Wyrok z dnia 4 grudnia 1996 r.
III ARN 15/96

Mianowanemu pracownikowi kolejowemu w sprawie przeniesienia na inne
stanowisko przysługuje droga sądowa (przed sądem pracy)

Przewodniczący: SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca), Sędziowie: SN
Janusz Łętowski, NSA Jerzy Sulimierski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 1996 r. sprawy ze skargi
Tadeusza J. na decyzję Dyrektora Generalnego Polskich Kolei Państwowych z dnia 15
lipca 1994 r. [...] w przedmiocie zmiany stanowiska pracy, na skutek rewizji nadzwy-
czajnej Rzecznika Praw Obywatelskich [...] od postanowienia Naczelnego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 listopada 1994 r. [...]

o d d a l i ł rewizję nadzwyczajną.


U z a s a d n i e n i e

Naczelny Dyrektor Śląskiego Okręgu Kolei Państwowych w K. decyzją z dnia 23
maja 1994 r. wyznaczył z dniem 1 lipca 1994 r. pracownikowi mianowanemu [...] DOKP
w K. Tadeuszowi J. nowe stanowisko pracy - kontrolera do spraw inwentaryzacji w
Biurze Ekonomiczno-Finansowym (z zachowaniem dotychczasowego wynagrodzenia).
Po rozpoznaniu odwołania Tadeusza J. powyższą decyzję utrzymał w mocy Dyrektor
Generalny Polskich Kolei Państwowych decyzją z dnia 15 lipca1994 r. [...].
Tę ostatnio wymienioną decyzję Tadeusz J. zaskarżył do Naczelnego Sądu
Administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 17 listopada 1994 r. [...]
skargę odrzucił na podstawie art. 196 § 4 pkt 7 KPA. NSA przyjął, że skarga jest
niedopuszczalna w świetle zmiany § 46 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27
grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych (Dz. U. Nr 51,
poz. 327) wynikającej z nowelizacji dokonanej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia
20 kwietnia 1993 r. (Dz. U. Nr 35, poz. 155) i obowiązującej od 19 maja 1993 r. Skoro
obowiązujący odtąd przepis § 46 powołanego rozporządzenia nie wyłącza właściwości
sądów pracy w sprawach ze stosunku pracy pracowników kolejowych, to - zdaniem
NSA - te sądy, a nie NSA są rzeczowo właściwe w takich sprawach.
Powyższe postanowienie NSA zostało zaskarżone rewizją nadzwyczajną wnie-
sioną przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Sądu Najwyższego w dniu 1 marca 1996
r. Skarżący zarzucił rażące naruszenie przepisów stanowiących podstawę zas-
karżonego postanowienia oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej i na
podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz obowią-
zującego wówczas art. 421 KPC żądał uchylenia zaskarżonego postanowienia i prze-
kazania sprawy do rozpoznania Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.
W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł,
że w konsekwencji wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu NSA poglądu o
właściwości sądu powszechnego w rozpatrywanej sprawie, Tadeusz J. wystąpił z od-
powiednim powództwem do Sądu Pracy. Jednakże ani Sąd Rejonowy w Katowicach ani
Sąd Wojewódzki w Katowicach nie podzieliły stanowiska Naczelnego Sądu Admi-
nistracyjnego a pozew Tadeusza J. o przywrócenie go na poprzednio zajmowane
stanowisko został odrzucony.
Rzecznik Praw Obywatelskich podzielił interpretację [...] przyjętą w orzeczeniach
Sądów Rejonowego i Wojewódzkiego w Katowicach wskazując na to, że powoływany w
tych orzeczeniach § 46 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w
sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych, w brzmieniu ustalonym nowelą z
dnia 20 kwietnia 1993 r., stanowi o tym, że odwołania kolejowych pracowników
mianowanych w sprawach dotyczących rozwiązania stosunku pracy, wyznaczenia na
inne stanowisko lub przeniesienia do innej jednostki organizacyjnej rozpatruje kierownik
jednostki nadrzędnej nad jednostką organizacyjną zatrudniającą pracownika, w trybie
przepisów o postępowaniu administracyjnym. Ustalony został w ten sposób - zdaniem
Rzecznika Praw Obywatelskich - tryb postępowania administracyjnego i w konsekwencji
poddanie wydanej w tym trybie decyzji ostatecznej - kontroli Naczelnego Sądu
Administracyjnego na podstawie art. 196 § 1 i § 2 KPA. Zasad tych nie zmieniają
przepisy ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, która weszła w życie od 1
października 1995 r.
Sąd Najwyższy na wniosek prokuratora odroczył rozprawę w związku z tym, że
wynikające w rozpatrywanej sprawie zagadnienie prawne dotyczące dopuszczalności
skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzje, o których mowa w § 46
powołanego rozporządzenia Rady Ministrów, zostało poddane rozpoznaniu Sądu
Najwyższego w składzie siedmiu sędziów w sprawie III AZP 3/96. W podjętej w tej
sprawie uchwale z dnia 22 października 1996 r. Sąd Najwyższy [...] wyjaśnił, że "Mia-
nowanemu pracownikowi kolejowemu w sprawie rozwiązania stosunku pracy przysłu-
guje odwołanie do sądu pracy, natomiast nie przysługuje mu skarga do Naczelnego
Sądu Administracyjnego na decyzję kierownika jednostki nadrzędnej nad jednostką
organizacyjną zatrudniającą pracownika wydaną na podstawie § 6 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników
kolejowych (jednolity tekst: Dz. U. z 1993 r., Nr 98, poz. 449)".
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym rewizję nadzwyczajną Rzecznika
Praw Obywatelskich od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17
listopada 1974 r. uznał, że rozstrzygnięta w powołanej wyżej uchwale kwestia prawna
odnosi się wprawdzie bezpośrednio do [...] rozwiązania stosunku pracy z mianowanym
pracownikiem kolejowym, ale jest identyczna również w stanie faktycznym, w którym
chodziło o dochodzenie roszczeń wynikających z wyznaczenia mianowanego
pracownika kolejowego na inne stanowisko. Oba bowiem te przypadki zostały jednolicie
uregulowane w powołanym przepisie.
Rozpoznający niniejszą sprawę skład Sądu Najwyższego podziela stanowisko
wyrażone w uchwale składu 7 sędziów. Wynika ono z analizy z § 46 rozporządzenia
Rady Ministrów w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych, jako aktu
wykonawczego do Kodeksu pracy (art. 298 KP) z uwzględnieniem zmian, jakie nas-
tępowały w ustawowo określonym systemie rozpoznawania spraw ze stosunków pracy.
Sprawy wymienione w § 46 rozporządzenia z 27 grudnia 1974 r. są typowymi
sprawami ze stosunku pracy i jako takie mieszczą się w pojęciu spraw z zakresu prawa
pracy w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego i tym samym należą do
właściwości sądów powszechnych (sądów pracy). Po to, by mogły one trafić na drogę
sądownictwa administracyjnego, potrzebny jest przepis szczególny, który przewi-
dywałby (jak § 46 analizowanego rozporządzenia w pierwotnym jego brzmieniu) ich
wyłączenie z drogi sądownictwa powszechnego (sądownictwa pracy), bądź też, nie
rozstrzygając sprawy w ten sposób, pozytywnie stwierdzałby, że należą one do właś-
ciwości NSA. Nie wystarczy natomiast norma postanawiająca, iż są one rozstrzygane w
drodze decyzji administracyjnych, czy też że rozstrzyga się o nich "w trybie przepisów o
postępowaniu administracyjnym".
Przepis § 46 rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1974 r., w nowym brzmieniu, nie
zawiera stwierdzenia, iż wymienione w nim sprawy nie należą (są wyłączone) do
właściwości sądów powszechnych (sądów pracy) ani też nie formułuje pozytywnie uję-
tego stwierdzenia, iż podlegają one rozpoznaniu w trybie skargi do NSA. Dla oceny, na
jakiej drodze mają być rozstrzygane określone sporne sprawy najistotniejsze, w
charakterze punktu wyjścia i ogólnej zasady jest ustalenie natury prawnej stosunku
prawnego, z którego spory wynikają, nie zaś rodzaj i charakter czynności (szeroko ro-
zumianych) stanowiących ich przedmiot. Stąd też zastosowanie w jakimś przypadku do
określonej czynności mieszczącej się w stosunku pracy (w obrębie spraw z zakresu
prawa pracy) procedury administracyjnej nie oznacza, iż powstały na tym tle spór
przestaje być sporem ze stosunku pracy i nie podlega rozpoznaniu na drodze postę-
powania przed sądami pracy. Po to, by droga ta została wyłączona potrzebny jest wy-
raźny przepis. Obecnie (od 1993 r.), gdy idzie o mianowanych pracowników kolejowych,
przepisu takiego brakuje.
Na uwadze należy także mieć to, ze skutkiem nowelizacji art. 298 KP, w wyniku
uchwalenia ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o
zmianie niektórych ustaw, Rada Ministrów utraciła kompetencję do wyłączania moż-
liwości dochodzenia roszczeń na drodze sądownictwa powszechnego (sądownictwa
pracy). Ustawodawca dał tym samym wyraz [...] stanowisku, iż kwestie tego typu nie
powinny być rozstrzygane w aktach wykonawczych. Zmiana dokonana w art. 298 KP
powinna być ponadto rozumiana jako wyraz generalnego stanowiska prawodawcy, iż w
ogóle od zasady, że sprawy z zakresu prawa pracy należą do sądownictwa pracy nie
należy wprowadzać [...] wyjątków, a jeżeli jest to w jakichś szczególnie uzasadnionych
przypadkach konieczne, może nastąpić tylko w drodze ustawy regulującej materię
prawa pracy, a nie stosunki administracyjnoprawne.
Z powyższych przyczyn rewizja nadzwyczajna Rzecznika Praw Obywatelskich
nie mogła być uwzględniona.

========================================