosła sędzia Maria W., która zarzuciła naruszenie:
1) § 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 2001 r.
w sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz postępo-
wania przed Radą (Dz.U. Nr 152, poz. 1725), polegające na tym, że na oryginale
uchwały brak pieczęci Rady z wizerunkiem godła Rzeczypospolitej Polskiej, co
powoduje, że nie ma on cech dokumentu urzędowego i nie wywołuje skutków praw-
nych; 2) § 25 ust. 2 wskazanego rozporządzenia, polegające na niewykazaniu doku-
mentem urzędowym przewinienia służbowego, tj. niepoddania się badaniu lekar-
skiemu w trybie art. 70 § 2 Prawa o u.s.p., ,,w sytuacji gdy postępowanie dyscypli-
narne w tym przedmiocie w stosunku do i uczestniczki nie było wszczęte"; 3) § 3 ust.
1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie
orzekania o niezdolności do pracy (Dz.U. Nr 273, poz. 2711), przez pominięcie, że
,,wyłącznym podmiotem" uprawnionym do skierowania na badanie w przedmiocie
niezdolności do pracy jest oddział ZUS, a nie prezes sądu; 4) art. 328 § 2 w związku
z art. 3984 § 1 pkt 2 k.p.c., przez pominięcie w uzasadnieniu uchwały wskazania fak-
tów, które Rada uznała za udowodnione oraz dowodów, na których oparto rozstrzy-
gnięcie; 5) art. 71 § 2 Prawa o u.s.p., polegające na stwierdzeniu, że uczestniczka
nie poddała się badaniom lekarskim na wniosek kolegium Sądu Okręgowego w Ł., w
sytuacji, gdy nie była wezwana przez oddział ZUS na dodatkowe badania przez kon-
sultanta psychologa, a stawiła się na badanie w dniu 28 kwietnia 2005 r., na które
została wezwana przez oddział ZUS i badaniu się temu poddała.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie jest zasadny zarzut naruszenia § 7 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia
22 grudnia 2001 r., z którym uczestniczka wiąże skutek w postaci niewywołania skut-
ków prawnych przez uchwałę o przeniesieniu jej w stan spoczynku. Z wywodów od-
wołania można wyprowadzić wniosek, że uczestniczka uważa, iż uchwała Rady o
przeniesieniu sędziego w stan spoczynku, której oryginał nie został opatrzony pieczę-
cią urzędową jest nieważna (nie istnieje), gdyż nie jest dokumentem urzędowym wy-
wołującym skutki prawne. Tymczasem przepis ten stanowi tylko tyle, że Rada używa
pieczęci z wizerunkiem godła Rzeczypospolitej Polskiej. Nie określa on więc, na
czym polega ,,używanie" przez Radę pieczęci, a przede wszystkim nie wskazuje, ja-
kie są skutki jej ,,nieużycia". Zgodnie z art. 12 ustawy o KRS, Rada obraduje na po-
siedzeniach plenarnych, do ważności jej uchwał potrzebna jest obecność co najmniej
połowy jej składu, a podjęcie uchwały następuje bezwzględną większością głosów, w
głosowaniu jawnym lub tajnym na żądanie członka Rady. Uchwała Rady w przedmio-
cie przeniesienia uczestniczki w stan spoczynku została podjęta zgodnie z tymi wa-
runkami, jest więc ważna i skuteczna. Uchwała (jej odpis) została też uczestniczce
skutecznie doręczona (od czego zależy też możliwość jej zaskarżenia i bieg terminu
do złożenia odwołania - art. 13 ust. 3 ustawy o KRS). W dniu 27 lutego 2006 r.
uczestniczka odmówiła bowiem przyjęcia odpisu uchwały (na dowodzie doręczenia,
[...], było wyraźnie zaznaczone, że przesyłka zawiera odpis uchwały), gdyż w jej oce-
nie ,,nadawcą nie jest Prezes SR" (na dowodzie doręczenia umieszczona była pie-
czątka Sądu Rejonowego Samodzielnej Sekcji Kadr). Zgodnie z § 15 ust. 1 rozporzą-
dzenia Prezydenta RP z dnia 22 grudnia 2001 r., pisma w sprawach rozpatrywanych
przez Radę doręcza się uczestnikom postępowania za zwrotnym poświadczeniem
odbioru, przy czym pisma adresowane do sędziów doręcza się za pośrednictwem
prezesów właściwych sądów. Prezes sądu jest zwierzchnikiem służbowym sędziów
danego sądu (art. 22 § 1 pkt 4 Prawa o u.s.p.) i przy dokonywaniu czynności w sto-
sunku do sędziów może posługiwać się podległymi mu służbami. Odpis uchwały
Rady był prawidłowo doręczony uczestniczce, a odmowa przyjęcia przez nią kore-
spondencji była bezpodstawna.
Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 w związku z art. 3984 § 1 pkt 2
k.p.c., przez pominięcie w uzasadnieniu uchwały wskazania faktów, które Rada
uznała za udowodnione oraz dowodów, na których oparto rozstrzygnięcie. Przede
wszystkim do postępowania przed Radą stosuje się przepisy ustawy o KRS i rozpo-
rządzenia wykonawczego, a nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania cywil-
nego. Kodeks ten ma tylko odpowiednie zastosowanie w zakresie przepisów o skar-
dze kasacyjnej do postępowania przed Sądem Najwyższym z odwołania od uchwał
Rady (art. 13 ust. 6 ustawy o KRS). Według art. 13 ust. 1 ustawy o KRS, w sprawach
indywidualnych, w których przysługuje odwołanie, uchwały Rady wymagają uzasad-
nienia i doręczenia zainteresowanemu. Żaden przepis ustawy ani rozporządzenia
wykonawczego nie precyzuje wymagań, jakie powinno spełniać uzasadnienie
uchwały Rady. Przyjmując w tym zakresie konieczność spełnienia ustalonych stan-
dardów proceduralnych można uznać, że uzasadnienie zaskarżalnej uchwały Rady
powinno wskazywać jej podstawę faktyczną i prawną. Taki warunek uzasadnienie
zaskarżonej uchwały spełnia.
Bezzasadny jest zarzut naruszenia § 25 ust. 2 rozporządzenia Prezydenta RP
z dnia 22 grudnia 2001 r., polegającego na niewykazaniu dokumentem urzędowym
przewinienia służbowego, tj. niepoddania się badaniu lekarskiemu w trybie art. 70 § 2
Prawa o u.s.p., ,,w sytuacji gdy postępowanie dyscyplinarne w tym przedmiocie w
stosunku do i uczestniczki nie było wszczęte". Rozpoznawana sprawa nie dotyczy
przewinienia służbowego i wszelkie odwołania się do postępowania dyscyplinarnego
są bezprzedmiotowe. Rada nie musiała więc wykazywać uczestniczce (dokumentem
urzędowym) przewinienia służbowego. Rada ustaliła, że uczestniczka nie zgłosiła się
na dodatkowe badanie przez psychologa, a to jest niesporne (niekwestionowane
przez uczestniczkę). Ocena tego faktu jest przesłanką podjęcia zaskarżonej uchwały.
Sędzia podnosi zarzut naruszenia § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Polityki
Społecznej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy
(Dz.U. Nr 273, poz. 2711), przez pominięcie, że ,,wyłącznym podmiotem" uprawnio-
nym do skierowania na badanie w przedmiocie niezdolności do pracy jest oddział
ZUS, a nie prezes sądu. Dla oceny tego zarzutu rozważenia wymaga charakter pro-
cedury przeniesienia w stan spoczynku na podstawie art. 70 Prawa o u.s.p. Zgodnie
z tym przepisem, sędziego przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek albo na
wniosek właściwego kolegium sądu, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił uznany
został przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdol-
nego do pełnienia obowiązków sędziego (§ 1); z żądaniem przeniesienia w stan spo-
czynku oraz zbadania niezdolności do pełnienia obowiązków przez sędziego i wyda-
nia orzeczenia może wystąpić zainteresowany sędzia lub właściwe kolegium sądu; w
przypadku sędziego pełniącego funkcję prezesa sądu okręgowego i apelacyjnego z
wnioskiem może wystąpić także Minister Sprawiedliwości (§ 2). Jest to więc szcze-
gólne postępowanie zmierzające do ustalenia przesłanek przeniesienia sędziego w
stan spoczynku, uregulowane ustawą ustrojową, a nie postępowanie w sprawie z
ubezpieczenia społecznego zmierzające do ustalenia prawa do świadczeń emerytal-
nych, czy rentowych. Zbadanie niezdolności do pełnienia obowiązków przez sę-
dziego i wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS nie następuje w ramach
postępowania (administracyjnego) w sprawie o świadczenia z ubezpieczenia spo-
łecznego, lecz są to czynności dokonywane w ramach stosunku służbowego sę-
dziego. Wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS ma charakter zadania
powierzonego Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych na podstawie innych ustaw w
rozumieniu art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpie-
czeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm. (por. uzasadnienie wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 19 stycznia 2005 r., III KRS 9/04, OSNP 2005 nr 12, poz. 182).
W praktyce wykonanie tego zadania następuje w ramach cywilnoprawnej umowy
zlecenia zawartej pomiędzy prezesem sądu okręgowego a Zakładem Ubezpieczeń
Społecznych (tak też było w rozpoznawanej sprawie). Oznacza to, że do kierowania
sędziego na badania i wydania orzeczenia o zdolności do pełnienia obowiązków sę-
dziego w ogóle nie stosuje się przepisów rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej
z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy, gdyż dotyczy
ono postępowania w sprawach o świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Przepis
§ 3 ust. 1 tego rozporządzenia nie mógł więc zostać naruszony. Skierowanie sę-
dziego na badanie przez lekarza orzecznika ZUS jest czynnością dokonywaną w ra-
mach stosunku służbowego sędziego, a na wniosek odpowiednich organów, upraw-
nionym do jej dokonania jest przełożony służbowy sędziego, czyli prezes danego
sądu (art. 22 § 1 pkt 1 Prawa o u.s.p.), a w stosunku do sędziów sądów rejonowych
na obszarze właściwości sądu okręgowego, także prezes sądu okręgowego (art. 22 §
3 Prawa o u.s.p.). Jeżeli w toku tego postępowania pewnych czynności w stosunku
do sędziego dokonuje lekarz orzecznik ZUS, to jest to skuteczne tylko dlatego, że
działa on z upoważnienia odpowiedniego prezesa sądu (najczęściej wynikającego z
umowy zawartej z ZUS-em). Oznacza to, że w rozpoznawanej sprawie skierowanie
uczestniczki na dodatkowe badania psychologiczne przez prezesa sądu okręgowego
było dokonane przez właściwy organ. Nieusprawiedliwiona więc była odmowa
poddania się przez uczestniczkę temu badaniu, tylko ze względu na jej błędny po-
gląd jakoby prezes sądu nie był uprawniony do tego skierowania.
Według art. 71 § 2 Prawa o u.s.p., sędzia może być przeniesiony w stan spo-
czynku, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny nie poddał się badaniu, o którym mowa w
art. 70 § 2 tego Prawa, jeżeli z żądaniem badania wystąpiło kolegium sądu albo Mini-
ster Sprawiedliwości. Przez ,,badanie, o którym mowa w art. 70 § 2 Prawa o u.s.p."
należy rozumieć wszystkie rodzaje badań, niezbędnych do oceny niezdolności do
pełnienia obowiązków przez sędziego i wydania orzeczenia w tym przedmiocie, w
tym także konsultacje z różnych dziedzin, które lekarz orzecznik ZUS uzna za ko-
nieczne. Uczestniczka bez uzasadnionej przyczyny nie poddała się dodatkowemu
badaniu przez psychologa, które lekarz orzecznik ZUS uznał za konieczne dla wyda-
nia orzeczenia co do jej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego. W ten spo-
sób uczestniczka uniemożliwiła wydanie orzeczenia w tym przedmiocie. Trafnie więc
Krajowa Rada Sądownictwa oceniła, że zostały spełnione przesłanki art. 71 § 2
Prawa o u.s.p., a zarzut naruszenia tego przepisu jest bezzasadny.
Wobec tego odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 39814 k.p.c. w
związku z art. 13 ust. 6 ustawy o KRS.
========================================