Wyrok SN - III ARN 20/96
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura:III ARN 20/96
Typ:Wyrok SN
Opis:Orzecznictwo S±du Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1996/22/330
Data wydania:1996-06-11

Wyrok z dnia 11 czerwca 1996 r.
III ARN 20/96

Jeżeli stwierdzone przez organ rejestrowy uchybienia w
działalno ci niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej dotyczą
jedynie działalno ci objętej nowym zgłoszeniem, o którym mowa
w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91 poz. 408 ze zm.), natomiast
nie odnoszą się do działalno ci wpisanej do rejestru zakładów
opieki zdrowotnej, postępowanie w sprawie zmiany zakresu
działalno ci niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej ma
pierwszeństwo przed postępowaniem w sprawie wykre lenia tego
zakładu z rejestru.

Przewodniczący SSN: Adam Józefowicz, Sędziowie SN:
Andrzej Kijowski, Jerzy Kwa niewski, Walerian Sanetra, Andrzej
Wróbel (sprawozdawca),

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 29 maja 1996 r. sprawy ze
skargi Szpitali Prywatnych "K." SA w P. na decyzję Ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 marca 1995 r. [...]
utrzymującą w mocy decyzję Wojewody P. z 29 listopada 1994 r.
[...] w przedmiocie wykre lenia z rejestru zakładów opieki
zdrowotnej mających siedzibę na terenie województwa p. na
skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu
Najwyższego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego
w Warszawie z dnia 11 pa dziernika 1995 r., [...]

1) u c h y l i ł zaskarżony wyrok;
2) u c h y l i ł zaskarżoną decyzję Ministra Zdrowia i
Opieki Społecznej z dnia 30 marca 1995 r., [...] oraz
poprzedzającą ją decyzję Wojewody P. z dnia 29 listopada 1994
r., [...]
3) z a s ą d z i ł od Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej na rzecz Szpitali Prywatnych "K." SA w P. kwotę 10
(dziesięć) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania przed
Naczelnym Sądem Administracyjnym.

U z a s a d n i e n i e

Wojewoda P. decyzją z dnia 26 marca 1993 r. [...] wpisał
Szpitale Prywatne "K." Spółka z o.o. Klinika Położniczo-
Ginekologiczna do rejestru zakładów opieki zdrowotnej mających
siedzibę na obszarze województwa p., w której ustalono m.in.,
że podstawowymi kierunkami działalno ci są "działalno ć
stacjonarna: oddział położniczo-ginekologiczny - 19 łóżek,
działalno ć ambulatoryjna: - specjalistyczna opieka zdrowotna
w zakresie ginekologii i położnictwa oraz chirurgii, -
działalno ć laboratoryjna i diagnostyczna". Jako podmiot,
który utworzył zakład został wymieniony Wojciech K. Decyzja
zawiera także wzmiankę o gospodarce finansowej zakładu:
"Zakład samofinansujący niepubliczny; rodki z odpłatnych
wiadczeń zdrowotnych".
W związku z licznymi informacjami prasowymi dotyczącymi
udzielania na terenie powyższego niepublicznego zakładu opieki
zdrowotnej wiadczeń okulistycznych przez lekarzy rosyjskich,
Wojewoda P. pismem z dnia 22 marca 1994 r. [...], skierowanym
do Wojciecha K. - Prezesa Zarządu Spółki i jednocze nie
wła ciciela zakładu, stwierdził, że Szpitale Prywatne "K." nie
mogą prowadzić działalno ci leczniczej w zakresie okulistyki,
bowiem wykracza to poza kierunki działalno ci zakładu
okre lone w powyższej decyzji, a ponadto wiadczeń zdrowotnych
na terytorium Polski mogą udzielać tylko osoby posiadające
prawo wykonywania zawodu, wydane przez wła ciwą Izbę Lekarską.
Wojewoda wezwał Prezesa Zarządu Spółki do złożenia wyja nień w
tej kwestii.
Pismem z dnia 24 marca 1994 r. [...] Dyrektor Wydziału
Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego w P. zarządził przeprowadzenie
kontroli Szpitali Prywatnych "K." w związku z podjętą przez
ten zakład opieki zdrowotnej działalno cią w zakresie okulis-

tyki.
Wojciech K. w pi mie z dnia 24 marca 1994 r. zgłosił
Wojewodzie P. "rozszerzenie zakresu usług medycznych o
chirurgię oka czyli okulistykę", powołując jako podstawę
prawną zgłoszenia art. 14 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o
zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91 poz. 408 ze zm.).
W odpowiedzi na to pismo, a także na pismo Prezesa
Zarządu Spółki z dnia 28 marca 1994 r. zawierające wyja nienia
w sprawie wiadczenia usług zdrowotnych w zakresie okulistyki
przez lekarzy rosyjskich, Wojewoda P. pismem z dnia 31 marca
1994 r. [...] wezwał do natychmiastowego zawieszenia
działalno ci zakładu w zakresie wiadczeń okulistycznych pod
rygorem wykre lenia z rejestru zakładów opieki zdrowotnej.
Jednocze nie wezwano wnioskodawcę, w związku ze zgłoszeniem w
pi mie z dnia 24 marca 1994 r. rozszerzenia działalno ci o
specjalistyczne wiadczenia okulistyczne, do przedłożenia
dokumentów pozwalających na dokonanie stosownych wpisów w
rejestrze zakładów opieki zdrowotnej, a to aneksu do Statutu
"K." uwzględniającego zmianę rodzaju i zakresu jej
działalno ci oraz danych personalnych osoby (osób) wraz z
dokumentami uprawniającymi do wykonywania zawodu lekarza
okulisty.
W odpowiedzi na powyższe wezwania Prezes Zarządu Spółki
przy pi mie z dnia 11 kwietnia 1994 r. złożył w tym samym dniu
w sekretariacie Wojewody P. uchwałę Rady Nadzorczej z dnia 19
stycznia 1994 r. o zmianach w statucie Spółki dotyczących
poszerzenia działalno ci o okulistykę oraz kserokopie
dokumentów lekarza okulisty zatrudnionego w szpitalu
prowadzonym przez Spółkę, wnosząc jednocze nie o dokonanie
odpowiedniego wpisu w rejestrze.
Wojewoda P. pismem z dnia 13 kwietnia 1994 r. [...]
upoważnił wymienionych w tym pi mie lekarzy do przeprowadzenia
jednorazowej kontroli Szpitali Prywatnych "K." w przedmiocie
udzielania wiadczeń specjalistycznych w zakresie okulistyki i
warunków sanitarnych. W wyniku tej kontroli przeprowadzonej w
dniu 21 kwietnia 1994 r. ustalono, w oparciu o ustne
wyja nienia Wojciecha K., że operacje okulistyczne są
wykonywane w tym zakładzie przez dwóch lekarzy rosyjskich od
dnia 8 kwietnia 1994 r. Wobec braku zaproszenia dla tych
lekarzy i odmowy podania przez Wojciecha K. danych
personalnych tych lekarzy uznano, że nie są spełnione warunki
z art. 7 ustawy z dnia 28 pa dziernika 1950 r. o zawodzie
lekarza (Dz. U. Nr 50, poz. 458 ze zm.). W pi mie z dnia 22
kwietnia 1994 r. zawierającym wniosek o natychmiastowe
wykre lenie powyższego zakładu opieki zdrowotnej komisja,
która przeprowadziła kontrolę, stwierdziła, że w Szpitalach
Prywatnych "K." nie jest zatrudniona osoba odpowiedzialna za
udzielanie wiadczeń zdrowotnych. W dacie wpisu do rejestru
osoba taka była zatrudniona w zakładzie, lecz lekarz ten
został zwolniony we wrze niu 1993 r.
Pismem z dnia 27 kwietnia 1994 r. [...] Wojewoda P.,
nawiązując do wyników kontroli, wyznaczył dzień 5 maja 1994 r.
jako ostateczny termin usunięcia uchybień w działalno ci
zakładu polegających na tym, że w zakładzie nie jest
zatrudniona osoba odpowiedzialna za udzielanie wiadczeń
zdrowotnych a ponadto zachodzi podejrzenie, że wiadczenia
specjalistyczne w zakresie okulistyki są udzielane przez osoby
nie posiadające wymaganych uprawnień. W przypadku nie
usunięcia wskazanych uchybień podjęta zostanie decyzja
przewidziana w art. 15 ust. 1 ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej.
Pismem z dnia 27 kwietnia 1994 r. Dyrektor Wydziału
Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego w P., w nawiązaniu do pisma
Wojewody P. z dnia 31 marca 1994 r., wezwał Wojciecha K. do
nadesłania informacji na temat rodzaju i zakresu wiadczeń
specjalistycznych z zakresu okulistyki, które będą udzielane w
"K." oraz danych personalnych osoby(osób) wraz z dokumentami
uprawniającymi do wykonywania zawodu lekarza, niezbędnych do
wydania decyzji administracyjnej o rozszerzeniu profilu
działalno ci "K."
W odpowiedzi na wezwanie Wojewody P. zawarte w pi mie z
dnia 27 kwietnia 1994 r. Prezes Zarządu Spółki w pi mie z dnia
16 maja 1994 r. stwierdził, że usunięcie braku nie
podnoszonego przy pierwszym wpisie polegającego na nieokre le-

niu osoby odpowiedzialnej za udzielanie wiadczeń jest
niewykonalne w terminie 5-ciu dni, a dane personalne lekarza
okulisty zostały przesłane w wyżej wymienionym pi mie z dnia
14 kwietnia 1994 r. Jednocze nie wniósł o wydanie decyzji
rejestrującej działalno ć okulistyczną.
W pi mie Prezesa Zarządu Spółki z dnia 16 maja 1994 r.,
złożonym w sekretariacie Wojewody P. w tym samym dniu, jako
lekarz odpowiedzialny za udzielanie wiadczeń zdrowotnych w
Szpitalach "K." została wymieniona dr Jolanta S., a do pisma
załączono "Zakres wiadczonych usług i cennik usług
okulistycznych". W pi mie stwierdzono ponadto, że zabiegi
wykonują zaproszeni lekarzy rosyjscy po wspólnej diagnostyce,
konsultacji i stwierdzeniu konieczno ci dokonania zabiegu.
Ponownie wniesiono o zarejestrowanie poszerzenia profilu
działalno ci Szpitali Prywatnych "K.".
W pi mie z dnia 16 maja 1994 r. [...] Państwowy
Wojewódzki Inspektor Sanitarny stwierdził, że warunki
sanitarne w skontrolowanych pomieszczeniach Szpitala nie
budziły zastrzeżeń, a w trakcie kontroli oddziału
okulistycznego uchybień sanitarnych nie stwierdzono.
Wojewoda P. decyzją z dnia 16 maja 1994 r. [...]
wykre lił z rejestru zakładów opieki zdrowotnej mających
siedzibę na obszarze województwa p. Szpitale Prywatne "K."
S.A. Klinika Położniczo-Ginekologiczna, uzasadniając decyzję
brakiem w szpitalu osoby (kierownika) odpowiedzialnej za
udzielanie wiadczeń zdrowotnych, co stanowi rażące naruszenie
art. 10 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i nie usunięciem
tego uchybienia w terminie wskazanym przez Wojewodę, tj. do
dnia 5 maja 1994 r.
Postanowieniem z dnia 17 czerwca 1994 r. [...] Dyrektor
Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego w P., działający z
upoważnienia Wojewody P., zawiesił z urzędu postępowanie w
sprawie rozszerzenia działalno ci Szpitali Prywatnych "K."
S.A. - Klinika Położniczo-Ginekologiczna o specjalistyczne
usługi medyczne w zakresie okulistyki z powodu toczącego się
postępowania odwoławczego w sprawie wykre lenia tych Szpitali
z rejestru zakładów opieki zdrowotnej, powołując jako podstawę
prawną rozstrzygnięcia art. 97 § 1 pkt 4 i art. 101 k.p.a.
Od powyższej decyzji Wojewody P. z dnia 16 maja 1994 r.
pełnomocnik strony wniósł odwołanie, w którym zarzucił m.in.
brak podstaw do uznania, że "K." S.A. nie zatrudniała osoby
kierującej, posiadającej odpowiednie kwalifikacje, nie wyzna-

czenie realnego terminu do zatrudnienia takiej osoby, nie
uwzględnienie wniosku o przedłużenie wyznaczonego terminu do
dnia 16 maja 1994 r., a nadto naruszenie art. 7 k.p.a.
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej decyzją z dnia 27
lipca 1994 r. [...] uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał
sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. W
ocenie organu odwoławczego wymaga rozważenia, czy w dacie wy-

dania zaskarżonej decyzji był zatrudniony zastępca kierownika
zakładu opieki zdrowotnej odpowiedzialny za udzielanie
wiadczeń zdrowotnych, o odpowiednich kwalifikacjach. Należało
zatem uwzględnić, że strona zawarła umowę o pracę z lekarzem
Jolantą S., co wskazuje na podjęcie działań, które mogły
doprowadzić do usunięcia uchybień, stanowiących podstawę do
wykre lenia Szpitali z rejestru. Ponadto wyja nienia wymaga
sprawa zatrudnienia w Zakładzie lekarzy cudzoziemców oraz
wiadczenia przez nich usług okulistycznych bez dokonania
zmiany wpisu w rejestrze. Zdaniem organu odwoławczego
wyja nienia wymaga również, czy w okresie poprzedzającym
wydanie zaskarżonej decyzji lekarz Karol R. pełnił obowiązki
kierownika zakładu.
Wojewoda P. postanowieniem z dnia 24 sierpnia 1994 r.
[...] podjął z urzędu postępowanie w sprawie rozszerzenia
działalno ci Szpitali Prywatnych "K." o wiadczenia zdrowotne
z zakresu okulistyki. Równocze nie zobowiązał Szpitale do
nadesłania w terminie 14 dni informacji dotyczących zakresu
wiadczeń okulistycznych, osób wykonujących i nadzorujących
wykonywanie tych usług, systemu tych wiadczeń i aparatury
wykorzystywanej przy wiadczeniu usług.
W pi mie z dnia 29 sierpnia 1994 r. Wojewoda P. wezwał
Prezesa Zarządu Spółki do nadesłania w terminie 14 dni
dokumentów potwierdzających, że w okresie poprzedzającym
wydanie decyzji przez organ I instancji obowiązki kierownika
"K." S.A., odpowiedzialnego za udzielanie wiadczeń
zdrowotnych, pełnił lek. med. Karol R. i posiadał odpowiednie
do tego kwalifikacje oraz dokumentacji potwierdzającej kwa-

lifikacje lek. med. Jolanty S. do pełnienia funkcji zastępcy
kierownika "K." S.A. odpowiedzialnego za udzielanie wiadczeń
zdrowotnych, a ponadto o wyja nienie, czy w "K." S.A.
wiadczenia zdrowotne z zakresu okulistyki wykonują
cudzoziemcy. Przy pi mie z dnia 13 wrze nia 1994 r. Prezes
Zarządu Spółki przekazał dokumenty dotyczące zatrudnienia i
kwalifikacji lekarzy, wykaz sprzętu medycznego oraz wiad-

czonych usług. Wskazał, że wniosek dotyczący poszerzenia
działalno ci Szpitali o okulistykę zostanie uzupełniony w
najbliższym czasie.
Postanowieniem z dnia 26 wrze nia 1994 r. [...] Wojewoda
P. dopu cił Naczelną Izbę Lekarską w Warszawie oraz [...]
Okręgową Izbę Lekarską do udziału w postępowaniu w sprawie
wykre lenia z rejestru zakładów opieki zdrowotnej Szpitali
Prywatnych "K" na prawach strony.
Wojewoda P. pismem z dnia 26 wrze nia 1994 r. [...]
zawiadomił Wojciecha K. o zamierzonym przeprowadzeniu w dniach
6-11 pa dziernika 1994 r. w Szpitalach Prywatnych "K." dowodu
z oględzin dokumentacji medycznej, akt osobowych, pomieszczeń
oraz aparatury medycznej, w tym zwłaszcza wykorzystywanej przy
zabiegach okulistycznych.
Dyrektor Urzędu Wojewódzkiego pismami z dnia 28 wrze nia
1994 r. upoważnił "na podstawie art. 85 k.p.a." wymienione w
tych pismach osoby do przeprowadzenia wskazanego wyżej dowodu
z oględzin. Pełnomocnik Szpitali Prywatnych "K." S.A. w pi mie
z dnia 3 pa dziernika 1994 r. wniósł o przeprowadzenie dowodu
z oględzin wyłącznie przez lub przy udziale lekarzy
wykonujących zawód poza terenem Miasta P. lub poza obszarem
[...] Okręgowej Izby Lekarskiej. W odpowiedzi na to pismo
Wojewoda P. w pi mie z dnia 11 pa dziernika 1994 r.
stwierdził, że brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku o
wyłączenie z udziału w przeprowadzeniu dowodu z oględzin prof.
Krystyny P. oraz dr med. Józefa S. z uwagi na pełnienie przez
te osoby funkcji publicznych, związanych ze sprawowaniem
nadzoru merytorycznego w zakresie okulistyki, a nadto w ich
dotychczasowym postępowaniu nie zauważono jakichkolwiek
uchybień, w tym nieprzychylnego stanowiska w stosunku do "K."
S.A.
W protokole z dnia 14 pa dziernika 1994 r. z
przeprowadzenia, w dniach 6,7 i 10 pa dziernika 1994 r. w
Szpitalach Prywatnych "K." S.A. dowodu z oględzin stwierdzono
, że :
1. w zakresie wymagań zatrudnienia na stanowisku zastępcy
kierownika lub na stanowisku odpowiedzialnym za udzielanie
wiadczeń zdrowotnych - w księdze rejestrowej zakładu zawarty
jest wpis, iż kierownikiem zakładu jest Jerzy K., posiadający
wymagane kwalifikacje i uprawnienia; lekarz Karol R.
posiadający wymagane kwalifikacje przejął obowiązki kierownika
szpitala (ordynatora) od dnia 25 czerwca 1993 r. do dnia 27
marca 1994 r.;. lekarz Jolanta S. posiadająca odpowiednie
kwalifikacje została zatrudniona na stanowisku zastępcy
kierownika szpitala d/s udzielania wiadczeń
medycznych(ordynatora oddziału okulistycznego)od dnia 16 maja
1994 r.
2. w zakresie kwalifikacji i kompetencji osób
udzielających wiadczeń zdrowotnych w specjalno ci okulistyka
- z dniem 13 kwietnia 1994 r. zatrudniono w wymiarze 1/2 etatu
lek. med. R. L.; wiadczenia zdrowotne w zakresie okulistyki
są udzielane przez lekarzy rosyjskich nie posiadających prawa
wykonywania zawodu lekarza w Polsce; w szpitalu pracują dwie
pielęgniarki rosyjskie nie posiadające prawa wykonywania
zawodu w Polsce.
3. w zakresie prawidłowo ci prowadzonej dokumentacji
medycznej - książka operacyjna bloku okulistycznego nie
zawiera zapisów rozpoznania przedoperacyjnego, opisu operacji,
własnoręcznego podpisu operatora. Rozpoznanie przedoperacyjne
opisane jest natomiast w karcie informacyjnej leczenia
szpitalnego. Oględziny dokumentacji: karta choroby, karta
gorączkowa, karta zleceń lekarskich wykazały, że brak jest na
nich podpisu lekarza prowadzącego.
4. dwóch przedstawicieli Wojewody P. nie zostało
dopuszczonych do oględzin dokumentacji bloku operacyjnego i
używanych na Oddziale Okulistycznym materiałów.
Wojewoda P. w pi mie z dnia 7 listopada 1994 r. [...],
powołując art. 15 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz
dokonane w postępowaniu administracyjnym ustalenia, wyznaczył
dzień 15 listopada 1994 r. jako ostateczny termin usunięcia
wskazanych uchybień pod rygorem wykre lenia Szpitali
Prywatnych "K." S.A. z rejestru zakładów opieki zdrowotnej.
Wobec nie przyjęcia tego pisma przez pracowników Szpitala
pismem z dnia 18 listopada 1994 r. powyższy termin został
przedłużony do dnia 28 listopada 1994 r. Z uwagi na ponowną
odmowę przyjęcia pisma zostało ono doręczone w trybie art. 44
k.p.a.
W pi mie z dnia 24 listopada 1994 r. Prezes Zarządu
Spółki stwierdził, że pielęgniarki rosyjskie od dnia 15
listopada 1994 r. nie wykonują praktyki pielęgniarskiej, a
ponadto że do lekarzy rosyjskich ma zastosowanie art. 7 ustawy
z 1950 r. o zawodzie lekarza.
Decyzją z dnia 29 listopada 1994 r. [...] Wojewoda P.
wykre lił Szpitale Prywatne "K." z rejestru zakładów opieki
zdrowotnej mających siedzibę na obszarze województwa p. W
ocenie Wojewody zebrany materiał dowodowy uzasadnia stwierdze-

nie, że lekarze rosyjscy udzielali wiadczeń zdrowotnych w
rozumieniu art. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, nie
posiadając wymaganego przez art. 3 ustawy o zawodzie lekarza
zezwolenia. Nie znajduje natomiast potwierdzenia teza, że
lekarze cudzoziemcy wykonują zabiegi okulistyczne na podstawie
art. 7 tej ostatniej ustawy. Zasadny jest zatem zarzut
naruszenia przez Szpitale Prywatne "K." S.A. przepisu art. 10
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej nie tylko w znaczeniu
formalnym, lecz również ze względu na konsekwencje odnoszące
się bezpo rednio do pacjentów. Ponadto strona nie usunęła
uchybień w wyznaczonym terminie, poza uchybieniem dotyczącym
zatrudnienia pielęgniarek rosyjskich.
Decyzją z dnia 1 grudnia 1994 r. [...] Wojewoda P.
umorzył postępowanie w sprawie rozszerzenia działalno ci
Szpitali Prywatnych "K." o wiadczenia zdrowotne w zakresie
okulistyki podając w uzasadnieniu, że stało się ono
bezprzedmiotowe wskutek wykre lenia Szpitali z rejestru
zakładów opieki zdrowotnej.
W odwołaniu od decyzji z dnia 29 listopada 1994 r.
wniesionym przez Prezesa Zarządu Spółki wskazano, że decyzja
narusza art. 15 ustawy, ponieważ usunięcie uchybień w
wyznaczonych przez Wojewodę terminach było niewykonalne, a
ponadto decyzją wykre lono cały zakład, mimo że zastrzeżenia
dotyczą jedynie okulistyki. Powołując się na opinie prawne
dołączone do odwołania strona podniosła, że Wojewoda dokonał
interpretacji art. 3 i 7 ustawy o zawodzie lekarza na
niekorzy ć Szpitali Prywatnych "K."
[...] Okręgowa Izba Lekarska w P. oraz Naczelna Izba
Lekarska w Warszawie wniosła o oddalenie odwołania podnosząc
m.in., że już samo naruszenie statutu zakładu opieki
zdrowotnej stanowi wystarczającej podstawę do wykre lenia z
rejestru. Wskazano ponadto, że taką podstawę stwarza
powierzenie wykonywania zabiegów okulistycznych osobom nie
posiadającym odpowiednich uprawnień i kwalifikacji zawodowych
do ich wykonywania.
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej decyzją z dnia 30
marca 1995 r. [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W
obszernym uzasadnieniu Minister przytoczył następujące
argumenty:
1. Niesporne jest, że lekarze rosyjscy udzielali w
szpitalu wiadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ustawy o
zawodzie lekarza, nie posiadając zezwolenia na wykonywanie
zawodu lekarza w Polsce, co stanowi naruszenie tego przepisu.
Zebrany materiał dowodowy nie pozwala przyjąć, że lekarze
rosyjscy wykonywali wyłącznie zabiegi wynikające z narad, na
które zostali zaproszeni przez lekarzy polskich, bowiem
wykonywali zabiegi w sposób ciągły, posiadali wyłączno ć na
ich przeprowadzanie oraz brak było pisemnych zaproszeń dla
tych lekarzy do uczestnictwa w naradach. Za zaproszenie w
rozumieniu art. 7 ustawy o zawodzie lekarza nie można uznać
umowy o współpracy między szpitalami Prywatnymi "K." a
Instytutem Mikrochirurgii Oka w K. Zaproszenie do
współdziałania może bowiem obejmować w takim przypadku tylko i
wyłącznie zabiegi po konsylium w zakładzie opieki zdrowotnej,
z którego powinna być sporządzona stosowna dokumentacja.
Zaproszenie powinno nastąpić do konkretnego przypadku lub
rodzaju schorzenia, które polskim lekarzom stwarzają trudno ci
diagnostyczne lub lecznicze. Powyższy przepis ustawy o zawo-

dzie lekarza, jako lex specialis, nie może być interpretowany
rozszerzająco.
2. W wietle opinii prof. Krystyny P. należy przyjąć, że
zabiegi okulistyczne wykonywane w szpitalu mogą być wykonywane
w innych zakładach opieki zdrowotnej w szerszym zakresie, z
wykorzystaniem nowocze niejszego sprzętu medycznego, niż
wiadczone w Szpitalach Prywatnych "K.", a zatem nie może być
więc mowy o żadnych nowych osiągnięciach nauki .
3. Szpitale Prywatne "K." naruszyły przepisy prawa
dotyczące nadzoru nad zakładami opieki zdrowotnej poprzez
utrudnienie wizytacji Szpitala oraz odmowę udostępnienia
dokumentacji medycznej
4. Spółka prowadząc niepubliczny zakład opieki zdrowotnej
rażąco naruszyła prawo oraz statut zakładu poprzez
nieuzyskanie wpisu do rejestru w zakresie wiadczeń
okulistycznych, jak również w zakresie dotyczącym zmian na
stanowisku kierownika zakładu opieki zdrowotnej
5. Zarzut odwołania, że w przypadku stwierdzenia
powyższych uchybień, wykre leniu z rejestru nie podlega cały
szpital, a jedynie czę ć w zakresie wiadczeń okulistycznych,
jest nietrafny z przyczyn oczywistych
6. W wietle zebranego materiału dowodowego nie do
przyjęcia jest zarzut odwołania, że Wojewoda nie wyznaczył
terminu usunięcia uchybień
7. W interesie publicznym jest, aby udzielanie wiadczeń
znajdowało się w rękach osób posiadających odpowiednie
kwalifikacje i uprawnienia oraz dokonywało się w zakładach
opieki zdrowotnej, nie naruszających porządku prawnego.
8. Nie można czynić zarzutu organom administracji
publicznej, że podejmują czynno ci przewidziane w przepisach
prawa w celu zapewnienia przestrzegania prawa przez zakłady
opieki zdrowotnej.
W skardze do sądu administracyjnego Szpitale Prywatne
"K." zarzuciły powyższej decyzji rażące naruszenie art. 7
k.p.a. i art. 15 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. W
uzasadnieniu skargi wskazano, że art. 3 ustawy o zawodzie
lekarza nie ma zastosowania w sprawie, bowiem wykonywanie
zawodu lekarza łączy się ci le z otrzymywaniem wynagrodzenia
za pracę wiadczoną w ramach stosunku pracy lub wykonywania
wolnego zawodu, a ponadto cechuje go element stało ci, nie za
cecha dora nego działania. Podstawę prawną współpracy między
Szpitalami Prywatnymi "K." a Instytutem Mikrochirurgii Oka w
K. stanowi natomiast art. 7 tej ustawy. Z wyja nień lekarza
Jolanty S. wynika, że narady wymagane przez ten przepis odby-

wają się, a wykonywanie znacznej liczby zabiegów
przeprowadzanych w szpitalu nie ma w sprawie żadnego
znaczenia, bowiem powyższy przepis nie ogranicza tej liczby,
która wynika z narad. Brak pisemnych zaproszeń jest także
pozbawiony znaczenia prawnego, ponieważ przepis art. 7 ustawy
nie okre la formy tych zaproszeń. Skarżący podważa
wiarygodno ć opinii prof. Krystyny P. ze względu na jej nie-

przychylne Szpitalowi wypowiedzi w prasie i pismach
kierowanych w różnych postępowaniach. Zaprzecza ponadto, że
lekarz S. była jedynym polskim okulistą zatrudnionym w
szpitalu, skoro od grudnia 1994 r. jest tam zatrudniona na
podstawie zlecenia dr Maria W. W kwestii wiadczeń
okulistycznych skarżący podniósł, że odpowiednia zmiana
została dokonana w statucie Spółki, a fakt rozszerzenia
działalno ci o te wiadczenia został zgłoszony w przepisanym
trybie Wojewodzie P.
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w odpowiedzi na
skargę podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wskazał ponadto, że dokonanie wskazanych zmian w statucie
Spółki nie jest równoznaczne z wypełnieniem dyspozycji art. 14
ust. 1 ustawy. Nie do przyjęcia jest twierdzenie skarżącego,
że wypełnił obowiązek zgłoszenia rozszerzenia działalno ci
Szpitala Wojewodzie, ponieważ pomimo wezwania nie wystąpił z
kompletnym wnioskiem o takie rozszerzenie.
Pełnomocnik Naczelnej Rady Lekarskiej w obszernym pi mie
wniósł o oddalenie skargi. W ocenie Rady pojęcie "zaproszenie"
użyte w art. 7 ustawy o zawodzie lekarza nie może być
interpretowane rozszerzająco, a odnosi się tylko i wyłącznie
do zabiegów po konsylium w zakładzie leczniczym. Materiał
dowodowy nie zezwala na przyjęcie, że lekarze rosyjscy byli
zapraszani do wykonywania zabiegów w rozumieniu tego przepisu
ustawy.
Brak jest także podstaw do przyjęcia, że wykonywanie
zawodu lekarza musi być związane z zatrudnieniem. Lekarze
cudzoziemcy nie mogą bez uzyskania wymaganych prawem zezwoleń
wykonywać tego zawodu w Polsce w ogóle, a nie tylko w jakim
bliżej nieokre lonym czasie.
W ocenie Rady wykonywanie w zakładach opieki zdrowotnej
zawodu lekarza jest czynno cią koncesjonowaną, której formy i
zakres prowadzenia nie są pozostawione swobodzie
przedsiębiorstwa, a zatem powołanie się skarżącego na art. 7
k.p.a. nie jest trafne.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia
11 pa dziernika 1995 r. [...] skargę Szpitali Prywatnych "K."
oddalił. W ocenie Sądu przewidziana w art. 1 ustawy z dnia 23
grudnia 1988 r. o działalno ci gospodarczej (Dz. U. Nr 41 poz.
324 ze zm.) zasada wolno ci gospodarczej nie może być
przenoszona do działalno ci Szpitali Prywatnych "K." Z tre ci
art. 1 ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej wynika
oczywista odrębno ć działalno ci zakładu opieki zdrowotnej od
działalno ci gospodarczej. Sąd uznał, że art. 14 ust. 1 tej
ostatnio wymienionej ustawy ustanawiający obowiązek zgłoszenia
organowi rejestrowemu zmiany mającej istotne znaczenie dla
zaspokajania potrzeb zdrowotnych ludno ci nie może być
interpretowany ze szkodą dla zasadniczego przedmiotu ochrony,
jakim jest ochrona życia i zdrowia pacjentów. Zatem samo
zgłoszenie takiej zmiany organowi rejestrowemu nie oznacza
dopuszczalno ci wykraczania poza zarejestrowaną podstawową
działalno ć. Dokonanie zmiany zakresu podstawowej działalno ci
leczniczej nie jest bowiem jedynie czynno cią techniczno-
rejestrującą, co oznacza, że podjęcie nowej działalno ci jest
dopuszczalne dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru.
Tego rodzaju naruszenie prawa a także bezzasadne
ograniczanie przeprowadzania kontroli oraz uchybienia w
zakresie obsady kierownika zakładu opieki zdrowotnej dowodzą,
że decyzja o wykre leniu Szpitali Prywatnych "K." mie ci się w
granicach przewidzianego w art. 15 ustawy uznania
administracyjnego. Natomiast twierdzenie strony skarżącej, że
w sytuacji, gdy wskazane wyżej przesłanki wykre lenia dotyczą
tylko okulistyki, to nie było podstaw do wykre lenia całego
zakładu jest oczywi cie błędne, skoro rozszerzenie
działalno ci szpitala o okulistykę nie nastąpiło.
NSA stwierdził, że zarzut faktycznej niemożno ci
usunięcia uchybień w związku z wyznaczonym terminem jest
niewiarygodny już choćby z tego względu, że wojewoda pismem z
dnia 22 marca 1994 r. wezwał do ich usunięcia, a działalno ć
ta nie została zakończona do czasu rozprawy sądowej, tj. do
dnia 19 wrze nia 1995 r.
Nie są trafne zarzuty błędnej wykładni art. 3 i 7 ustawy
o zawodzie lekarza. W ocenie Sądu wykonywanie zawodu jest
kategoria odrębną, nie mającą bezpo redniego związku z
zatrudnieniem, co wynika m.in. z uchwały składu siedmiu
sędziów SN z dnia 27 kwietnia 1995 r. Ponadto ilo ć, zakres i
okoliczno ci zabiegów wykonywanych przez lekarzy rosyjskich a
nadto tre ć umowy z dnia 27 stycznia 1994 r. dowodzą, że
lekarze rosyjscy wykonywali zawód lekarza w rozumieniu art. 3
ustawy o zawodzie lekarza, a nie na podstawie art. 7 tej
ustawy. NSA uznał zarzut naruszenia art. 7 k.p.a. za dowolny,
bowiem w interesie publicznym i słusznym interesie strony leży
wykre lenie z rejestru zakładów opieki zdrowotnej takiego
zakładu, który odznacza się wyjątkowo lekceważącym stosunkiem
do podstawowych zasad zawartych w ustawodawstwie służby
zdrowia Rzeczypospolitej Polskiej.
Powyższy wyrok zaskarżył rewizją nadzwyczajną Pierwszy
Prezes Sądu Najwyższego, zarzucając rażące naruszenie art. 15
ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, art. 207 § 1 i 2
pkt 1 i 3 k.p.a. oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej
Polskiej, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i decyzji obu
instancji oraz wstrzymanie wykonania wyroku i tych decyzji
W ocenie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wykre lenie
zakładu opieki zdrowotnej na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o
zakładach opieki zdrowotnej jest rodkiem ostatecznym, co może
nastąpić tylko w interesie społecznym, gdy dotychczasowe
rodki oddziaływania na podmiot prowadzący taki zakład
zawiodły. Ponadto termin usunięcia uchybień w działalno ci
zakładu powinien korespondować z rodzajem uchybień okre lonych
w wezwaniu, co oznacza, że nie jest dopuszczalne wykre lenie
zakładu z rejestru, jeżeli z przyczyn obiektywnych spełnienie
takiego obowiązku nie jest możliwe. W interesie społecznym
leży bowiem, aby wszelkie zastrzeżenia organu rejestrowego
były formułowane przed wydaniem decyzji o wykre leniu z
rejestru. Tylko wtedy istnieje realna szansa na usunięcie
ewentualnych sprzeczno ci w zakresie służby zdrowia, a takiej
szansy Wojewoda P. w wezwaniu z dnia 7 listopada 1994 r. nie
stworzył Szpitalom Prywatnym "K."
Odno nie do relacji między art. 14 a 15 ustawy Pierwszy
Prezes Sądu Najwyższego wyraził pogląd, że przedmiotem sporu
była przede wszystkim sprawa dopuszczalno ci rozszerzenia
działalno ci Szpitali o okulistykę począwszy od dnia 8 kwiet-

nia 1994 r. Należy zatem przyjąć, że zgłoszenie w trybie art.
14 ustawy spowodowało wszczęcie postępowania o dokonanie
stosownego wpisu w rejestrze zakładów opieki zdrowotnej i w
ramach tego postępowania, a nie postępowania przewidzianego w
art. 15, należało rozstrzygnąć, czy Szpitale Prywatne "K."
spełniają wymagania okre lone w art. 9-11 ustawy w zakresie
pozwalającym na objęcie ich działalno cią również wiadczeń w
dziedzinie okulistyki. W ocenie wnoszącego rewizję
nadzwyczajną termin, o którym mowa w art. 14 ustawy należy
liczyć od dnia dokonania zmiany w statucie zakładu, nie za od
dnia dokonania realnej zmiany profilu działalno ci leczniczej.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wyraził pogląd, że
postępowanie w sprawie zmiany profilu działalno ci leczniczej,
mimo jego oczywistego pierwszeństwa przed postępowaniem o
wykre lenie z rejestru nie było faktycznie prowadzone, bowiem
organ I instancji uznał, że jego powinno cią jest przede
wszystkim zakończenie tego ostatniego postępowania. Tymczasem
organ ten powinien był zawiesić lub wstrzymać pierwsze z
wymienionych postępowań, (czego nie uczynił ), co sprawiło, iż
to ostatnie postępowanie stało się bezprzedmiotowe po wydaniu
decyzji o wykre leniu zakładu z rejestru. W konsekwencji
doprowadziło to do kolizji z intencjami ustawodawcy wyrażonymi
w ustawie, by osoby prowadzące zakłady opieki zdrowotnej mogły
legalizować owe zakłady a istniejące zakłady nie były
delegalizowane tak długo, jak długo to będzie możliwe.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego stwierdził ponadto, że
wezwanie z dnia 7 listopada 1994 r. w czę ci dotyczącej
lekarzy rosyjskich było w istocie niewykonalne w listopadzie
1994 r. przy interpretacji art. 3 ust. 2 ustawy o zawodzie
lekarza prezentowanej przez jednostki organizacyjne służby
zdrowia aż do podjęcia uchwały składu siedmiu sędziów SN w
dniu 27 kwietnia 1995 r., bowiem było wówczas oczywiste, że
żaden lekarz cudzoziemiec w ciągu kilku dni nie uzyska
zezwolenia na wykonywanie zawodu lekarza w Polsce. Wezwanie to
było nie tylko niewykonalne w tym czasie, ale ponadto
bezprzedmiotowe w sytuacji, gdy z rejestru zakładów opieki
zdrowotnej nie wynikało, by w listopadzie 1994 r. Szpitale w
ogóle były uprawnione do udzielania wiadczeń zdrowotnych w
dziedzinie okulistyki.
W ocenie wnoszącego rewizję nadzwyczajną, wykre lenie
Szpitali Prywatnych "K." z rejestru narusza art. 7 i 8 k.p.a.,
bowiem prowadzi do niczym nieuzasadnionej delegalizacji
całego, cieszącego się uznaniem niepublicznego zakładu opieki
zdrowotnej. Ponadto funkcja ochronna okre lona w art. 15
ustawy została nadużyta przez organy administracji w tym
sensie, że pacjenci Szpitali Prywatnych "K." zostali
pozbawieni możliwo ci legalnego korzystania nie tylko ze
wiadczeń w zakresie okulistyki, ale również w zakresie
położnictwa i ginekologii.
Prokurator wniósł o uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Podstawowym zagadnieniem prawnym wymagającym
rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie w jej aspekcie
proceduralnym jest kwestia wzajemnego stosunku przepisów art.
14 ust. 1 i art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o
zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91 poz. 408 ze zm.),
zwanej niżej "ustawą". Z tre ci art. 14 ust. 1 tej ustawy
wynika, że przepis ten ustanawia obowiązek zakładu opieki
zdrowotnej zgłoszenia, w terminie 14 dni od dokonania zmiany,
organowi prowadzącemu rejestr, zmiany profilu działania
mającej istotne znaczenie dla zaspokajania potrzeb zdrowotnych
ludno ci objętej wiadczeniami zdrowotnymi zakładu. Natomiast
art. 15 ust. 1 ustawy zobowiązuje wojewodę do wyznaczenia
zakładowi opieki zdrowotnej, który w całym zakresie swej
działalno ci lub w czę ci przestał odpowiadać wymaganiom
okre lonym w art. 9-11 lub narusza inne przepisy o prowadzeniu
zakładu okre lone w ustawie albo w sposób rażący narusza
statut zakładu, terminu dla usunięcia uchybień. Po upływie
tego terminu wojewoda może podjąć decyzję o wykre leniu
zakładu z rejestru w cało ci lub w czę ci nie odpowiadającej
wymaganiom ustawy lub statutu. Z zawartych w tych przepisach
rozwiązań wynika, że zgłoszenie, o którym mowa w art. 14 ust.
1 ustawy, powoduje w związku z ust. 2 tego przepisu, na co
trafnie wskazał wnoszący rewizję nadzwyczajną, wszczęcie
postępowania administracyjnego w sprawie dokonania w rejestrze
zakładów opieki zdrowotnej wpisu zmiany profilu działania
zakładu opieki zdrowotnej, natomiast wyznaczenie przez
wojewodę terminu do usunięcia wymienionych w art. 15 ust. 1
ustawy uchybień w działalno ci zakładu oznacza wszczęcie z
urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wykre lenia
zakładu z rejestru w cało ci lub w czę ci. Nie ulega zatem
wątpliwo ci, że wymienione wyżej postępowania są co do zasady
postępowaniami administracyjnymi prowadzonymi na odrębnej
podstawie prawnej, których przedmiotem są odmienne sprawy
administracyjne, a także inny jest sposób wszczęcia tych
postępowań. W rozpoznawanej sprawie pojawił się problem,
którego nie dostrzegły organy administracji państwowej i Sąd
orzekający w sprawie, a mianowicie, jakie, z punktu widzenia
tre ci i celów przepisów ustawy z 1991 r., są wzajemne relacje
merytoryczne tych postępowań w sytuacji, gdy stwierdzone przez
organ rejestrowy uchybienia w działalno ci zakładu dotyczą
jedynie działalno ci objętej zgłoszeniem, o którym mowa w art.
14 ust. 1 tej ustawy, natomiast nie odnoszą się do działal-

no ci objętej prawomocnym wpisem do rejestru zakładów opieki
zdrowotnej. Z akt sprawy wynika bowiem bezspornie, że
podstawowy zarzut naruszania przez Szpitale Prywatne "K." S.A.
- Klinika Ginekologiczno-Położnicza wymagań okre lonych w art.
9-11 i innych ustawy, nie dotyczył wpisanej do rejestru
działalno ci w zakresie ginekologii i położnictwa oraz
chirurgii, lecz odnosił się do działalno ci leczniczej w zak-

resie okulistyki, nie objętej takim wpisem.
Sąd Najwyższy podziela pogląd wnoszącego rewizję
nadzwyczajną, że postępowanie w sprawie zgłoszenia zmiany
zakresu działalno ci niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej,
przewidziane w art. 14 ust. 1 ustawy, ma w takiej sytuacji
pierwszeństwo przed postępowaniem w sprawie wykre lenia
zakładu z rejestru zakładów opieki zdrowotnej prowadzonego
przez organ administracji publicznej. Należy stwierdzić, że
postępowanie w sprawie zarejestrowania zmiany profilu
działania niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej zostało
wszczęte na żądanie strony zawarte we wniosku z dnia 24 marca
1994 r., podczas gdy postępowanie w sprawie wykre lenia tego
zakładu z rejestru zostało wszczęte z urzędu pismem Wojewody
P. z dnia 31 marca 1994 r., wzywającym do natychmiastowego
zawieszenia działalno ci tego zakładu w zakresie udzielania
wiadczeń okulistycznych. Podjęte przed tą datą czynno ci i
działania organu rejestrowego dotyczące tej sprawy (w tym
pismo Wojewody z dnia 22 marca 1994 r. wzywające podmiot,
który utworzył zakład opieki zdrowotnej, do złożenia
wyja nień) należy uznać za czynno ci wykonywane w ramach
nadzoru okre lonego w art. 65 ustawy. Pomimo zatem
oczywistego, także w znaczeniu chronologicznym, pierwszeństwa
postępowania w sprawie wpisu do rejestru poszerzenia
działalno ci zakładu o okulistykę, z ustalonych bezspornie
okoliczno ci sprawy wynika, że podstawowa kwestia
dopuszczalno ci udzielania wiadczeń zdrowotnych w zakresie
okulistyki przez niepubliczny zakład opieki zdrowotnej nie
została należycie rozważona i rozstrzygnięta w toku
postępowania administracyjnego w sprawie zgłoszenia zmiany
profilu działalno ci niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej,
w którym to postępowaniu powinna, zgodnie z tre cią art. 14
ust. 1 ustawy, być rozstrzygnięta. Organ administracji
państwowej wła ciwy w obu sprawach uznał bowiem (co wynika ze
sposobu prowadzenia wymienionych postępowań), że postępowanie
w sprawie wykre lenia niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej
z rejestru, jako postępowanie główne, jest odpowiednie również
do załatwienia sprawy rozszerzenia przedmiotu działalno ci
zakładu. Dał temu wyraz zawieszając postępowanie w tej sprawie
do czasu zakończenia postępowania odwoławczego w sprawie
wykre lenia zakładu z rejestru oraz umarzając to pierwsze z
wymienionych postępowań po wydaniu decyzji o wykre leniu
zakładu z rejestru. W ocenie Sądu Najwyższego żadne względy
nie przemawiają za tym, aby wniosek zakładu opieki zdrowotnej
o wpis rozszerzenia działalno ci tego zakładu do rejestru nie
mógł być załatwiony w trybie oraz w terminach okre lonych w
Kodeksie postępowania administracyjnego, a także za tym, aby
sprawa dopuszczalno ci prowadzenia nowej działalno ci zakładu
opieki zdrowotnej była rozstrzygana w ramach innego
postępowania, którego istota i cel są nieodpowiednie do
podjęcia takiego rozstrzygnięcia.
W szczególno ci nie przemawia za tym wzgląd na dobro i
interes pacjentów niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej.
Należy bowiem wskazać, że wskutek nieprawidłowego prowadzenia
postępowania w sprawie rozszerzenia działalno ci tego zakładu
oraz postępowania w sprawie wykre lenia niepublicznego zakładu
opieki zdrowotnej z rejestru, przede wszystkim pacjentki
Oddziału Ginekologiczno-Położniczego zostały pozbawione
możliwo ci legalnego korzystania ze wiadczeń zdrowotnych
zakładu, a pacjenci oddziału okulistycznego tego zakładu
narażeni byli i są na konsekwencje wiadczonych z naruszeniem
prawa usług zdrowotnych w zakresie okulistyki. Tymczasem
wzgląd na prawnie chronione dobro pacjentów zakładu opieki
zdrowotnej powinien był, niezależnie od innych argumentów
natury prawnej, skłonić Wojewodę P. do rozstrzygnięcia w
pierwszej kolejno ci sprawy rozszerzenia działalno ci
niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej o okulistykę w ramach
postępowania administracyjnego, przewidzianego w art. 14 ust.
1 ustawy.
Trafny jest pogląd wnoszącego rewizję nadzwyczajną, że
wykre lenie niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej z
rejestru stanowi swoiste ultima ratio, a zatem rodek
ostateczny, który w wietle przepisów ustawy o zakładach
opieki zdrowotnej można stosować tylko wówczas, gdy
przewidziane w ustawie prawne formy oddziaływania organu
rejestrowego (sprawującego nadzór) i faktycznie podjęte przez
ten organ nie doprowadziły do stanu zgodnego z prawem. Pogląd
ten ma swoje uzasadnienie w normatywnej konstrukcji nadzoru
nad zakładami opieki zdrowotnej, z którego jednoznacznie
wynika obowiązek wykorzystania przez ten organ w pierwszej
kolejno ci niewładczych (perswazyjnych) rodków nadzoru
okre lonych m.in. w art. 65 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, natomiast
stosowanie rozstrzygnięć władczych, w tym decyzji
administracyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych w
wyniku czynno ci kontrolnych uchybień, braków i
nieprawidłowo ci w działaniu zakładu opieki zdrowotnej jest
dopuszczalne, zgodnie z art. 65 ust. 1 pkt 3 ustawy, jedynie w
miarę potrzeby, a zatem m.in. wówczas, gdy zalecenia
pokontrolne nie przyniosły pożądanego rezultatu. W ocenie Sądu
Najwyższego powyższa zasada okre la również merytoryczny
charakter wzajemnych relacji między tre cią art. 15 ust. 1
ustawy oraz art. 14 . W sytuacji zatem, gdy niepubliczny
zakład opieki zdrowotnej dokonuje w przewidzianym trybie
zgłoszenia rozszerzenia dotychczasowej działalno ci o
wiadczenia nowe, nie wpisane do rejestru, usługi zdrowotne,
organ rejestrowy nie jest uprawniony do podjęcia działań
zmierzających do wykre lenia tego zakładu z rejestru, czyli
wszczęcia postępowania, o którym mowa w art. 15 ustawy, lecz
jest obowiązany wyja nić i rozstrzygnąć sprawę zgłoszenia na
podstawie art. 14 ustawy. Nie ulega bowiem wątpliwo ci, że
niezależnie od podniesionych wyżej argumentów, postępowanie
wszczęte na skutek żądania strony (zgłoszenia) o dokonanie w
rejestrze wpisu zmian w profilu działalno ci zakładu, powinno
poprzedzać postępowanie o wykre lenie zakładu opieki
zdrowotnej z rejestru. Wynika to przede wszystkim z prawnego
charakteru zgłoszenia, które w wietle przepisów art. 14 w
związku z art. 12 i 13 ustawy jest w istocie wnioskiem o
uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalno ci objętej
zgłoszeniem, w postaci wpisu do rejestru. Złożenie wniosku o
taką koncesję zobowiązuje organ rejestrowy do wnikliwego i
starannego wyja nienia, czy wnioskodawca spełnia wymagania
przewidziane w art. 9-11 ustawy. W razie stwierdzenia w toku
postępowania wyja niającego, że wnioskodawca nie spełnia
okre lonych ustawą przesłanek uzyskania wpisu do rejestru,
organ administracji jest obowiązany odmówić dokonania takiego
wpisu w drodze decyzji administracyjnej, czyli odmówić wydania
zezwolenia na prowadzenie działalno ci wskazanej w zgłoszeniu.
Organ rejestrowy nie może natomiast na tej podstawie wszczynać
postępowania w trybie art. 15 ust. 1 ustawy, bowiem zakład
opieki zdrowotnej dokonujący zgłoszenia wypełnił ciążący na
nim obowiązek ustawowy i brak jest podstaw do przyjęcia, że
wykonanie ciążącego na tym zakładzie obowiązku miałoby
prowadzić do zastosowania przez organ rejestrowy rodków
prawnych o charakterze represyjnym, zmierzających do
wykre lenia zakładu z rejestru. Jeżeli zatem zakład opieki
zdrowotnej wpisany do rejestru zgłasza wniosek o wpisanie do
rejestru zakładów opieki zdrowotnej działalno ci nie objętej
pierwotnym wpisem, to stwierdzenie przez organ rejestrowy
braku spełnienia przez ten zakład warunków do uzyskania wpisu
do rejestru działalno ci wskazanej w zgłoszeniu, nie może
stanowić podstawy do wykre lenia całego zakładu opieki
zdrowotnej z rejestru, lecz może być jedynie podstawą odmowy
wpisu do rejestru działalno ci zgłoszonej w trybie art. 14
ust. 1 ustawy.
W ocenie Sądu Najwyższego wykonywanie w niepublicznym
zakładzie opieki zdrowotnej działalno ci nie objętej wpisem do
rejestru przed dniem dokonania zgłoszenia, o którym mowa w
art. 14 ust. 1 ustawy, nie może być uznane za wystarczającą
podstawę do zastosowania przez organ rejestrowy rodków
przewidzianych w art. 15 ust. 1 ustawy, a w szczególno ci
zobowiązania tego organu do podjęcia decyzji o wykre leniu
zakładu opieki zdrowotnej z rejestru. Naczelny Sąd
Administracyjny trafnie przyjął, że zmiany co do zakresu
podstawowej działalno ci wiadczonych usług lekarskich, nie są
czynno cią techniczno-rejestrującą, a dla ich wprowadzenia,
wymagają okre lonej przepisami prawa procedury wpisu do
rejestru, z konsekwencjami płynącymi z art. 12 i 13 ustawy, w
szczególno ci możliwo cią rozpoczęcia takiej działalno ci
dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru. Sąd nie dostrzegł
jednak, że strona podjęła wymagane prawem czynno ci
zmierzające do wyja nienia stanu prawnego i faktycznego
dotyczącego zmiany profilu jej działalno ci podstawowej, co w
ocenie Sądu Najwyższego zobowiązywało ten organ do
niezwłocznego wyja nienia, czy działalno ć ta jest wykonywana
zgodnie z przepisami ustawy i stosownie do wyników
postępowania wyja niającego wydania decyzji rozstrzygającej
merytorycznie wniosek strony o dokonanie wpisu do rejestru.
Należy bowiem przyjąć, że w wietle podstawowych zasad kodeksu
postępowania administracyjnego strona ma prawo do
merytorycznego rozstrzygnięcia jej opartego na prawie żądania,
natomiast wszelkie odstępstwa od tej reguły, w szczególno ci
za umorzenie postępowania przez organ prowadzący
postępowanie, nie mogą podlegać wykładni rozszerzającej. W
wietle bezspornie stwierdzonych okoliczno ci rozpoznawanej
sprawy należy uznać, że organy administracji w istocie
zaniechały prowadzenia postępowania w sprawie dokonania zmiany
w profilu działalno ci leczniczej niepublicznego zakładu
opieki zdrowotnej, a zatem bezprawnie uchyliły się od
merytorycznego rozstrzygnięcia tej sprawy. Sąd Najwyższy
podziela zatem pogląd wnoszącego rewizję nadzwyczajną, że
zaniechanie wydania decyzji merytorycznej w sprawie zmiany
profilu działania Szpitali Prywatnych "K." sprawiło, iż
decyzja o wykre leniu owych Szpitali w cało ci z rejestru
zakładów opieki zdrowotnej musi być uznana za zbyt daleko
idącą, nie służącą interesowi społecznemu.
Sąd Najwyższy jest zdania, że poważne wątpliwo ci
interpretacyjne mających zastosowanie w obu sprawach przepisów
prawa, w tym zwłaszcza art. 3 i 7 ustawy z dnia 28
pa dziernika 1950 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 50 poz. 458
ze zm.) oraz art. 14 i 15 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej
wymagały od organów administracji publicznej szczególnie wnik-

liwego i starannego rozpatrzenia w pierwszej kolejno ci sprawy
poszerzenia działalno ci niepublicznego zakładu opieki zdro-

wotnej o okulistykę. Tymczasem organy te bezpodstawnie uznały,
że wyja nienie statusu prawnego osób wykonujących faktycznie
wiadczenia okulistyczne w tym zakładzie powinno nastąpić w
ramach postępowania o wykre lenie zakładu z rejestru zakładów
opieki zdrowotnej, co narusza nie tylko sens przepisu art. 15
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, lecz ponadto prowadzi do
przerzucenia niekorzystnych skutków, wynikających z tych
wątpliwo ci, na stronę postępowania, w stosunku do której
zastosowano rygorystyczną wykładnię tych przepisów skutkującą,
zamiast prawidłowego podjęcia ewentualnej decyzji o odmowie
wpisu do rejestru prowadzenia wiadczeń okulistycznych,
wydanie decyzji o wykre leniu z rejestru całego zakładu.
W podsumowaniu tej czę ci rozważań Sąd Najwyższy
stwierdza, że wskazane wyżej naruszenia prawa polegające na
niedopuszczalnym zaniechaniu przez organy orzekające
rozstrzygnięcia sprawy wpisu do rejestru zakładów opieki zdro-

wotnej zmiany w profilu działalno ci niepublicznego zakładu
opieki zdrowotnej należy uznać za rażące, jako niemożliwe do
zaakceptowania w demokratycznym państwie prawnym, zarówno ze
względu na naruszenie prawa strony do uzyskania merytorycznego
rozstrzygnięcia jej opartego na prawie żądania, jak i przede
wszystkim ze względu na naruszenie prawa pacjentów zakładu do
zgodnych z prawem wiadczeń zdrowotnych. Okoliczno ć, że
zakład opieki zdrowotnej w dużej mierze przyczynił się do
powstania stanu niezgodnego z prawem w zakresie wiadczonych
usług zdrowotnych nie zwalnia organów administracji publicznej
z obowiązku przeprowadzenia prawidłowego, zgodnego z prawem
postępowania administracyjnego i rozstrzygnięcia sprawy
zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 13 ust. 2 ustawy o
zakładach opieki zdrowotnej i art. 7 k.p.a., a zatem z
uwzględnieniem słusznego interesu strony, a zwłaszcza interesu
publicznego, nakazującego szczególną dbało ć o życie i zdrowie
pacjentów niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej.
Trafny jest pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego
wyrażony w uzasadnieniu kwestionowanego rewizją nadzwyczajną
wyroku, że zasada wolno ci gospodarczej wyrażona w art. 1
ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalno ci gospodarczej
(Dz. U. Nr 41 poz. 324 ze zm.) nie może być przenoszona na
działalno ć zakładu opieki zdrowotnej, co wyra nie wynika z
art. 77 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Działalno ć
takich zakładów w zakresie udzielania wiadczeń zdrowotnych
jest poddana odrębnej reglamentacji administracyjnej, której
podstawowym celem jest zapewnienie udzielania wiadczeń
zgodnie z przepisami prawa, w interesie pacjentów
korzystających ze wiadczeń zdrowotnych tych zakładów. O ile
zatem zasada wolno ci gospodarczej została ustanowiona w
pierwszym rzędzie w celu szerszej ochrony interesów podmiotów
gospodarczych, o tyle w odniesieniu do niepublicznych zakładów
opieki zdrowotnej utworzonych przez podmiot gospodarczy należy
stwierdzić, że jego interesy są chronione do granic zgodno ci
z interesami pacjentów niepublicznych zakładów opieki
zdrowotnej. Oznacza to, że organ rejestrowy jest obowiązany do
szczególnie wnikliwego i staranego rozważenia następstw
podejmowanych decyzji administracyjnych, w tym zwłaszcza
decyzji o wykre leniu niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej
z rejestru oraz starannego uzasadnienia takiej decyzji.
Tymczasem z uzasadnień organów orzekających w tej sprawie i
zaskarżonego wyroku Sądu nie wynika, by kwestia ta, w
szczególno ci interesy pacjentów Szpitali Prywatnych "K.,
zwłaszcza Oddziału Ginekologiczno-Położniczego, co do którego
nie podnoszono żadnych zastrzeżeń, była szerzej rozważana. Sąd
Najwyższy jest zdania, że ogólnikowe stanowisko organów
orzekających w sprawie , iż skoro rozszerzenie działalno ci
nie nastąpiło, to ograniczenie wykre lenia tylko do tej
dziedziny było bezprzedmiotowe względnie niemożliwe do
zrealizowania ze względów oczywistych, nie tylko nie może być
uznane za przekonywujące, lecz przeciwnie musi być uznane jako
oczywi cie naruszające w sposób rażący art. 7
k.p.a.Obowiązkiem organów administracji państwowej było bowiem
wszechstronne wyja nienie i przekonywujące uzasadnienie, czy
naruszenie przez podmiot prowadzący niepubliczny zakład opieki
zdrowotnej i przez ten zakład obowiązujących przepisów prawa i
statutu zakładu, nie może być usunięte w innym trybie, niż
przez podjęcie decyzji o wykre leniu zakładu z rejestru,
prowadzące do pozbawienia pacjentów możliwo ci legalnego
korzystania z udzielanych przez ten zakład wiadczeń
zdrowotnych. W okoliczno ciach rozpoznawanej sprawy istnienie
takiego obowiązku było tym bardziej oczywiste, że rozszerzenie
działania niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej o
wiadczenia okulistyczne nie zagrażało dobru pacjentek
Oddziału Ginekologiczno-Położniczego, a mimo to wskutek
wydania decyzji o wykre leniu całego zakładu z rejestru
zostały pozbawione takiej możliwo ci. W ocenie Sądu
Najwyższego u podstaw nienależytego rozważenia interesów
pacjentek tego oddziału szpitala tkwiło błędne przekonanie
organów administracyjnych, wynikające z nieuprawnionego
przenoszenia zasad prowadzenia działalno ci gospodarczej na
prowadzenie zakładu opieki zdrowotnej, że sprawa dotyczy
wyłącznie cofnięcia koncesji podmiotowi gospodarczemu
prowadzącemu zakład opieki zdrowotnej, bez uwzględnienia i
rozważenia następstw jej cofnięcia w sferze podstawowego
przedmiotu ochrony, jakim jest dobro pacjentów szpitala.
Sąd Najwyższy podziela pogląd wnoszącego rewizję
nadzwyczajną, że organ administracji państwowej stwierdzający
podjęcie przez niepubliczny zakład opieki zdrowotnej
działalno ci leczniczej w zakresie okulistyki bez uprzedniego
wpisu tej działalno ci do rejestru był obowiązany wezwać
Szpitale Prywatne "K." do natychmiastowego zaprzestania
wiadczenia usług okulistycznych, wyznaczając po temu stosowny
termin, co było uzasadnione naruszeniem przez ten zakład
przepisu art. 12 ust. 1 w związku z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy.
W razie niezastosowania się zakładu opieki zdrowotnej do
powyższego wezwania w wyznaczonym terminie, organ admi-

nistracji państwowej jest uprawniony do wszczęcia postępowania
egzekucyjnego zmierzającego do wykonania przez zobowiązanego
ciążącego na nim z mocy prawa obowiązku, na zasadach i w
trybie okre lonym w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 1991 r.,
Nr 36 poz. 161 ze zm.). Tymczasem organ administracji
państwowej stosując niewła ciwy, w ocenie Sądu Najwyższego,
tryb postępowania, a mianowicie działając na podstawie art. 15
ust. 1 ustawy, w pi mie z dnia 7 listopada 1994 r. wezwał
niepubliczny zakład opieki zdrowotnej jedynie do usunięcia
uchybień polegających na wykonywaniu zabiegów medycznych w
zakresie okulistyki przez rosyjskich lekarzy i pielęgniarki,
bez odniesienia się w tym pi mie do samego faktu podjęcia
takiej działalno ci, która już ze względu na tre ć art. 12
ust. 1 ustawy musiała być uznana za sprzeczną z prawem, co
wymagało wezwania do jej natychmiastowego zaprzestania,
wła nie ze względu na dobro pacjentów poddawanych zabiegom
okulistycznym.
Sąd Najwyższy nie podziela stanowiska wnoszącego rewizję
nadzwyczajną, że zawarte w pi mie Wojewody P. z dnia 7
listopada 1994 r. wezwanie do usunięcia powyższych uchybień,
było w listopadzie 1994 r. w istocie niewykonalne i bezprzed-

miotowe. Należy przede wszystkim wskazać, że zarzut powyższy
ma charakter wyłącznie hipotetyczny, bowiem skarżący nie tylko
nie występował o udzielenie zezwolenia dla lekarzy rosyjskich
na wykonywanie zawodu lekarza w Polsce, lecz także
wielokrotnie twierdził, że o takie zezwolenie nie wystąpi,
uznając, że nie jest to konieczne w wietle art. 7 ustawy o
zawodzie lekarza.
Oceny krytyczne odno nie do procesu wykładni i stosowania
prawa przez organy administracji państwowej prowadzące
rozpoznawaną sprawę i Naczelny Sąd Administracyjny nie mogą
być rozumiane jako wyrażenie przez Sąd Najwyższy aprobaty dla
działań i zaniechań skarżącego, naruszających przepisy prawa.
Przeciwnie, Sąd Najwyższy jest zdania, że na podmiocie, który
założył i prowadzi niepubliczny zakład opieki zdrowotnej ciąży
obowiązek wzmożonej staranno ci i dbało ci, aby zakład opieki
zdrowotnej prowadził działalno ć polegającą na wiadczeniu
usług zdrowotnych zgodnie z przepisami prawa i statutu
zakładu, w interesie pacjentów takiego zakładu. W
okoliczno ciach rozpoznawanej sprawy zakład opieki był więc
obowiązany przede wszystkim do natychmiastowego zaniechania
wykonywania działalno ci w zakresie zabiegów okulistycznych do
czasu rozstrzygnięcia sprawy o wpisanie tych wiadczeń do
rejestru, przy czym wykonanie tego obowiązku może być, jak
wskazano wyżej, wyegzekwowane w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Odno nie za do kwestii obowiązku uzyskiwania zezwoleń na
wykonywanie przez lekarzy rosyjskich zawodu lekarza okulisty w
Polsce, Sąd Najwyższy w składzie rozpatrującym niniejszą
sprawę w pełni podziela pogląd wyrażony w uchwale składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 1995 r.,
III AZP 4/95 (OSNAPiUS 1995 Nr 19 poz. 234), że w każdym
przypadku, poza wykonywaniem zabiegów na podstawie i w
granicach art. 7 ustawy o zawodzie lekarza, do podjęcia wy-

konywania takiego zawodu przez lekarza cudzoziemca konieczne
jest, zgodnie z art. 3 ustawy o zawodzie lekarza, uzyskanie
zezwolenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, a w
odniesieniu do lekarza cudzoziemca posiadającego wyrażoną w
takim zezwoleniu zgodę na wykonywanie tego zawodu, lecz
zamierzającego wykonywać ten zawód poprzez zatrudnienie w
niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej konieczne jest
uzyskanie od dyrektora wojewódzkiego urzędu zatrudnienia
zezwolenia, o którym mowa w art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 14
grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
(jednolity tekst: Dz. U. z 1996 r., Nr 47 poz. 211).
Sąd Najwyższy jest zdania, że gdy wykonywanie w
niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej zabiegów
okulistycznych przez lekarzy rosyjskich miałoby, po ewen-

tualnym zarejestrowaniu poszerzenia działalno ci zakładu
opieki zdrowotnej o okulistykę, odbywać się w ilo ci, zakresie
i okoliczno ciach takich samych lub zbliżonych do ustalonych w
toku postępowania wyja niającego, wówczas należy bezwzględnie
uzyskać wymagane przez prawo polskie zezwolenia, o których
była już mowa w niniejszym uzasadnieniu. Obowiązek taki, w
ocenie Sądu Najwyższego, aktualizuje się zwłaszcza wówczas,
gdy ze względu na strukturę zatrudnienia personelu medycznego
wiadczącego usługi okulistyczne czy strukturę przychodów
uzyskiwanych z tytułu takich wiadczeń itd. wynika w sposób
jednoznaczny, że wiadczenie usług okulistycznych przez
lekarzy rosyjskich stanowi lub stanowiłoby podstawowy kierunek
działalno ci zakładu (oddziału okulistycznego).
W związku z powyższym należy stwierdzić, że w wietle
art. 7 w związku z art. 1 ustawy o zawodzie lekarza
uprawnienia lekarzy cudzoziemców wynikające z tego przepisu
ustawy są ograniczone, w stosunku do uprawnień lekarzy
wykonujących zawód lekarza w Polsce, bowiem obejmują jedynie
prawo uczestniczenia w naradach lekarskich i wykonywania
zabiegów, których potrzeba wynika z narad. Z charakteru tego
przepisu, jako ustanawiającego wyjątek od zasady
administracyjnej reglamentacji wykonywania zawodu lekarza
przez lekarzy cudzoziemców nie posiadających prawa wykonywania
zawodu w Polsce, ale posiadających takie prawo w innym
państwie wynika, że wskazane w tym przepisie warunki
korzystania z okre lonych w nim uprawnień, nie mogą podlegać
wykładni rozszerzającej. Odno nie spornej kwestii formy
prawnej zaproszenia lekarzy rosyjskich do uczestniczenia w
naradach lekarskich, Sąd Najwyższy jest zdania, że skoro
przepis art. 7 ustawy o zawodzie lekarza nie okre la formy
takich zaproszeń, to lekarze cudzoziemcy mogą być zapraszani
ustnie lub na pi mie przez osobę posiadającą prawo wykonywania
zawodu lekarza w Polsce. Jako zaproszenie w rozumieniu art. 7
ustawy o zawodzie lekarza nie może być natomiast uznana umowa
" w sprawie zorganizowania wspólnego przedsięwzięcia na
diagnostykę i operacje okulistyczne" zawarta między
niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej a instytutem naukowym
za granicą, zatrudniającym lekarzy, zwłaszcza wówczas, gdy z
umowy tej wynika, że obowiązkiem partnera zagranicznego jest
skierowanie do pracy w Polsce odpowiedniej liczby lekarzy,
których powinno cią jest wykonywanie okre lonej w umowie
liczby operacji dziennie według sze ciodniowego tygodnia pracy
w wymiarze 41 godzin tygodniowo, natomiast zakład opieki zdro-

wotnej jest zobowiązany do "zalegalizowania pracy lekarzy" i
udostępnienia pomieszczeń wraz z niezbędną aparaturą medyczną.
Z tre ci tej umowy wynika bowiem jednoznacznie, że strona
rosyjska zobowiązała się do wykonywania wiadczeń
okulistycznych w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej w
zakresie szerszym, niż wynika to wprost z przepisu art. 7
ustawy o zawodzie lekarza. Ponadto powyższa umowa została
podpisana w imieniu Szpitali Prywatnych "K." S.A. przez
prezesa zarządu spółki, który nie posiada prawa wykonywania
zawodu lekarza.
Kwestia natomiast, czy lekarze rosyjscy udzielali i
udzielają wiadczeń zdrowotnych w zakresie okulistyki w ramach
zatrudnienia czy też poza zatrudnieniem w niepublicznym
zakładzie zdrowotnym ma znaczenie wyłącznie z punktu widzenia
zakresu obowiązku uzyskania stosownych zezwoleń, tj.
odpowiednio na wykonywanie zawodu lekarza w Polsce i
zatrudnienia w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej lub
tylko tego pierwszego z wymienionych zezwoleń. Jeżeli zatem
nie zostaną spełnione łącznie wszystkie przesłanki wymienione
w art. 7 ustawy o zawodzie lekarza, to należy przyjąć, że
lekarze rosyjscy wiadczyli lub wiadczą usługi zdrowotne w
rozumieniu art. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, a
zatem wykonują zawód lekarza w rozumieniu art. 1 ustawy o
zawodzie lekarza, co z kolei wymaga uzyskania przewidzianych
prawem zezwoleń.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art.
422 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] III ARN 53/96   Wyrok SN
Orzecznictwo S±du Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/142
1996-10-04 
[IA] III ARN 51/96   Wyrok SN
Orzecznictwo S±du Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/8/123
1996-10-04 
[IA] III ARN 49/96   Postanowienie SN
Orzecznictwo S±du Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/146 Monitor Prawniczy 1997/6/243
1996-10-04 
[IA] III ARN 48/96   Wyrok SN
Orzecznictwo S±du Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/9/141
1996-10-04 
[IA] III ARN 47/96   Wyrok SN
Orzecznictwo S±du Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/7/110 Orzecznictwo S±dów Polskich 1997/9/435 Przegl±d Orzecznictwa Podatkowego 1999/7-8/348
1996-09-26 
  • Adres publikacyjny: