Wyrok z dnia 26 kwietnia 1996 r.
III ARN 3/96

Postępowanie wyjaśniające przewidziane w § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 12 lutego 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postę-
powania dotyczących pozbawiania uprawnień kombatanckich oraz zasad
przeprowadzania weryfikacji tych uprawnień (Dz. U. Nr 16, poz. 63) odnosi się
tylko do badania, czy istnieje podstawa faktyczna w przypadkach określonych w
art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. d i art. 25 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Andrzej Wróbel, Sędziowie SN: Adam Józefowicz
(sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski, Janusz Łętowski, Maria Mańkowska,

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Waldemara Grudzieckiego, po roz-
poznaniu w dniu 26 kwietnia 1996 r. sprawy ze skargi Mieczysława K. na decyzję
Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie z
dnia 11 maja 1994 r., [...] w przedmiocie pozbawienia uprawnień kombatanckich, na
skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodek Zamiejscowy
w Szczecinie z dnia 22 sierpnia 1995 r., [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i skargę oddalił.


U z a s a d n i e n i e

Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z
dnia 11 maja 1994 r., [...] na podstawie art. 25 ust. 2 pkt 2 i art. 25 ust. 2 pkt 4 lit. a
ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących
ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. Nr 17, poz. 75 ze zm.)
pozbawił uprawnień kombatanckich Mieczysława K. z tytułu "walki zbrojnej o utrwalenie
władzy ludowej". W uzasadnieniu decyzji stwierdził, że Mieczysław K. otrzymał
uprawnienia kombatanckie "jako funkcjonariusz służby bezpieczeństwa (MO), gdyż "brał
udział w latach 1945-1950 w walce z bandami i reakcyjnym podziemiem". W swojej
deklaracji członkowskiej ZBoWiD z 20 lutego 1967 r. podał, że do lutego 1955 r.
pracował w organach BP jako pracownik operacyjny w S. na stanowisku Kierownika
Sekcji, Szefa PUBP. Mając to na uwadze Kierownik Urzędu pozbawił Mieczysława K.
uprawnień kombatanckich, ponieważ uzyskał je wyłącznie z tytułu działalności w latach
1944-1956 w charakterze "uczestnika walk o ustanowienie i utrwalenie władzy ludowej".
Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. a cytowanej ustawy uprawnienia kombatanckie
nie przysługują osobom, które były zatrudnione w aparacie bezpieczeństwa
publicznego.
Powyższą decyzję zaskarżył Mieczysław K. do Naczelnego Sądu Adminis-
tracyjnego wnosząc o jej uchylenie. W skardze podniósł m.in., że organ orzekający
pominął przedstawione przez niego dowody, iż brał udział w Kampanii Wrześniowej w
1939 r. jako członek organizacji "Strzelec", a po II wojnie światowej, jako pracownik
bezpieczeństwa uczestniczył w walce z grupami Werhrwolfu na terenie S. i ta właśnie
działalność została określona jako "walka z bandami i reakcyjnym podziemiem".
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie wyrokiem z
dnia 22 sierpnia 1995 r., [...] uchylił zaskarżoną decyzję i zasądził od Kierownika Urzędu
d/s Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie na rzecz Mieczysława K.
kwotę 10 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
W uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżona decyzja
została wydana bez wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych oraz bez
rozpatrzenia i oceny całokształtu materiału dowodowego (art. 7, 77 § 1, art. 86 k.p.a.).
Ponadto rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 12 lutego 1992 r. w sprawie
szczególnych zasad przeprowadzania weryfikacji tych uprawnień (Dz. U. Nr 16, poz.
63) zobowiązuje organ orzekający do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w
przypadkach określonych w art. 25 ust. 2 pkt 2 cytowanej ustawy. Skarżący dołączył do
skargi oświadczenia 3 świadków stwierdzających jego udział w Wojnie Obronnej w 1939
r. w organizacji "Strzelec" i uczestnictwa w walce z grupami Wehrwolfu. Zdaniem
Naczelnego Sądu Administracyjnego należało wezwać zainteresowanego do opisania
faktów i działań, w których brał udział oraz przesłuchać świadków i samego skarżącego.
Organ orzekający nie mógł ograniczyć postępowania dowodowego do poczynienia
ustaleń, opartych wyłącznie na dokumentach stanowiących podstawę uzyskania
uprzednio przez skarżącego uprawnień kombatanckich. Wobec wskazanych uchybień w
postępowaniu dowodowym brak było - zdaniem NSA - podstaw do pozbawienia
skarżącego uprawnień, niezależnie od prowadzonej przez niego działalności
kombatanckiej w rozumieniu ustawy.
Od powyższego wyroku Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w
Warszawie wniósł rewizję nadzwyczajną, w której zarzucił temu wyrokowi rażące na-
ruszenie art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a i art. 21 ust. 2 pkt 4 lit. d wymienionej wyżej ustawy o
kombatantach, a nadto art. 207 § 5 k.p.a. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i oddalenie skargi.

Rozpatrując rewizję nadzwyczajną Sąd Najwyższy wziął pod uwagę co
następuje:

Stosownie do przepisu art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a cytowanej ustawy o kombatantach
pozbawia się uprawnień kombatanckich osoby, które były zatrudnione w aparacie
bezpieczeństwa publicznego. Bezsporne jest w sprawie, że Mieczysław K. był nie tylko
pracownikiem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego od 1945 r. do 1955 r., ale zajmował
w strukturze tego urzędu stanowiska kierownicze. Potwierdza to sam skarżący w
deklaracji członkowskiej ZBOWiD z dnia 26 lutego 1967 r., a także w oświadczeniach z
dnia 2 lutego 1994 r. Okoliczność ta, wymieniona w art. 21 ust. 2 pkt 4 ustawy o
kombatantach przesądza o tym, że wobec Mieczysława K. ma zastosowanie przepis
art. 25 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy o pozbawieniu uprawnień kombatanckich osób
wskazanych w tym przepisie.
Postępowanie wyjaśniające, przewidziane w § 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 12 lutego 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu
postępowania dotyczących pozbawiania uprawnień kombatanckich oraz zasad prze-
prowadzania weryfikacji tych uprawnień (Dz. U. Nr 16, poz. 63) odnosi się tylko do
badania, czy istnieje podstawa faktyczna w przypadkach określonych w art. 25 ust. 2
pkt 1 lit. a i art. 25 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, uzasadniająca zastosowanie tych przepisów w
konkretnej sprawie. Z tego wynika, że nie ma potrzeby ustalania, czy dana osoba
prowadziła jakąkolwiek działalność uznaną za działalność kombatancką, skoro nie
przysługują jej uprawnienia kombatanckie z innego tytułu. Jeżeli w postępowaniu
wyjaśniającym ustalono, że skarżący był pracownikiem operacyjnym w organach bez-
pieczeństwa publicznego i pełnił w nich funkcje kierownicze, to należało uznać, że
zaskarżona decyzja administracyjna o pozbawieniu uprawnień kombatanckich jest
zgodna z przepisami prawa. Należało zatem z mocy art. 207 § 5 k.p.a. oddalić skargę.
Odmienne stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego rażąco narusza przepisy
prawa, wskazane w zarzutach rewizji nadzwyczajnej.
Z powyższego wynika, że rewizja nadzwyczajna jest w pełni uzasadniona i
podlega uwzględnieniu. Zaskarżone rewizją nadzwyczajną orzeczenie NSA odbiega od
przyjętej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego, wyrażonego m.in. w uchwale składu
siedmiu sędziów z dnia 21 grudnia 1993 r., II UZP 25/93 (OSNCP 1994 z. 7 poz. 200) i
wyrokach: z dnia 29 marca 1995 r., III ARN 6/95 (OSNAPiUS 1995 Nr 16 (28) poz.
199) i z dnia 6 kwietnia 1995 r., III ARN 9/95 (OSNAPiUS 1995 Nr 20 (32) poz. 244).
Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Najwyższy na zasadzie art. 422 §
1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

========================================