Wyrok z dnia 14 marca 2002 r.
III KRS 1/02

1. W postępowaniu z odwołania od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa
w sprawach wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego, nie
ma zastosowania art. 393 § 1 i 2 KPC, co oznacza, że Sąd Najwyższy nie może
odmówić przyjęcia odwołania do rozpoznania. W tym postępowaniu nie jest
dopuszczalne powoływanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest
związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę wydania zaskarżo-
nej uchwały (art. 39311 § 2 KPC w związku z art. 13 ust. 6 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, Dz.U. Nr 100, poz. 1082).
2. Krajowa Rada Sądownictwa jest uprawniona do samodzielnego usta-
lania kryteriów, którymi się kieruje, podejmując uchwałę o wyrażeniu zgody na
dalsze zajmowanie stanowiska sędziego. Rada, poza okolicznościami podno-
szonymi przez zainteresowanego sędziego, może uwzględnić stanowiska or-
ganów samorządu sędziowskiego i administracji sądowej, w których zawarte
są opinie o postawie i osiągnięciach sędziego, przebieg jego dotychczasowej
pracy, w tym także oceny orzecznictwa.


Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Roman
Kuczyński, Krystyna Bednarczyk.

Sąd Najwyższy, z odwołania Doroty B.-A. od uchwały Krajowej Rady Sądow-
nictwa [...] z dnia 13 lipca 2001 r. w sprawie odmowy wyrażenia zgody na dalsze
zajmowanie stanowiska sędziego, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 marca
2002 r.

o d d a l i ł odwołanie.

U z a s a d n i e n i e

Uchwałą z dnia 13 listopada 2001r. [...] Krajowa Rada Sądownictwa nie wyra-
ziła zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego przez Dorotę B.-A. - sędziego
Sądu Rejonowego w P.
Podejmując uchwałę powołała się na uregulowania zawarte w art. 2 ust. 1 pkt
4 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz.
1082) stanowiącym, że Rada wyraża zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska przez
sędziego, który ukończył 65 rok życia, jak również w art. 69 § 1 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.),
stwierdzającym, że sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku
życia, chyba że Krajowa Rada Sądownictwa na wniosek sędziego, po zasięgnięciu
opinii kolegium właściwego sądu, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska,
nie dłużej jednak niż do ukończenia przez sędziego 70 roku życia.
Dorota B.-A. odwołała się do Sądu Najwyższego od powyższej uchwały wno-
sząc o jej uchylenie i przekazanie sprawy Radzie do ponownego rozpatrzenia. Za-
rzuciła naruszenie prawa materialnego - art. 2 pkt 4 ustawy o KRS - przez dowolne
ustalenie, na podstawie wybiórczo potraktowanych materiałów, faktów istotnych dla
powzięcia decyzji co do zajmowania przez nią stanowiska sędziego po 65 roku życia,
twierdząc, że powyższe rażąco narusza zasady bezstronnego postępowania w tych
sprawach. Skarżąca podniosła również sprzeczność uchwały z prawem poprzez na-
ruszenie prawa materialnego, mianowicie regulaminu obowiązującego KRS, którego
postanowienia przemawiały w okolicznościach sprawy za uwzględnieniem wniosku.
W opinii dotyczącej pracy sędziego Doroty B.-A. sporządzonej dla potrzeb
ewentualnego awansu na stanowisko sędziego sądu wojewódzkiego w czerwcu
1992 r. wizytator do spraw rodzinnych Jan K., dokonując generalnej oceny pracy w
pionie cywilnym na tle pracy Wydziału, ocenił ją jako dobrą, w konkluzji jednak, w
związku z przedstawionym opisem spraw kontrolowanych, nie poparł kandydatury
sędziego Doroty B.-A. na stanowisko sędziego sądu wojewódzkiego.
Na podstawie kontroli przeprowadzonej przez wizytatora do spraw rodzinnych
i nieletnich Sądu Wojewódzkiego w S. Iwonę T. w czerwcu 1993 r. ustalono, że
uchybienia formalne i merytoryczne oraz wydajność sędziego Doroty B.-A. pozwalają
na ocenę jej pracy jako ,,niewyróżniającą się pozytywnie z punktu widzenia możliwo-
ści awansu".
W marcu 1996 r. opinię dotyczącą pracy sędziego sporządził Prezes Sądu
Rejonowego w P. sędzia Sądu Okręgowego Andrzej G. Uznał on, iż sędzia wykonuje
swoją pracę wnikliwie i dokładnie, jest wrażliwa na sprawy dzieci i rodziny, dysponuje
dużym doświadczeniem zawodowym, co ma odbicie w stabilności jej orzecznictwa.
Ponadto jest sędzią zdecydowanym i posiadającym własne zdanie. Wszystko to po-
zwala na pozytywną ocenę jej pracy.
W listopadzie 1996 r., na skutek wniosku złożonego przez zainteresowaną do
Ministra Sprawiedliwości z prośbą o przeprowadzenie kontroli i ocenę pracy przez
wizytatora z Ministerstwa Sprawiedliwości, Zespół Wizytatorów Wydziału Sądownic-
twa Rodzinnego i Nieletnich wystawił ogólnie pozytywną ocenę sprawności postępo-
wania i orzecznictwa, wskazując jednak na szereg ujawnionych nieprawidłowości w
poszczególnych rodzajach spraw.
W uzasadnieniu uchwały odmawiającej wyrażenia zgody na dalsze zajmowa-
nie stanowiska sędziego Krajowa Rada Sądownictwa na wstępie stwierdziła, iż sę-
dzia przechodzi w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65 lat. Dopuszczalność wyra-
żenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska po osiągnięciu tej granicy wieku uza-
leżniona jest od kwalifikacji i przydatności w służbie oraz od stanu zdrowia. Sędzia
Dorota B.-A. nie uzyskała ona akceptacji Kolegium Sądu Okręgowego w P., a jej
przydatność w dalszej służbie negatywnie ocenił również Prezes Sądu. Ponadto za-
strzeżenia co do współpracy w Wydziale zgłaszali przełożeni. Rada wskazała także,
że w 1999 r. zainteresowana korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia. Z tych
wszystkich przyczyn jej wniosek zmierzający do wyrażenia zgody na dalsze zajmo-
wanie stanowiska sędziego Sądu Rejonowego w P. należało uznać za nieuzasad-
niony. Zaskarżona uchwała Rady została podjęta po przeprowadzeniu głosowania, w
którym przy obecności 19 członków, nikt z nich nie poparł wniosku w przedmiocie
wyrażenie zgody na dalsze pełnienie funkcji sędziego.
W uzasadnieniu odwołania skarżąca podważyła stanowisko Krajowej Rady
Sądownictwa. Stwierdziła, iż urlop dla poratowania zdrowia, w rozmiarze 4 miesięcy,
na przełomie 1998 i 1999r., był pierwszym takim urlopem w ciągu 40-letniej pracy, po
którego zakończeniu zwolnienia lekarskie łącznie w latach 1999 - 2001, nie przekro-
czyły 8 dni. Polemizowała również ze stwierdzeniem, że opinie wizytatorów Sądu
Wojewódzkiego w S. i w P. były negatywne, zwracając nadto uwagę, że opinie te
były sporządzane dla potrzeb ewentualnego awansu nie oceniały zaś przydatności
do pracy sędziego. Pierwszy z wizytatorów pracę w pionie cywilnym ocenił jako do-
brą, nie miał również zastrzeżeń co do wydajności, a uwagi uczynił jedynie co do
spraw nieletnich. Drugi podkreślił dobrą wydajność i stabilność orzeczeń, a krytyczne
uwagi wyraził w odniesieniu do spraw zawieszonych. Zdaniem zainteresowanej koń-
cowe wnioski wizytatorów, iż nie nadaje się ona do awansu są co najmniej kontro-
wersyjne. Również przeinaczeniem opinii jest stwierdzenie KRS jakoby wizytatorzy z
Ministerstwa Sprawiedliwości negatywnie ocenili jej kwalifikacje jako sędziego. Za-
rzuciła również bezkrytyczne stanowisko Rady wobec, jej zdaniem stronniczej i nie-
obiektywnej, uchwały Kolegium Sądu Okręgowego w P. z dnia 12 lipca 2001 r. Sę-
dzia zaakcentowała poprawne stosunki między nią a przewodniczącą Wydziału jak
też pozostałymi sędziami, pomimo początkowych nieporozumień. Powołała się rów-
nież na stabilność swojego orzecznictwa, brak uchyleń końcowych orzeczeń przez
ostatnie 2 lata, oraz względy społeczne przemawiające za pozostawieniem na sta-
nowisku tak doświadczonego sędziego. Nadmieniła, że zajmowanie stanowiska sę-
dziego do października 2002 r. umożliwiłoby jej otrzymanie gratyfikacji jubileuszowej
za 45 lat pracy, co z kolei dałoby możliwość przeprowadzenia kosztownego kapital-
nego remontu zabytkowej willi, której jest współwłaścicielką.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa do jej zadań należy między innymi rozpatrywanie wniosków o przenie-
sienie sędziów w stan spoczynku oraz wyrażanie zgody na dalsze zajmowanie sta-
nowiska przez sędziego, który ukończył 65 rok życia. Zgodnie z art. 13 ustawy w
sprawach indywidualnych, w których przysługuje odwołanie, uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa wymagają uzasadnienia i doręczenia zainteresowanemu, zaś sędzia
albo osoba, której praw lub obowiązków dotyczy uchwała w sprawach, w których
przysługuje od niej odwołanie może odwołać się od niej w terminie 30 dni od jej do-
ręczenia za pośrednictwem Przewodniczącego Rady do Sądu Najwyższego, z po-
wodu sprzeczności uchwały z prawem, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej
(art. 2 ust.1 pkt 4 ustawy). Rozpoznając sprawę Sąd Najwyższy uchyla uchwałę i
sprawę przekazuje Radzie do ponownego rozpatrzenia albo oddala odwołanie. Po-
stanowienia powyższych przepisów należy uzupełnić o treść art. 69 ustawy z dnia 27
lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, według którego sędzia przecho-
dzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że Krajowa Rada
Sądownictwa na wniosek sędziego, po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego
sądu, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska, nie dłużej jednak niż do
ukończenia przez sędziego 70 roku życia.
Z powołanych przepisów wynika, że jako regułę należy traktować przejście
sędziego w stan spoczynku z dniem ukończenia przez niego 65 roku życia. Możli-
wość dalszego pozostawania na stanowisku sędziego, jako odstępstwo od zasady
odwoływania sędziego po przekroczeniu 65 roku życia, winna być traktowana jako
swego rodzaju wyjątek od tej reguły, uzasadniony szczególnymi przyczynami leżą-
cymi bądź to po stronie sędziego, bądź też mającymi oparcie w interesie służby. Ro-
zumowanie to wynika z faktu, iż ustawodawca w przytoczonych uregulowaniach nie
sprecyzował, jakie przesłanki winny być brane od uwagę przy rozstrzyganiu tych
spraw, co oznacza, że Krajowa Rada Sądownictwa jako organ konstytucyjny, stojący
na straży niezależności sadów i niezawisłości sędziów (art. 186 i 187 Konstytucji) jest
uprawniona do samodzielnego ustalania kryteriów, którymi się kieruje, podejmując
uchwałę o ewentualnym przedłużeniu okresu czynnej pracy, bądź też o odmowie wy-
rażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego. Niewątpliwie podejmując
uchwałę w tej kwestii Rada może uwzględnić, poza okolicznościami podnoszonymi
przez zainteresowanego sędziego, stanowiska organów samorządu sędziowskiego i
organów administracji sądowej, w których zawarte są opinie o postawie i osiągnię-
ciach sędziego, przebieg jego dotychczasowej pracy, w tym także oceny orzecznic-
twa dokonywane przez uprawnione organy. Wskazać jednak wyraźnie należy, że
uchwały Rady w tym przedmiocie nie są ograniczane powyższymi (wymienionymi
przykładowo) elementami, sama bowiem decyzja ma charakter autonomiczny, co
oznacza, że także przy pozytywnych opiniach o przebiegu dotychczasowej służby,
nie można wykluczyć negatywnej, z punktu widzenia zainteresowanego sędziego,
uchwały (niewyrażającej zgody) dotyczącej dalszego zajmowania stanowiska sę-
dziego.
W sprawie będącej przedmiotem rozstrzygnięcia, Krajowa Rada Sądownictwa
wzięła pod uwagę - jak świadczy uzasadnienie uchwały - opinię wyrażoną przez Ko-
legium Sądu Okręgowego w P., jak również opinie wizytatorów Sądu Okręgowego w
P. i w S. oraz Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich Ministerstwa Sprawiedli-
wości, które oceniały kwalifikacje sędziego Doroty B.-A., stanowiąc istotną podstawę
do wydania uchwały w sprawie odmowy wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie sta-
nowiska sędziego.
Należy dodać, że Sąd Najwyższy, rozpatrując odwołanie od uchwały KRS nie
ocenia jej merytorycznej zasadności, a jedynie poddaje kontroli jej zgodność z pra-
wem (legalność), co jednoznacznie stwierdza art. 13 ust. 2 ustawy o Krajowej Radzie
Sądownictwa, wskazując, że uchwała wydana w indywidualnej sprawie, poza wyjąt-
kami określonymi w tym przepisie, może być zaskarżona do Sądu Najwyższego z
powodu sprzeczności uchwały z prawem, o ile przepisy odrębne nie stanowią ina-
czej. Powołany przepis zawiera także regulację proceduralną, wskazując podstawę
odwołania (sprzeczność uchwały z prawem), termin do jego złożenia, a także rodzaj
orzeczenia Sądu Najwyższego, zaś w zakresie nieuregulowanym, odsyłając do prze-
pisów Kodeksu postępowania cywilnego o kasacji.
W ocenie Sądu Najwyższego, zważywszy tryb i rodzaj postępowania sądowe-
go w sprawach z odwołania od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w takich spra-
wach, nie znajdują zastosowania przepisy KPC o tak zwanym przedsądzie - art.393
§ 1 i 2 KPC - co ma ten skutek, że Sąd Najwyższy nie może odmówić przyjęcia od-
wołania do rozpoznania z przyczyn wymienionych w tym przepisie. Nie jest natomiast
dopuszczalne, przy rozpoznawaniu odwołania, powoływanie nowych faktów i dowo-
dów, a Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podsta-
wę wydania zaskarżonej uchwały (art. 393 11 § 2 KPC).
W niniejszej sprawie Sąd Najwyższy nie dopatrzył się naruszenia przepisów
prawa wskazanych w odwołaniu. Uchwała została podjęta zgodnie z wymaganiami
proceduralnymi co do podejmowania uchwał przez Krajową Radę Sądownictwa za-
wartymi w art. 12 ustawy o KRS, w obecności co najmniej połowy jej składu, bez-
względną większością głosów. Wbrew zarzutom odwołania, nota bene bliżej niespe-
cyzowanym, nie można zasadnie twierdzić, że w sprawie doszło także do naruszenia
przepisów regulaminu obowiązującego KRS. Zgodnie z art. 12 ust. 6 ustawy Prezy-
dent został upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego
trybu działania Rady i postępowania przed Radą. W wykonaniu powyższego upo-
ważnienia Prezydent wydał w dniu 22 grudnia 2001 r. rozporządzenie w sprawie
szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz postępowania
przed Radą. Rozporządzenie to weszło w życie z dniem ogłoszenia, a wieęc z dniem
28 grudnia 2001 r. i mogło być stosowane do postępowań wszczętych i nie-
zakończonych do dnia jego wejścia w życie (§ 33 i 34 rozporządzenia). Oznacza to,
że w rozpoznawanej sprawie jego przepisy nie mogły być stosowane i w związku z
tym naruszone, postępowanie bowiem w tej sprawie zakończyło się przed wejściem
w życie tego rozporządzenia.
Szczególnie ważne dla procedowania w tych sprawach jest uregulowanie za-
warte w art. 12 ust. 1 obowiązującej od 1 października 2001 r. ustawy o Krajowej Ra-
dzie Sądownictwa, jednoznacznie stwierdzające, że w postępowaniu przed Radą nie
stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Tym samym traci
aktualność argument często przywoływany w orzecznictwie Naczelnego Sądu Admi-
nistracyjnego w tego rodzaju sprawach w poprzednim stanie prawnym, wedle które-
go zastosowanie winna tu mieć wyrażona w art. 7 KPA zasada zobowiązująca organ
państwowy do uwzględnienia wniosku obywatela, jeśli nie jest on sprzeczny z intere-
sem społecznym (por. np. wyrok NSA z dnia 20 czerwca 1994r. - II S.A. 105/94,
ONSA 1995/2/86).
Z tych względów na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy o KRS, orzeczono jak w
sentencji.
========================================