Wyrok z dnia 14 maja 1996 r.
III ARN 92/95

W postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym dotyczącym
rejestracji samochodu, organy orzekające nie są uprawnione do ustalania na
podstawie art. 169 Kodeksu cywilnego, prawa własności samochodu nabytego od
osoby nieuprawnionej, jeżeli dowód nabycia samochodu i dowód rejestracyjny
okazały się fałszywe.

Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Józef Iwulski, Adam
Józefowicz (sprawozdawca), Andrzej Kijowski, Walerian Sanetra,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po roz-
poznaniu w dniu 14 maja 1996 r. sprawy ze skargi Zbigniewa Ł. na decyzję Wojewody
P. z dnia 29 sierpnia 1994 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Urzędu Rejo-
nowego w Z. z dnia 2 sierpnia 1994 r. w przedmiocie odmowy rejestracji samochodu, na
skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy
w Poznaniu z dnia 27 czerwca 1995 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę

U z a s a d n i e n i e

Zbigniew Ł. złożył w Urzędzie Rejonowym w Z. wniosek o zarejestrowanie na
swoje nazwisko samochodu osobowego, Audi 80, załączając umowę kupna-sprzedaży,
dowód rejestracyjny pojazdu wydany przez Urząd Rejonowy w T. na nazwisko
Eugeniusza D. oraz tablice rejestracyjne. Samochód ten został zarejestrowany na okres
jednego miesiąca. Wysłane zostało także zawiadomienie do Urzędu Rejonowego w T. o
zarejestrowaniu pojazdu. Naczelnik Wydziału Komunikacji Urzędu Miejskiego w T.
zawiadomił pismem z 25 lipca 1994 r., że druk dowodu rejestracyjnego i tablice
rejestracyjne nie były emitowane w tamtejszym Wydziale Komunikacji.
Decyzją z dnia 2 sierpnia 1994 r. Kierownik Urzędu Rejonowego w Z. na pods-
tawie art. 62 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym
(jednolity tekst: Dz. U. z 1992 r., Nr 11, poz. 41) i § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 kwietnia 1993 r. w sprawie rejestracji,
ewidencji i oznaczenia pojazdów (Dz. U. Nr 37, poz. 164) odmówił Zbigniewowi Ł.
rejestracji samochodu, ponieważ przedstawiony przez niego dowód rejestracyjny okazał
się niezgodny ze stanem faktycznym.
Wojewoda P. po rozpoznaniu odwołania Zbigniewa Ł. decyzją z dnia 29 sierpnia
1994 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Od powyższej decyzji Zbigniew Ł. złożył skargę, w której podniósł, że spełnił
wszystkie warunki do zarejestrowania pojazdu i zachował należytą staranność przy
zakupie samochodu.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu wyrokiem z
dnia 27 czerwca 1995 r., [...] uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję
Kierownika Urzędu Rejonowego w Z. z dnia 2 sierpnia 1994 r. oraz zasądził od Woje-
wody P. na rzecz skarżącego Zbigniewa Ł. kwotę 423 zł tytułem zwrotu kosztów postę-
powania. W uzasadnieniu wyroku NSA stwierdził, że organy obu instancji wydały de-
cyzje bez należytego wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy z naruszeniem art. 77 §
1 k.p.a. oraz nie uwzględniły § 3 ust. 4 cytowanego rozporządzenia. Zdaniem NSA, gdy
właściciel nie przedstawi ostatniego dowodu rejestracyjnego (z czym równoznaczne jest
przedstawienie dokumentu sfałszowanego) winien przedstawić dokument pozwalający
ustalić prawo własności pojazdu. Skarżący przedstawił organom rejestrującym umowę
kupna-sprzedaży z 24 czerwca 1994 r. Umowa ta według § 4 pkt 3 cyt. rozporządzenia
stanowi dowód własności, którego organy obu instancji nie oceniły.
W związku z tym, że okazało się, iż sprzedawca jest osobą o nieprawdziwych
personaliach - zdaniem NSA - umowa ta podlegała ocenie według art. 169 § 1 k.c.,
zgodnie z którym, jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą
zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy
w posiadanie, chyba że działał w złej wierze. Sąd uznał, że także organy rejestracyjne
powinny ocenić, czy można skarżącemu przypisać złą wiarę, o której mowa w art. 169 §
2 k.c. i art. 7 k.c. i czy są podstawy do przyjęcia, że skarżący uzyskał własność
spornego pojazdu.
Od powyższego wyroku złożył rewizję nadzwyczajną Prezes Naczelnego Sądu
Administracyjnego, w której zarzucił zaskarżonemu wyrokowi rażące naruszenie: art.
207 § 5 k.p.a. w związku z art. 59 ust. 3 i 6 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o
ruchu drogowym (jednolity tekst: Dz. U. z 1992 r., Nr 11, poz. 41 ze zm.) oraz § 3 ust. 4
rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 14 kwietnia 1993 r. w
sprawie rejestracji, ewidencji i oznaczenia pojazdów (Dz. U. Nr 37, poz. 164).
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi.

Rozpatrując rewizję nadzwyczajną Sąd Najwyższy wziął pod uwagę co
następuje:
Przepis art. 59 ust. 3 w/w ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu dro-
gowym stanowi, że rejestracji pojazdu dokonuje się na wniosek właściciela, a przepis §
3 ust. 1 cyt. rozporządzenia z dnia 14 kwietnia 1993 r. w sprawie rejestracji, ewidencji i
oznaczenia pojazdów, określa dokumenty, jakie wnioskodawca jest obowiązany
przedstawić przy wniosku o zarejestrowanie pojazdu. Wśród tych dokumentów
wymienia się m.in. oryginał dowodu własności pojazdu, a jeżeli pojazd był już za-
rejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, także ostatni dowód rejestracyjny.
W przypadku, gdy dowód własności pojazdu jest niezgodny z ostatnim dowodem
rejestracyjnym (§ 3 ust. 4 cyt. rozporządzenia) w zakresie danych dotyczących
właściciela, właściciel obowiązany jest przedstawić dokument pozwalający ustalić prawo
własności pojazdu. Z przepisów tych wynika, że w wypadku niespełnienia prze-
widzianych prawem warunków (w tym nieprzedłożenia wymaganych dokumentów), nie
może nastąpić rejestracja pojazdu. Dokumenty te nie mogą budzić uzasadnionych
wątpliwości co do ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy i powinny być
sporządzone przez powołane do tego organy. Nie może być uznane za dopełnienie
powyższych warunków przedstawienie, jako dowodu własności pojazdu umowy
sprzedaży, sporządzonej przez sprzedawcę posługującego się fikcyjnym nazwiskiem i
dowodem rejestracyjnym niezgodnym ze stanem faktycznym, nawet jeżeli nabywca
zawierając umowę sprzedaży działał w dobrej wierze i składając wniosek o rejestrację
pojazdu był przekonany o prawidłowości przedkładanych dokumentów. Z uwagi na to,
że rejestracja pojazdu odbywa się wyłącznie na podstawie dokumentów, organ
administracyjny nie ma podstaw do zarejestrowania pojazdu, jeżeli dokumenty okażą
się nieprawdziwe. Sprawy, których przedmiotem jest rozstrzygnięcie o prawie własności
pojazdu, jako sprawy cywilne, należą do właściwości sądów powszechnych (art. 189
k.p.c.). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 1995 r., III ARN 5/95 (OSNAPiUS
1995 nr 19 poz. 236) wyjaśnił,że w postępowaniu administracyjnym i
sądowoadministracyjnym dotyczącym rejestracji pojazdu samochodowego, organ
administracyjny ani sąd administracyjny nie są właściwe do ustalenia na podstawie art.
169 Kodeksu cywilnego prawa własności pojazdu samochodowego nabytego od osoby
nieuprawnionej. Przepisy ustawy - prawo o ruchu drogowym nie wprowadziły w tym
zakresie żadnego wyjątku w odniesieniu do pojazdów, podlegających rejestracji w
postępowaniu administracyjnym. Bezzasadny jest zatem pogląd Naczelnego Sądu
Administracyjnego wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że w postępowaniu
administracyjnym dotyczącym rejestracji samochodu dopuszczalne jest rozstrzyganie o
przesłankach nabycia samochodu, określonych w art. 169 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego.
Tego rodzaju wadliwy pogląd NSA doprowadził do bezpodstawnego uchylenia
prawidłowych decyzji administracyjnych odmawiających rejestracji samochodu z
jednoczesnym błędnym zobowiązaniem organu administracyjnego (art. 209 k.p.a.) do
rozstrzygania zagadnień cywilnoprawnych w postępowaniu administracyjnym z
naruszeniem właściwości sądów powszechnych.
W tym świetle okazuje się, że zarzuty rewizji nadzwyczajnej są w pełni uzasad-
nione. Dlatego rewizja nadzwyczajna podlega uwzględnieniu. W bezspornie ustalonym
stanie faktycznym sprawy w postępowaniu administracyjnym, skarga okazałą się
bezzasadna, gdyż zaskarżone decyzje były zgodne z prawem, a NSA powinien skargę
oddalić na podstawie art. 207 § 5 k.p.a. Z tego względu Sąd Najwyższy uwzględniając
rewizję nadzwyczajną na podstawie art. 422 § 1 k.p.c. orzekł także o oddaleniu skargi.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.

========================================