Wyrok z dnia 15 lutego 1995 r.
II URN 47/94

Prawo do renty inwalidzkiej, które ustało z powodu ustąpienia inwalidztwa
podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty
pracownik ponownie stał się inwalidą (art. 36 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin - Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze
zm.).

Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska (sprawozdawca), Sędzia SN: Maria
Tyszel, Sędzia SA: Jerzy Kuźniar,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Witolda Bryndy, po rozpoznaniu w dniu
15 lutego 1995 r. sprawy z wniosku Teresy C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w G. o rentę inwalidzką, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra
Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z dnia 27 grudnia 1992 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu-
-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni do po-
nownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 15 lipca 1992 r. pozwany organ rentowy odmówił wniosko-
dawczyni Teresie C. przyznania renty inwalidzkiej, ponieważ jej ponowne inwalidztwo
(według II grupy) istnieje od 19 lutego 1991 r., a więc powstało po upływie 18 miesięcy
od ustania prawa do renty inwalidzkiej.
Sąd Wojewódzki rozpoznając odwołanie wnioskodawczyni, poddał ją badaniom
lekarskim przez biegłych lekarzy sądowych internistę i chirurga.
Biegli po stwierdzeniu złamania kości podudzia prawego powikłanego stawem
rzekomym i nadciśnienia tętniczego samoistnego zaliczyli wnioskodawczynię do II grupy
inwalidów od 19 lutego 1992 r.
W uzasadnieniu orzeczenia biegli podkreślili, że jako datę powstania inwalidztwa
przyjmują datę urazu, w wyniku którego nastąpiło złamanie podudzia, powikłane
rozwojem stawu rzekomego, leczonego również operacyjnie.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Wojewódzki oddalił odwołanie wnioskodawczyni.
Uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na żądanie Sądu Najwyższego.
Sąd Wojewódzki podał w uzasadnieniu, że skoro - według miarodajnej opinii
biegłych lekarzy - ponowne inwalidztwo wnioskodawczyni powstało po upływie 18-tu
miesięcy od ustania prawa do renty inwalidzkiej, to nie spełnia ona wymagań do renty
inwalidzkiej.
Od wyroku tego złożył rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości. Zarzu-
cając rażące naruszenie prawa, w szczególności art. 3 § 2 k.p.c. i art. 36 ustawy z dnia
14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40
poz. 267 ze zm.) oraz naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej, Minister wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni do ponownego
rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona, ponieważ zaskarżony wyrok istotnie
rażąco narusza prawo, w szczególności powołany wyżej przepis art. 3 § 2 k.p.c.,
nakładający na sąd obowiązek wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich istotnych dla
sprawy okoliczności.
Zgodnie z przepisem art. 36 ustawy o z.e.p., prawo do renty inwalidzkiej, które
ustało z powodu ustąpienia inwalidztwa podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18
miesięcy od ustania prawa do renty pracownik ponownie stał się inwalidą.
Prawo wnioskodawczyni do renty inwalidzkiej ustało od 1 sierpnia 1989 r., gdyż
od tej daty renta jej została wstrzymana decyzją organu rentowego z dnia 19 lipca 1989
r. (k. 56 akt rentowych). Przywrócenie prawa do renty inwalidzkiej mogłoby zatem mieć
miejsce, gdyby ponowne inwalidztwo, nawet według III grupy inwalidów, wystąpiło u
wnioskodawczyni do dnia 1 lutego 1991 roku, to jest w ciągu 18 miesięcy od
wstrzymania wypłaty renty.
Trafny jest zarzut, iż kwestia daty wystąpienia u wnioskodawczyni ponownego
inwalidztwa nie została należycie wyjaśniona. I tak podczas gdy lekarze Obwodowej KiZ
w dniu 13 lipca 1992 r. za datę wystąpienia inwalidztwa II grupy, spowodowanego
przebytym złamaniem kości prawego podudzia z powikłaniami, przyjmują dzień 19
lutego 1991 r., w którym to dniu wnioskodawczyni doznała urazu, to biegli sądowi
przyjmują wystąpienie inwalidztwa z tego samego powodu dopiero od dnia 19 lutego
1992 r. Niewątpliwie stanowi to oczywistą omyłkę biegłych. Taka opinia lekarska musi
budzić wątpliwości co do jej zgodności z dokumentacją dotyczącą przebiegu leczenia
wnioskodawczyni. Ponadto - jak słusznie podniesiono w rewizji - z akt sprawy nie
wynika, aby biegli lekarze sądowi, w składzie których nie było specjalisty psychiatry,
dysponowali dokumentacją lekarską wnioskodawczyni sprzed przebytego urazu nogi
powodującego jej obecne inwalidztwo w ramach II grupy.
Według adnotacji lekarzy KiZ z dnia 13 lipca 1992 r. (k. 85 akt rentowych) wnios-
kodawczyni leczy się w poradni ogólnej z powodu nadciśnienia tętniczego [...], a
ponadto w poradni neurologicznej z powodu encefalopatii pourazowej i nerwicy
neurastenicznej. Brak w składzie biegłych lekarzy specjalisty psychiatry nie zezwala na
ocenę, czy i w jakim stopniu zmiany te mają wpływ na wydolność organizmu wnios-
kodawczyni i jej zdolność do pracy; w szczególności czy uzasadniają zakwalifikowanie
jej z tego powodu do III grupy inwalidów, a jeżeli tak - to od jakiej daty. Ma to istotne
znaczenie, ponieważ uprzednio wnioskodawczyni miała prawo do renty inwalidzkiej
właśnie z powodu inwalidztwa powstałego na skutek zespołu depresyjnego na podłożu
organicznym, przy nadmiernym zażywaniu pochodnych fenacetyny (fenacetomania), a
więc zmian chorobowych, do oceny których niezbędny jest lekarz specjalista psychiatra.
Fakt, że w 1989 roku stan ten uległ poprawie, nie przesądza o możliwości pogorszenia
stanu psychicznego wnioskodawczyni w okresie późniejszym. Słusznie ponadto
podniesiono w rewizji nadzwyczajnej, że między końcową datą okresu 18-tu miesięcy
(liczonego od daty wstrzymania renty z dniem 1 sierpnia 1989 r.), a datą ponownego
inwalidztwa, określonego przez lekarzy KiZ na dzień 19 lutego 1991 r., występuje
różnica tylko kilkunastu dni. W takiej sytuacji ocena początkowej daty ponownego
inwalidztwa wnioskodawczyni wymaga bardzo wnikliwej oceny. Trafne jest zatem
stanowisko wyrażone w rewizji nadzwyczajnej, iż materiał dowodowy sprawy wymaga
uzupełnienia w postępowaniu przed Sądem Wojewódzkim poprzez uzyskanie pełnej
dokumentacji chorobowej wnioskodawczyni z poradni ogólnej i neurologicznej, a
następnie zasięgnięcia opinii biegłych sądowych: lekarzy psychiatry i neurologa.
Uwzględnieniu rewizji nadzwyczajnej nie stoi na przeszkodzie upływ terminu
określonego w art. 421 § 2 k.p.c. Pozbawienie wnioskodawczyni prawa do renty inwa-
lidzkiej bez należytego wyjaśnienia daty powstania ponownego inwalidztwa narusza
bowiem także interes Rzeczypospolitej Polskiej.

========================================