Wyrok z dnia 26 kwietnia 1996 r.
III ARN 85/95

Zachowanie, określonych w § 12 i § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra
Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki (Dz. U. Nr
17, poz. 62), odległości nowo wznoszonego budynku mieszkalnego w stosunku
do granic i budynków znajdujących się na działkach sąsiednich, oznacza iż w tym
zakresie zostały spełnione wymagania z art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24
października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) ażeby
obiekty budowlane projektowano i budowano w sposób zapewniający ochronę
uzasadnionych interesów osób trzecich.

Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Jerzy
Kwaśniewski, Janusz Łętowski, Maria Mańkowska (sprawozdawca),

Sąd Najwyższy,z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po roz-
poznaniu w dniu 26 kwietnia 1996 r. sprawy ze skargi Jadwigi W.-H. i Elżbiety W.-H. na
decyzję Wojewody G. z dnia 30 grudnia 1994 r. [...] w przedmiocie pozwolenia na
wznowienie robót budowlanych, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedli-
wości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy w
Gdańsku z dnia 19 maja 1995 r., [...]

1. o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną,
2. o d d a l i ł wniosek Stanisława i Tadeusza Z. o zasądzenie kosztów
adwokackich z postępowania z rewizji nadzwyczajnej.

U z a s a d n i e n i e

Jadwiga i Elżbieta W.-H. złożyły skargę na decyzję Urzędu Miasta S. Wydziału
Architektury, Urbanistyki i Geodezji z dnia 26 października 1994 r., którą udzielono
Stanisławowi i Tadeuszowi Z. pozwolenia na wznowienie robót budowlanych przy
budowie domu mieszkalnego w S. przy ul. M.
Wojewoda G. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję i ustalił, że roboty budowlane
przy wymienionym wyżej budynku zostały wstrzymane orzeczeniem organu I instancji z
dnia 18 lutego 1991 r. na mocy art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 24 października 1974 r.
Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) ze zobowiązaniem Stanisława i
Tadeusza Z. do wykonania dokumentacji dotyczącej budynku. Zdaniem organu II
instancji - wykonane zostały wszystkie czynności, do których wykonania zobowiązano
Stanisława i Tadeusza Z., a przedmiotowy obiekt budowlany nie narusza praw osób
trzecich i zgodny jest ze sztuką budowlaną.
Odnosząc się do kwestii zaciemnienia budynku skarżących przez nowo wz-
noszony obiekt budowlany Wojewoda G. stwierdził, że kwestię tę reguluje § 15 ust. 3
rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z
dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki (Dz. U. Nr 17, poz. 62). Przepis ten stanowi, że odległość nowo wznoszonego
obiektu, ograniczającego dopływ światła dziennego do pomieszczeń przeznaczonych
na pobyt ludzi, winna być równa co najmniej wysokości tego budynku, lecz nie mniejsza
niż 3 m. Przepis ten nie używa terminu nasłonecznienie, tylko "dopływ światła
dziennego", co nie jest równoznaczne. Pomiary na gruncie wykazały, iż wysokość
kwestionowanego wykuszu klatki schodowej wynosi 5,14 m, natomiast budynku 7, 29
m, podczas gdy odległość od budynku skarżących wynosi odpowiednio 5,40 m i 8,05 m.
Odległości te są więc większe od wymaganych w § 15 ust. 3 cyt. rozporządzenia, co
sprawia, iż nie zostały naruszone przepisy dotyczące dopływu światła dziennego.
Ponieważ w ścianie wykuszu od strony budynku skarżących nie ma otworów okiennych,
a odległość od granicy działek wynosi ponad 3,40 m, a od budynku skarżących 6,40 m,
tym samym nie zostały naruszone wymagania o jakich mowa w § 12 rozporządzenia.
Pogląd ten podzieliło Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa, do którego
inwestor zwrócił się o wyrażenie zgody na odstępstwo od warunków, o jakich mowa w §
12 rozporządzenia. Pismem z dnia 8 marca 1994 r. [...] Ministerstwo odmówiło
wyrażenia takiej zgody jako zbędnej, wobec zachowania warunków o jakich mowa w §
12 rozporządzenia.
Decyzję tę zaskarżyły Jadwiga i Elżbieta W.-H., wnosząc o stwierdzenie jej
nieważności, bądź uchylenie wobec naruszenia art. 5 ust. 1 pkt 6 i ust. 2 Prawa bu-
dowlanego. Naruszenie to, zdaniem skarżących, polegało na wybudowaniu domu bez
pozwolenia na budowę z naruszeniem warunków technicznych.
Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku wyrokiem z
dnia 19 maja 1995 r. oddalił skargę i uznał, zgodnie z poglądem wcześniej wyrażonym
w wyroku NSA z dnia 4 grudnia 1992 r. [...], że w przypadku wydania decyzji o
wstrzymaniu robót budowlanych, w zależności od tego, czy nakazane warunki zostały
spełnione, czy nie, prawo przewiduje wydanie dwóch rodzajów decyzji:
1) zezwalającej na wznowienie robót lub
2) nakazującej przymusową rozbiórkę.
W sytuacji, gdy Stanisław i Tadeusz Z. spełnili warunki, o jakich była mowa w
decyzji o wstrzymaniu robót budowlanych, to wbrew stanowisku skarżących, decyzja
zezwalająca na wznowienie robót budowlanych wyczerpuje wymóg posiadania
pozwolenia na budowę, które jest wydawane jedynie przed rozpoczęciem budowy.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga jest niezasadna bowiem decyzje
organów administracji obu instancji nie naruszają prawa. Z pomiarów na gruncie wynika
jednoznacznie, że naruszenie warunków § 2 rozporządzenia można przypisać jedynie
budynkowi skarżących, który usytuowany jest w odległości 2,92 m od granicy działki
budowlanej Z.
Odległości między budynkami reguluje § 12 i 15 ust. 3 cytowanego wyżej
rozporządzenia i przepisy te stanowią, że budynki mogą być wznoszone w odległości 4
m od granicy posesji, jeżeli jednak nie mają otworów okiennych lub drzwiowych od
strony granicy posesji, to odległość ta może być zmniejszona do 3 m.
Odnośnie zapewnienia dopływu światła dziennego, budynek przesłaniający może
być wznoszony w stosunku do przesłanianego w odległości większej, niż wysokość
budynku przesłanianego.
Budynek wzniesiony przez Stanisława i Tadeusza Z. spełnia te warunki bowiem
wykusz klatki schodowej, która od strony budynku skarżących nie posiada okien,
odległy jest od granicy posesji o 3.48 m, co sprawia, że w tym miejscu odległość między
budynkami wynosi 6,40 m. Natomiast odległość głównej bryły budynku od granicy
działki wynosi 5,13 m, co czyni, że odległość między budynkami wynosi 8,05 m. Obie te
odległości są większe od wysokości budynku skarżących, skoro wysokość wykuszu
wynosi 6,14 m, a głównej bryły budynku w rzucie kalenicy - 7,29 m.
Porównanie tych odległości świadczy, że Stanisław i Tadeusz Z. nie naruszyli
wymogów § 12 i § 15 ust. 3 omawianego rozporządzenia.
Powyższy wyrok zaskarżył Minister Sprawiedliwości w drodze rewizji nadzwy-
czajnej zarzucając rażące naruszenie prawa, w szczególności przepisów art. 207 § 5
k.p.a. oraz art. 5 ust. 1 pkt 6 Prawa budowlanego (Dz. U. z 1974 r., Nr 38, poz. 229) i
przepisów § 12 oraz § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki
Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków tech-
nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki (Dz. U. z 1995 r., Nr 74, poz. 368) i wnosił
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi
Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Gdańsku do ponownego rozpoz-
nania.
Zdaniem Ministra Sprawiedliwości - w aktualnym stanie faktycznym sprawy - nie
sposób podzielić zasadności stanowiska wyrażonego w zaskarżonym wyroku.
Rewidujący podniósł, że dla dokonania przez Sąd oceny legalności zaskarżonej decyzji
w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i
Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r., konieczne było dokładne ustalenie
przeznaczenia nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
jako że przepis § 12, na który powołały się zarówno organy administracji państwowej,
jak i Sąd, określa minimalne odległości sytuowania budynków wyłącznie na działkach
zagrodowych w indywidualnych gospodarstwach rolnych oraz na działkach
przeznaczonych pod zabudowę jednorodzinną. Precyzyjnych ustaleń w tym zakresie
brak jest zarówno w decyzjach organów administracji obu instancji, jak i w zaskarżonym
wyroku. Nie ma też wypisu i wyrysu z obowiązującego miejscowego planu zagos-
podarowania przestrzennego terenu. W sytuacji, gdy materiał zawarty w aktach zezwala
na wykluczenie domniemania, iż przedmiotowy obiekt jest realizowany na działce
zagrodowej, to do oceny prawidłowości jego usytuowania w odniesieniu do wymagań
określonych w § 12 ust. 1 i 2 warunków technicznych konieczne było ustalenie, iż obiekt
ten ma być jednorodzinnym domem mieszkalnym. Również w tym zakresie brak jest
precyzyjnych ustaleń i to pomimo podniesienia tej kwesti w decyzji Wojewody G. z dnia
28 stycznia 1991 r. [...] uchylającej decyzję Prezydenta Miasta S. z dnia 5 września
1990 r. o udzieleniu Andrzejowi Z. pozwolenia na budowę domu dwurodzinnego przy ul.
M. w S. Gdyby się zatem okazało, że z uwagi na treść miejscowego planu
zagospodarowania, jak i na rodzaj realizowanego obiektu budowlanego, nie mogą do
niego mieć zastosowania przepisy § 12 i 15 rozporządzenia w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, to zaskarżony wyrok, jak i
zaakceptowana nim decyzja Wojewody Gdańskiego kwalifikowałyby się - zdaniem
rewidującego - jako wydane bez podstawy prawnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna nie jest zasadna. Zarzuty rewizji dotyczące braku zgod-
ności lokalizacji przedmiotowej z miejscowym planem zagospodarowania przes-
trzennego nie znajdują uzasadnienia. Jak wynika z akt długotrwałego postępowania
administracyjnego w rozpoznawanej sprawie, kwestia zgodności lokalizacji inwestycji
Stanisława i Tadeusza Z. z planem zagospodarowania terenu nie była dotąd podno-
szona przez strony tego postępowania. Zgodnie z miejscowym, szczegółowym planem
zagospodarowania i rewaloryzacji miasta S., zatwierdzonym uchwałą MRN w S. z dnia
28 stycznia 1988 r., ogłoszonym dnia 17 maja 1988 r. w Dzienniku Urzędowym
Województwa G. Nr 9 poz. 61, którego odpis znajduje się w aktach sprawy -
przedmiotowy teren oznaczony jest symbolem E 63 MN i przeznaczony jest pod
zabudowę jednorodzinną.
Nie budzi wątpliwości również fakt, że realizowany sporny obiekt jest budynkiem
jednorodzinnym. Z decyzji organów I i II instancji wydanych w toku całego postę-
powania administracyjnego jednoznacznie wynika, że dotyczyły one realizacji inwestycji
- budynku mieszkalnego. Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej
i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki (Dz. U. Nr 17, poz. 62) określiło w § 4 ust. 1 pkt 2, że pod
pojęciem budynku mieszkalnego rozumie się budynki przeznaczone do celów
mieszkalnych: wielorodzinne, jednorodzinne i związane z gospodarstwami rolnymi.
Tak więc, również zgodnie z powyższym słowniczkiem, dom wybudowany przez
Stanisława i Tadeusza Z. jest budynkiem mieszkalnym, do którego mają zastosowanie
warunki budowlane przewidziane przepisami cytowanego rozporządzenia.
Zarówno treść miejscowego planu zagospodarowania spornego terenu, jak i
rodzaj realizowanego obiektu budowlanego dotyczą zabudowy jednorodzinnej, trudno
więc w wydanych przez organy administracji decyzjach oraz w zaskarżonym wyroku
dopatrzyć się nieprawidłowości, czy też zarzucanego w rewizji nadzwyczajnej, braku
precyzyjności ustaleń w kwalifikacji przedmiotowego obiektu.
Wybudowany przez Stanisława i Tadeusza Z. obiekt budowlany jest bezspornie
budynkiem mieszkalnym, a § 12 i § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Administracji,
Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r. dotyczy między
innymi budynków mieszkalnych, tak więc przepisy te mają zastosowanie w
rozpoznawanej sprawie i prawidłowo zostały powołane w zaskarżonym wyroku. Chy-
biony zatem jest zarzut, że decyzja Wojewody G. i zaskarżony wyrok wydane zostały
bez podstawy prawnej.
Naczelny Sąd Administracyjny prawidłowo ustalił odległości budynków na
gruncie, a także wysokości obiektu przesłaniającego i domu skarżących na podstawie
dokumentacji technicznej, znajdującej się w aktach sprawy.
Porównanie tych wszystkich wielkości świadczy o tym, że nie zostały naruszone
warunki zabudowy wskazane w § 12 i § 15 ust. 3 omawianego rozporządzenia w
zakresie odległości pomiędzy budynkiem realizowanym i granicą działki, a także w
zakresie odległości nowowznoszonego budynku w aspekcie ograniczenia dopływu
światła dziennego do sąsiedniego budynku. Realizowana budowa nie narusza zatem
wymagań ustalonych przepisami prawa budowlanego, niezasadny jest więc zarzut re-
wizji nadzwyczajnej o naruszeniu uzasadnionych interesów osób trzecich (art. 5 ust. 1
pkt 6 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane - Dz. U. Nr 28, poz. 229
ze zm.).
Z przedstawionych zatem względów, kwestionowany w rewizji nadzwyczajnej
wyrok nie narusza wskazanych w niej przepisów. Tym samym nie ma podstaw do jego
uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Ocena ta powoduje
oddalenie rewizji nadzwyczajnej na podstawie art. 421 § 1 k.p.c.
Oddalony został również wniosek Stanisława i Tadeusza Z. o zasądzenie
kosztów adwokackich, gdyż do postępowania z rewizji nadzwyczajnej nie mają zas-
tosowania przepisy o obowiązku zwrotu kosztów procesu. Zasada ta została potwier-
dzona w uchwale Pełnego Składu Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych z dnia 14 kwietnia 1972 r., III PZP 8/72, (OSNCP 1973 z. 5 poz. 71).

========================================