Wyrok SN - III ARN 84/95
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III ARN 84/95
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1996/21/313
Data wydania:1996-04-26

Wyrok z dnia 26 kwietnia 1996 r.
III ARN 84/95

Status bezrobotnego uzyskuje się z dniem przedłożenia kompletu wyma-
ganych dokumentów, wypełnienia karty rejestracyjnej oraz poświadczenia włas-
noręcznym podpisem w obecności pracownika rejonowego urzędu pracy
prawdziwości danych i oświadczeń zamieszczonych w tej karcie.

Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel (sprawozdawca), Sędziowie SN: Adam
Józefowicz, Jerzy Kwaśniewski, Janusz Łętowski, Maria Mańkowska,

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po roz-
poznaniu w dniu 26 kwietnia 1996 r. sprawy ze skargi Małgorzaty S. na decyzję Dy-
rektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w C. z dnia 14 lutego 1995 r. , [...] w przedmiocie
zasiłku dla bezrobotnych, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...]
od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 maja 1995 r.
[...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 26 stycznia 1995 r. [...] Kierownik Rejonowego Urzędu Pracy w Ż.
uznał Małgorzatę S. za bezrobotną i jednocześnie odmówił jej prawa do zasiłku dla
bezrobotnych stwierdzając w uzasadnieniu decyzji, że wnioskodawczyni nie spełnia
warunków nabycia tego prawa określonych w art. 23 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1995 r., Nr 1 poz. 1).
Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w C. decyzją z dnia 14 lutego 1995 r.
[...], po rozpatrzeniu odwołania Małgorzaty S. od decyzji z dnia 26 stycznia 1995 r.,
utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W ocenie organu odwoławczego z akt sprawy
wynika, że wnioskodawczyni pracowała od dnia 1 lipca 1994 r. do dnia 30 grudnia 1994
r. w wymiarze czasu pracy 1/4 etatu, a osiągane wynagrodzenie było niższe od połowy
najniższego wynagrodzenia. Ponieważ wnioskodawczyni została zarejestrowana jako
bezrobotna w dniu 2 stycznia 1995 r., a więc pod rządami ustawy z 1994 r., to w świetle
art. 23 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy brak jest podstaw do przyznania prawa do zasiłku dla
bezrobotnych.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 12 maja 1995 r. [...]
skargę Małgorzaty S. na powyższą decyzję Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy w
C. oddalił.
Sąd przytaczając w uzasadnieniu wyroku treść przepisu art. 23 ust. 1 pkt 2 lit. a)
ustawy z 1994 r. stwierdził, że czynność rejestracji ma prawny charakter wszczęcia na
wniosek strony postępowania w sprawie przyznania określonych w ustawie świadczeń.
Czynność ta nabiera szczególnego znaczenia przy jej powiązaniu z roszczeniem o
przyznanie zasiłku dla bezrobotnych, gdyż warunek legitymowania się wymaganym
zatrudnieniem lub osiąganą z tego tytułu wysokością wynagrodzenia przez co najmniej
180 dni uwzględnia się tylko w okresie 12 miesięcy przed rejestracją bezrobotnego. Sąd
przyjął, że w stosunku do osób, które zarejestrowały się po dniu 1 stycznia 1995 r. w
rejonowym urzędzie pracy nie można stosować przepisów ustawy z dnia 16
października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu ( Dz. U. Nr 106, poz. 457 ze zm.). Sąd
ubocznie wyjaśnił, że w tej ustawie nie było przepisu określającego 1/4 etatu jako
minimum zatrudnienia dla ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych przez osobę
pozostającą w takim zatrudnieniu przez co najmniej 12 miesięcy przed zarejes-
trowaniem.
Powyższy wyrok zaskarżył Minister Sprawiedliwości w drodze rewizji nadzwy-
czajnej, zarzucając rażące naruszenie art. 207 § 2 pkt 1 k.p.a. przez przyjęcie, że w
sprawie ma zastosowanie art. 23 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1995 r., Nr 1 poz. 1), zamiast art.
20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu ( Dz.
U. Nr 106, poz. 457 ze zm.), wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego
rozpoznania.
W ocenie Ministra Sprawiedliwości skarżąca stała się bezrobotną w dniu 31
grudnia 1994 r. wskutek rozwiązania z nią umowy o pracę w dniu 30 grudnia 1994 r. W
tym dniu nie mogła zarejestrować się we właściwym rejonowym urzędzie pracy jako
bezrobotna, gdyż dla tego urzędu był to dzień wolny od pracy. Czynność tę mogła
dokonać dopiero w dniu 2 stycznia 1995 r., a zatem istniały, w świetle art. 57 § 4 k.p.a.,
podstawy do przyjęcia, że skarżąca dokonała swego zgłoszenia jeszcze w 1994 r.,
czego Sąd nie uwzględnił w swoich rozważaniach.
Odnośnie do charakteru prawnego czynności rejestracji w urzędzie pracy Mi-
nister Sprawiedliwości wyraził pogląd, że ani ustawa z 1991 r. ani ustawa z 1994 r. nie
nadają tej czynności charakteru konstytutywnego w zakresie statusu danej osoby jako
bezrobotnej. Jest to czynność potwierdzająca, że osoba ta odpowiada kryteriom,
według których zalicza się określoną osobę do grona bezrobotnych.
W ocenie Ministra Sprawiedliwości skarżąca stała się bezrobotną w dniu 31
grudnia 1994 r. i w tym dniu spełniała wszystkie przesłanki do uzyskania zasiłku dla
bezrobotnych, określone w art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1991 r. Stanowisko Sądu, że
pod rządem tej ustawy dopiero praca w wymiarze 1/2 etatu pozwala na uznanie, że
spełniony został jeden z warunków do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych nie znajduje
uzasadnienia w przepisach ustawy.
Wnoszący rewizję nadzwyczajną stwierdził ponadto, że w sprawie ma zasto-
sowanie zasada niedziałania prawa wstecz, w związku z tym oceny zdarzeń i powstają-
cych na ich gruncie skutków prawnych należy dokonywać w chwili ich wystąpienia, w
oparciu o obowiązujące wówczas przepisy, jeżeli w międzyczasie stan prawny uległ
zmianie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażony w uzasadnieniu kwes-
tionowanego niniejszą rewizją nadzwyczajną wyroku, że czynność rejestracji nabiera
szczególnego znaczenia przy jej powiązaniu z roszczeniem o przyznanie zasiłku dla
bezrobotnych, jest trafny. Zarówno bowiem przepisy poprzednio obowiązującej ustawy
z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. Nr 106, poz. 457 ze
zm.), zwanej niżej Austawą z 1991 r.@, jak i przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r.
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1995 r., Nr 1 poz. 1), zwanej niżej
Austawą z 1994 r.@, wiązały i wiążą z zarejestrowaniem danej osoby jako bezrobotnej
w rejestrze prowadzonym przez rejonowe urzędy pracy istotne znaczenie nie tylko w
kontekście przesłanek nabycia uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych, lecz przede
wszystkim w kwesti nabycia (posiadania) przez określoną osobę statusu bezrobotnego.
Niezależnie bowiem od wyjątków przewidzianych np. przez ustawę z 1991 r., z których
wynikało, że bezrobotnym jest osoba jeszcze przed jej zarejestrowaniem w rejonowym
urzędzie pracy, zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 9 tej ustawy definicja legalna pojęcia
Abezrobotny@ wymienia wśród przesłanek uznania danej osoby za bezrobotną,
podobnie jak czyni to art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1994, zarejestrowanie we właściwym
dla miejsca zameldowania (zamieszkania) rejonowym urzędzie pracy. W odniesieniu
natomiast do prawa do zasiłku dla bezrobotnych poprzednio obowiązująca ustawa w
art. 20 ust. 1 wyraźnie stwierdzała, że prawo to przysługuje bezrobotnemu za każdy
dzień kalendarzowy po dniu zarejestrowania się we właściwym rejonowym urzędzie
pracy, przy czym m.in. warunek legitymowania się wymaganym zatrudnieniem mógł być
uwzględniany, stosownie do pkt 2 tego przepisu, tylko w okresie 12 miesięcy przed
zarejestrowaniem. W art. 23 ust. 1 ustawy z 1994 r. przyjęto analogiczne rozwiązania
prawne odnoszące się do prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Z powyższych przepisów
wynikało i wynika jednoznacznie, że status bezrobotnego nabywa tylko osoba
zarejestrowana we właściwym rejonowym urzędzie pracy, a zasiłek dla bezrobotnych
przysługuje po dniu zarejestrowania. Twierdzenie zatem wnoszącego rewizję
nadzwyczajną, że skarżąca stała się bezrobotną w dniu 31 grudnia 1994 r., tj.
następnego dnia po rozwiązaniu z nią umowy o pracę, zanim została zarejestrowana
jako bezrobotna w rejonowym urzędzie pracy, co nastąpiło w dniu 2 stycznia 1995 r.,
jest dowolne i nie znajduje oparcia w przepisach ustawy z 1991 r. i ustawy z 1994 r.
Należy bowiem przyjąć, że osoba nabywa status bezrobotnego z dniem zarejestrowania
w rejonowym urzędzie pracy, przy czym zgodnie z § 6 ust. 1 poprzednio
obowiązującego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 grudnia
1991 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia pośrednictwa pracy, orientacji i
poradnictwa zawodowego, rejestracji i ewidencji bezrobotnych oraz poszukujących
pracy, a także przyznawaniu świadczeń określonych w przepisach o zatrudnieniu i
bezrobociu (Dz. U. Nr 122, poz. 541) rejestracja następowała w dniu przedłożenia
kompletu wymaganych dokumentów, wypełnieniu karty rejestracyjnej oraz
poświadczenia własnoręcznym podpisem prawdziwości złożonych oświadczeń przez
osobę rejestrującą się w obecności pracownika urzędu pracy. Identyczne rozwiązania
prawne w tym zakresie zostały przyjęte w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej z dnia 16 czerwca 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad
prowadzenia rejestracji i ewidencji bezrobotnych oraz innych osób poszukujących pracy
(Dz. U. Nr 73, poz. 363).W świetle powołanych przepisów należy przyjąć, że dzień
dokonania powyższych czynności jest dniem nabycia przez wnioskodawcę statusu
bezrobotnego i związanego z nim prawa żądania przyznania określonych ustawą
świadczeń, natomiast decyzja o uznaniu danej osoby za bezrobotną, jeżeli została
wydana w terminie późniejszym, ma charakter deklaratoryjny, bowiem stwierdza
nabycie tego statusu z dniem rejestracji. W tym znaczeniu nie jest trafny pogląd Sądu,
że czynność rejestracji ma charakter prawny wniosku o wszczęcie postępowania w
sprawie przyznania przewidzianych w ustawie świadczeń, bowiem ściśle rzecz biorąc
postępowanie to wszczyna się po wypełnieniu przez wnioskodawcę karty rejestracyjnej,
przedłożeniu kompletu wymaganych dokumentów oraz poświadczeniu własnoręcznym
podpisem prawdziwości złożonych oświadczeń. W świetle powyższych argumentów
stanowisko Ministra Sprawiedliwości, że czynność rejestracji jest czynnością
potwierdzającą, że osoba odpowiada kryteriom, według których zalicza się określoną
osobę do grona bezrobotnych, jest niezrozumiałe i niczego nie wyjaśnia w kwestii
charakteru prawnego tej czynności.
Pogląd wnoszącego rewizję nadzwyczajną, że w związku z treścią art. 57 § 4
k.p.a. w rozpoznawanej sprawie istniały podstawy do przyjęcia, że skarżąca dokonała
swego zgłoszenia jeszcze w 1994 r. nie jest prawidłowy. Zgodnie z tym przepisem jeżeli
koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu
uważa się najbliższy następny dzień powszedni. Przepis ten nie może mieć
zastosowania w niniejszej sprawie, bowiem zarówno przepisy ustawy z 1991 r. jak i
przepisy ustawy z 1994 r. nie wyznaczały i nie wyznaczają terminu, w którym należy
zgłosić się do rejonowego urzędu pracy celem dokonania rejestracji , a zatem
twierdzenie, jakoby na dzień 31 grudnia 1994 r. przypadał koniec bliżej nieokreślonego
terminu byłoby zgoła bezpodstawne.
Wbrew stanowisku rewizji nadzwyczajnej skarżąca nie nabyła więc prawa do
zasiłku dla bezrobotnych ani też statusu bezrobotnego pod rządem ustawy z 1991 r., a
zatem w niniejszej sprawie nie jest celowe rozważanie zagadnień związanych z zasadą
niedziałania prawa wstecz, skoro doniosłe z punktu widzenia jej praw określonych
ustawą z 1994 r. zdarzenia i powstałe na ich gruncie skutki prawne podlegają ocenie i
rozpatrzeniu według przepisów tej ostatniej ustawy.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III ARN 53/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/142
1996-10-04 
[IA] III ARN 51/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/8/123
1996-10-04 
[IA] III ARN 49/96   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/146 Monitor Prawniczy 1997/6/243
1996-10-04 
[IA] III ARN 48/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/141
1996-10-04 
[IA] III ARN 47/96   Wyrok SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/7/110 Orzecznictwo Sądów Polskich 1997/9/435 Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1999/7-8/348
1996-09-26 
  • Adres publikacyjny: