Wyrok z dnia 8 czerwca 1994 r.
II URN 16/94

Przepis § 5 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 czerwca
1983 r. w sprawie zasad obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego oraz
pokrywania wydatków na te zasiłki (Dz. U. Nr 33, poz. 157 ze zm.), jako przepis
stanowiący wyjątek od zasady ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
zawartej w art. 12 § 1 ustawy z 17 października 1974 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 30, poz. 143) nie może być interpretowany
rozszerzająco.

Przewodniczący SSN: Teresa Romer (sprawozdawca), Sędziowie SN: Stefania
Szymańska, Maria Tyszel,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, po rozpoznaniu w
dniu 8 czerwca 1994 r. sprawy z wniosku Norberta T. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B. o podstawę wymiaru zasiłku chorobowego
na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 27 grudnia
1993 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i o d d a l i ł rewizję Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w B.

U z a s a d n i e n i e

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., decyzją z 16 sierpnia 1993 r.
przyjął za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego wnioskodawcy Norberta T.
wynagrodzenie otrzymane przez wnioskodawcę w kwietniu i maju 1993 r.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że niezdolność wnioskodawcy do
pracy powstała 8 czerwca 1993 r. Zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
6 czerwca 1983 r. w sprawie zasad obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego
oraz pokrywania wydatków na te zasiłki (Dz. U. Nr 33, poz. 157 ze zm.) podstawę
wymiaru zasiłku chorobowego należałoby ustalić wedle wynagrodzenia wypłaconego
wnioskodawcy w marcu, kwietniu i maju 1993 r. Ponieważ zmiana warunków
wynagrodzenia ustalonych w umowie o pracę nastąpiła w kwietniu 1993 r. podstawę
wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie uzyskane przez Norberta T. w
kwietniu i maju 1993 r.
Rozpoznając odwołanie od tej decyzji Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 7 października 1993 r., [...], zmienił
decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyjął za podstawę wymiaru zasiłku
chorobowego przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone wnioskodawcy za okres
trzech miesięcy kalendarzowych, tj. za marzec, kwiecień i maj 1993 r.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Wojewódzki ustalił, że z dniem 1 kwietnia 1993 r. w
zakładzie pracy wnioskodawcy podwyższono wszystkim pracownikom wynagrodzenie
zasadnicze. Zdaniem Sądu nie doszło do zmiany warunków wynagrodzenia ustalonych
w umowie o pracę, lecz do podwyższenia głównego składnika wynagrodzenia.
Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu Sądu Wojewódzkiego i wyrokiem z 27
grudnia 1993 r. zmienił zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego i oddalił odwołanie
wnioskodawcy.
Sąd Apelacyjny powołał się na art. 29 § 1 k.p. i uznał, że zmiana wysokości
wynagrodzenia zasadniczego oznacza zmianę warunków wynagrodzenia oznaczonych
w umowie o pracę. Wychodząc z tego założenia Sąd Apelacyjny stwierdził, że decyzja
organu rentowego, którą przyjęto do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zmienione
w kwietniu 1993 roku wynagrodzenie jest zgodna z § 5 ust. 1 pkt 1 cytowanego wyżej
rozporządzenia Rady Ministrów.
W rewizji nadzwyczajnej Minister Sprawiedliwości zarzucił temu wyrokowi rażące
naruszenie art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z
1983 r., Nr 30, poz. 143 ze zm.), oraz § 5 ust. 4-6 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 6 czerwca 1983 r. w sprawie zasad obliczania zasiłków z ubezpieczenia
społecznego oraz pokrywania wydatków na te zasiłki (Dz. U. Nr 33, poz. 157 ze zm.).
Na podstawie art. 417 § 1 k.p.c. Minister wniósł o uchylenie tego wyroku i oddalenie
rewizji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Bydgoszczy od wyroku Sądu
Wojewódzkiego.
Rewizję oparto na zarzucie naruszenia § 5 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 6 czerwca 1983 r. w sprawie zasad obliczania zasiłków z ubezpieczenia
społecznego... (wymienionego poprzednio). Przepis ten zezwala na ustalenie podstawy
wymiaru zasiłku chorobowego w inny sposób niż określony przez art. 12 ustawy z dnia
17 grudnia 1974 r. świadczeniach pieniężnych..., wówczas gdy pracownik otrzymuje
wynagrodzenie w nowej wysokości wskutek zmiany warunków wynagradzania. Zdaniem
wnoszącego rewizję, w zakładzie pracy, w którym zatrudniony był wnioskodawca nie
doszło do zmiany dotychczasowych warunków płacy w rozumieniu art. 42 k.p.

Sąd Najwyższy ustalił i rozważył, co następuje:

Wnioskodawca jest zatrudniony jako radca prawny od 1 września 1973 roku.
Zachorował 8 czerwca 1993 roku i jego niezdolność do pracy trwała do 31
sierpnia 1993 r.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (poprzednio
już wymienionej): "podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne,
miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 3 miesięcy
kalendarzowych poprzedzających miesiąc w którym powstało prawo do zasiłku...".
Przepis ten upoważniał do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
wnioskodawcy na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia osiąganego
przez niego w marcu, kwietniu i maju 1993 r.
Organ rentowy dokonał innego obliczenia podstawy wymiaru poprzez przyjęcie
zarobków z maja i kwietnia 1993 r. Pominięcie zarobków z marca 1993 r. okazało się
dla wnioskodawcy niekorzystne. Art. 13 ustawy z dnia 17 października 1974 r. o
świadczeniach pieniężnych... zawiera delegację ustawową określenia w drodze
rozporządzenia m. in. wypadków, w których ze względu na charakter pracy lub zasady
wynagradzania przyjmuje się za podstawę wymiar zasiłku chorobowego wynagrodzenie
z innego okresu niż wymieniony w art. 12 ust. 1.
W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 1983 r. w sprawie zasad
obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (przytoczonym poprzednio) § 5 ust. 1
pkt 1 stanowi: "jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia w
wyniku zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wynagrodzenia ustalonych w
umowie o pracę lub innym akcie nawiązującym stosunek pracy - podstawę wymiaru
zasiłku stanowi przeciętne wynagrodzenie przysługujące po zmianie".
Z treści tego przepisu wynika możliwość przyjęcia do podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego wynagrodzenia przysługującego po zmianie stanowiska pracy lub
warunków wynagrodzenia otrzymanego za okres inny niż to wynika z art. 12 ust. 1
ustawy. Poza sporem pozostaje, że w zakładzie pracy, w którym zatrudniony był
wnioskodawca doszło do podwyższenia stawek wynagrodzenia zasadniczego. Z pisma
Dyrektora Zarządu Spółki z o. o. "B", w której zatrudniony jest wnioskodawca (k. 5 akt
sądowych), wynika, że podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego dotyczyło
wszystkich pracowników firmy i nie powodowało ani zmiany stanowiska ani zmiany
warunków wynagrodzenia ustalonych w umowie o pracę.
Z umowy tej (k. 3 akt sądowych) wynika też, że z dniem 1 kwietnia 1992 r.
powierzono wnioskodawcy stanowisko radcy prawnego i przyznano wynagrodzenie
zasadnicze miesięczne wg I kategorii zaszeregowania w wysokości 4.000.000.zł oraz
inne świadczenia wynikające z obowiązującego systemu.
Ustalenia Sądu Wojewódzkiego, iż w tych okolicznościach nie doszło do zmiany
warunków wynagradzania ustalonych w umowie o pracę a jedynie do podwyższenia
głównego składnika wynagrodzenia odpowiada treści zgromadzonego materiału
dowodowego i jest zgodne z art. 29 k.p.
Art. 29 § 1 ust. 2 k.p. stanowi, iż umowa o pracę powinna określać wyna-
grodzenie odpowiadające rodzajowi pracy. Wnioskodawca w umowie o pracę miał
przewidziane wynagrodzenie zasadnicze oraz inne świadczenia w tym, w związku z
wykonywanym przez niego rodzajem pracy, dodatkowe wynagrodzenie z tytułu
zastępstwa procesowego i nagrody regulaminowe.
Żaden element umowy o pracę nie uległ zmianie wskutek podwyższenia
wynagrodzenia. Doszło jedynie, w całym zakładzie pracy, do podwyższenia
wynagrodzenia zasadniczego. Dokonane w ten sposób podwyższenie wynagrodzenia
nie może być utożsamiane ze zmianą warunków wynagrodzenia wynikających z umowy
o pracę o jakiej mowa w art. 42 k.p.
Przepis § 5 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 1983 r.
w sprawie zasad obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego... (Dz. U. Nr 33, poz.
157 ze zm.), jako przepis stanowiący wyjątek od zasady ustalenia podstawy wymiaru
zasiłku chorobowego zawartej w art. 12 § 1 ustawy z 17 października 1974 r. o
świadczeniach pieniężnych... (jednolity tekst: Dz. U. 1983 r., Nr 30, poz. 143) nie może
być interpretowany rozszerzająco.
W konsekwencji obliczenie podstawy wymiaru należnego wnioskodawcy zasiłku
chorobowego powinno nastąpić wedle zasad art. 12 § 1 przytoczonej ustawy oraz § 1
ust. 1 wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów.
Kierując się powyższymi względami Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska
Sądu Apelacyjnego i orzekł jak w sentencji.

=========================================