Wyrok z dnia 24 października 1996 r.
II URN 33/96

Rozpoznanie sprawy przez sąd wojewódzki-sąd pracy wskutek odwołania
wniesionego od decyzji organu rentowego, wydanej w wykonaniu prawomocnego
wyroku, w zakresie rozstrzygnięcia tym wyrokiem jest niedopuszczalne z uwagi
na powagę rzeczy osądzonej.

Przewodniczący SSN: Teresa Romer, Sędziowie: SN Jerzy Kuźniar (sprawoz-
dawca), SA Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Jana Szewczyka,
po rozpoznaniu w dniu 24 października 1996 r. sprawy z wniosku Józefa J. przeciwko
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w K. o rentę inwalidzką z tytułu wypadku
przy pracy, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 13
listopada 1995 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający go wyrok Sądu Wojewódz-
kiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 31 sierpnia 1995 r.
[...] i odrzucił odwołanie wnioskodawcy z dnia 2 sierpnia 1995 r.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 31 maja 1995 r. [...], Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Koszalinie, zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w K. z dnia 14 grudnia 1994 r., przyznając wnioskodawcy Józefowi J. rentę inwalidzką
III grupy z ogólnego stanu zdrowia od dnia 3 listopada 1994 r. Tym samym odmówił mu
prawa do renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy w 1978 r.
Decyzją z dnia 20 lipca 1995 r. organ rentowy wykonał powyższy wyrok, a wobec
odwołania wnioskodawcy Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Koszalinie wyrokiem z dnia 31 sierpnia 1995 r. zmienił tę decyzję i przyznał
odwołującemu się prawo do renty inwalidzkiej trzeciej grupy w związku z wypadkiem
przy pracy. W uzasadnieniu Sąd ustalił, że na skutek wypadku przy pracy w dniu 11
lipca 1978 r. wnioskodawca doznał złamania kompresyjnego drugiego kręgu lędźwio-
wego. W postępowaniu sądowym zakończonym wyrokiem z dnia 31 maja 1995 r. leka-
rze biegli sądowi zakwalifikowali Józefa J. do trzeciej grupy inwalidów z tytułu wypadku
przy pracy, natomiast Sąd przyznał mu prawo do świadczenia z ogólnego stanu zdrowia
wbrew wynikom postępowania dowodowego.
W rewizji od tego wyroku organ rentowy zarzucił nieważność postępowania
wobec "zmiany prawomocnego wyroku Sądu z dnia 31 maja 1995 r." i wniósł o jego
zmianę poprzez oddalenie odwołania wnioskodawcy.
Sąd Apelacyjny w Gdańsku uwzględnił rewizję w całości, mimo iż zauważył, że
faktycznie odwołanie wnioskodawcy dotyczy nie decyzji organu rentowego z dnia 20
lipca 1995 r., ale wyroku Sądu Wojewódzkiego z dnia 31 maja 1995 r., który przyznał
wnioskodawcy prawo do renty inwalidzkiej z ogólnego stanu zdrowia. Wyroku tego
jednak nie można wzruszyć w zwykłym toku instancji, stąd przyjąć trzeba, że wydana w
jego wykonaniu zaskarżona decyzja jest prawidłowa.
Powyższy wyrok zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości i
zarzucając rażące naruszenie prawa, a to art. 3 § 2, 199 § 1 pkt 2 oraz art. 381 § 1 w
związku z art. 388 § 2 i § 3 KPC, a także interesu Rzeczypospolitej Polskiej, wniósł o
uchylenie tego wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego oraz zniesie-
nie postępowania przed tym Sądem i odrzucenie odwołania wnioskodawcy. Wobec traf-
nego ustaleniu przez Sąd Apelacyjny, że w sprawie zachodziła powaga rzeczy
osądzonej, skoro faktycznie wnioskodawca zakwestionował prawomocny wyrok Sądu
Wojewódzkiego z dnia 31 maja 1995 r., należało odrzucić odwołanie z mocy art. 199 § 1
pkt 2 KPC i znieść postępowanie przed sądem I instancji.
Wyrok Sądu Apelacyjnego narusza także interes Rzeczypospolitej Polskiej,
uniemożliwiając przyznanie wnioskodawcy renty inwalidzkiej powypadkowej do daty wy-
dania przez ten Sąd wyroku, co godzi w powagę wymiaru sprawiedliwości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Jest niewątpliwe, że wyrokiem z dnia 31 maja 1995 r. Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie zmienił decyzję organu rentowego,
przyznając wnioskodawcy rentę inwalidzką III grupy z ogólnego stanu zdrowia, a de-
cyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 lipca 1995 r. jedynie wykonała ten
wyrok.
Odwołanie Józefa J., mimo iż formalnie dotyczące tej decyzji, w swej istocie
kwestionowało prawomocny wyrok Sądu Wojewódzkiego z 31 maja 1995 r., wszczy-
nając ponowne postępowanie sądowe w sprawie, która między tymi samymi stronami
została już prawomocnie osądzona. W takim przypadku Sąd Wojewódzki nie mógł
rozpoznawać sprawy merytorycznie i ponownie oceniać uprawnień odwołującego się do
renty inwalidzkiej wypadkowej, a stwierdzając powagę rzeczy osądzonej, powinien
odrzucić odwołanie stosownie do art. 199 § 1 pkt 2 KPC. Przepis ten dotyczy odrzu-
cenia przez Sąd pozwu, jako pisma wszczynającego postępowanie w sprawie, ale
powinien być stosowany także do odwołania od decyzji organu rentowego, pismo to
bowiem pełni rolę pozwu, wszczynając postępowanie sądowe przed Sądem Wojewódz-
kim-Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Wyrokując i zmieniając - w swej istocie - prawomocny wyrok Sądu Wojewódz-
kiego z dnia 31 maja 1995 r., Sąd dopuścił się nieważności postępowania, wobec
istnienia negatywnej przesłanki procesowej (powaga rzeczy osądzonej). Rozpoznanie
sprawy wskutek odwołania wniesionego od decyzji organu rentowego wydanej w
wykonaniu prawomocnego wyroku sądu, powoduje nieważność postępowania wobec
powagi rzeczy osądzonej. W takiej sytuacji rewizja organu rentowego, zarzucająca
nieważność postępowania (art. 368 pkt 2 w związku z art. 369 pkt 3 KPC), była w pełni
uzasadniona, to zaś obligowało Sąd rewizyjny do uchylenia tego wyroku i odrzucenia
odwołania wnioskodawcy, stosownie do art. 388 § 3 w związku z art. 4775 § 1 KPC.
Wszystko to świadczy o rażącym naruszeniu prawa i czyni w pełni trafną rewizję
nadzwyczajną. Pominięcie negatywnej przesłanki procesowej nie tylko świadczy o
rażącym naruszeniu prawa przez Sądy Apelacyjny i Wojewódzki, ale oznacza również -
w tym wypadku - rażące naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej, uniemożliwia
bowiem, przyznanie wnioskodawcy renty inwalidzkiej powypadkowej do daty wydania
wyroku przez Sąd Apelacyjny, co godzi w powagę wymiaru sprawiedliwości.
Z tych względów należało orzec jak w sentencji stosownie do art. 422 § 1 KPC.
Zauważyć należy, wobec odmiennego stanowiska zajętego w rewizji nadz-
wyczajnej, że Sąd Apelacyjny powinien - w uwzględnieniu rewizji organu rentowego -
uchylić zaskarżony wyrok i odrzucić odwołanie (art. 388 § 3 KPC), w takiej bowiem
sytuacji nie zachodzi potrzeba zniesienia postępowania, które przewidziane jest jedynie
przy przekazywaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Uwagi te w pełni też odnoszą
się do wyrokowania przez Sąd Najwyższy w tym postępowaniu.

========================================